Esenler’in “kültür yoluyla kalkınma”sının rehberi: Kültür strateji belgesi

Esenler Belediyesi olarak neden Kültür Strateji Belgesi oluşturmaya karar verdiniz? Bunun öneminden bahseder misiniz?

Hani bir söz var. “Rotası belli olmayan gemiye rüzgâr da yardım etmez” diye. Öncelikle bizim Esenler’de yaptığımız her bir işin bir ana gayesi olsun istiyoruz. Yani neyi ne için yaptığımızı biliyoruz. Sabah kalkıp ilk aklımıza gelen şeyleri yapmaktansa belli bir hedef doğrultusunda, belli amaca hizmet eden projeler ortaya koymamız gerekiyor.

Vatandaşlarımızın teveccühü ile bu göreve devraldığımızda bu şehirdeki insanların her türlü ihtiyaçlarının karşılanması için büyük bir sorumluluğu üstlenmiş oluyoruz. Belediyecilik hizmetleri, bildiğiniz gibi insanın doğumundan ölümüne kadar hayatının her evresini kapsıyor. Siyasi anlayışımızın gereği olarak belediyecilik anlamında iddialarımız var. O iddialarımızı gerçekleştirmek üzere planlama yaparız ve sürprizlerle karşılaşmamak için bütün icraatlarımızı bu planlara uygun olarak yürütürüz. Ancak tabiidir ki bu kadar yoğun, bu kadar canlı bir şehir her gün bazı sürprizler de karşımıza çıkarabilir. Ama bunu azaltmak için faaliyetlerimizi planlar çerçevesinde yaparız. İşte Kültür Strateji Belgesi de bunlardan bir tanesidir. Bu strateji belgemizin alt başlığı “Kültür Yoluyla Kalkınma”. Özellikle buna da dikkat çekmek istiyorum. Biz şehri her açıdan kalkındırmak için çalışıyoruz. Bu konuda projeler üretiyoruz. Kültür de bunlardan bir tanesi. Kültür zaten insanoğlunun ürettiği şeylerin bütününe deniyor. Burada üretim kavramına tekrar dikkat çekmek istiyorum. Kültür Strateji Belgesi’nde de hedefimiz; insanların üretimlerini değerlendirmek veya üretmeye teşvik etmek. Kültürel anlamda üretim denildiğinde şu kolaycılığa kaçmak istemiyoruz. Sadece konserler verelim, gösteriler yapalım… Bunları da yapıyoruz tabii ama bu işin kolay olanı. Zor olanı ne? Şehirde yetişmiş sanatçıları, kültür insanlarının üretimlerini değerlendirmek, onları teşvik etmek ve gün yüzüne çıkarmak. Hatta onları araştırıp bulmak. Bir nevi yetenek madenciliği yaptığımızı söyleyebilirim. Bu strateji belgesiyle en başta bunu hedefledik.

Esenler yaklaşık 500 bin nüfusuyla büyük bir ilçe ve burada genç bir nüfusa sahibiz. Muhtemeldir ki bu büyük şehirde bizim bilmediğimiz, henüz ulaşamadığımız birçok değerli kültür–sanat insanı vardır. Bir şekilde kültürel alanda üretim yapıyorlar, sanat icra ediyorlar. Hedeflerimizden en önemlisi bu değerlere ulaşmak. Bunların üretimlerini değerlendirerek hem onların gelişmesini hem de yeni kültürel değerlerin yetişmesine yardımcı olmak istiyoruz. Bu sayede üretim alışkanlığını geliştirmek, üretenlerin değer görmesini sağlamak arzusundayız. Bilindiği gibi insanlar değer gördükçe teşvik olurlar. “Marifet iltifata tabidir” diye bizim bir atasözümüz var. Bütün bu düşüncelerden hareketle böyle bir belge hazırladık. Bu bizim için bir rehber oldu. Zaten henüz bununla ilgili benzer bir belge hazırlanmış değil. Belediyemizin benzer başka alanlarda da rehber yayınları var. Kültür Strateji Belgemiz de onlar gibi sahasında ilk, öncü çalışma. Kültür – sanat projelerimizde yol haritamız oldu, istifade ediyoruz. Diğer belediye yönetimlerinin de istifa etmesi gerektiğini düşünüyorum. Yaptığımız işleri daha bilinçli, daha şuurlu, daha hedefine matuf yapalım diye ortaya koyduğumuz bir vizyon projesi. Diğer projelerimizde olduğu gibi öncül çalışmalarımızdan birisi.

Ney üfleyen, bağlama çalan bir genç suça bulaşmaz

Esenler Belediyesindeki ilk dönem vizyonunuzda şu cümleler geçiyor: “Medeniyetlerin buluşma noktası ve kültür başkenti İstanbul ile bütünleşmiş, belediyecilik bağlamında ihtiyaçlarının tamamının karşılandığı, insan-mekân, şehir-şehirli ilişkisinin en güzel şekilde kurgulandığı, üretken ve mutlu insanların yaşadığı, yaşanılmaktan huzur, mutluluk ve onur duyulan; sporda, kültürde, sanatta öncü bir Esenler.” Esenler için kültürü ve sanatı bu denli önde ve önemli tutmanızın nedeni nedir? Sizce bu amaca ulaştınız mı?

Göreve geldiğimde yaptığımız bilimsel araştırma ve değerlendirmeler sonucunda bu şehirde üç basamaklı bir dönüşüm planı uygulamamız gerektiği kanaatine vardık ve öyle de yaptık. Bunların birincisi sosyal, ikincisi kültürel, üçüncüsü de mekânsal dönüşüm idi. Çünkü sosyal ve kültürel dönüşümü yapmazsanız mekânsal dönüşümü inşa edemezsiniz. Önce sosyal dönüşümden başladık. Sonra kültürel dönüşüm ve en son mekânsal dönüşüme geçtik. Ve bugün zannediyorum ki İstanbul’da en fazla kültürel üretim ve faaliyet yapan ilçelerin başındayız. Bu dönüşümün sonunda öyle bir tablo ortaya çıktı ki; göreve geldiğim ilk yıl Esenler İstanbul’da suç ve suç işleme oranlarında ilçeler arasında ilk 3’lerde iken, şu anda en son 3 ilçeden biri hâline geldi. Bu da şehrin sosyal ve kültürel dönüşümünde büyük bir mesafe kat ettiğini gösteriyor. Ben hep şuna inandım. Ney üfleyen, bağlama çalan, ebru yapan, tezhip çalışan bir genç suça bulaşmaz. Yaptığımız çalışmalar neticesinde neyi elde ettiğimizi çok net gösteriyor. Yine bu bizim kültür strateji belgemizde önemli birkaç kavram var. Bunlardan biri insan-mekân, insan-insan ilişkisi. Şehrin olmazsa olmazı şehirde çok girift ilişkiler kuruyor insanlar. Bizatihi şehrin kendisi insanın kültürel anlamda ürettiği en büyük eserdir. Diğer bütün kültürel çalışmalar o şehrin içinde yer aldığı için en üstte şehir geliyor. Orada yine üretime vurgu yapılmış. Yani kültürde üretim, sanat faaliyetlerinde üretim, ekonomik girdi. Bunun neticesini de almış durumdayız. Esenler artık insanların eskiye kıyaslanamayacak kadar daha mutlu olduğu, daha huzur içinde yaşadığı suç oranlarının düştüğü kültür-sanat faaliyetlerine herkesin neredeyse katılmaya başladığı bir şehir hâline geldi. Buna kültür tüketimi de deniyor. Ürettiğin her şeyi tüketimi de var elbet. Önemli olan güzel şeyler üretebilmen, değerli ürünler sunabilmen. Kaliteli ürettiğinizde insanlar buna ilgi gösteriyor.

Esenler’de “kültürel çalışmalar” bir gelenek olacak

Kültür Strateji Belgesi’nin önsözünde Esenler halkının sadece kültür sanat izleyicisi değil, üreticisi hatta gönüllüsü olmasını beklediğinizi söylüyorsunuz. Bu çalışmalar sonrasında hedefe ne kadar ulaştınız? Kültür planlamasının sonuçları neler oldu? Ne kadar uygulanabildi?

Az önce söyledim. Bizim temel hedefimiz Esenler içerisinde var olan değerleri bulup çıkarmak. Çok fazla yol kat ettik. Bu konuda birkaç örnek vermek gerekirse mesela bizim Esenler Sanat Evi (ESEV) diye bir çalışmamız var. Bu çalışmada yer alan çocuklarımızdan bugüne kadar yüzlerce öğrencimiz İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesinin konservatuvar bölümlerini kazandılar, eğitim alıyorlar. ESEV’in eğitimleriyle kendilerini geliştirenlerle ulusal çapta müzik grupları kuruldu. Şu anda sadece Esenler’de değil, Türkiye’nin her tarafında sahne alan Grup Litros ve Rüzgarlı Tepenin Çocukları diye iki tane müzik grubumuz var. Yeni bir grup da oluşma aşamasında. Eylül ayından itibaren onlar da sahne alacaklar. Bizim eğitimlerimize katılan ve bizim yetiştirdiğimiz gençlerin gayretiyle ortaya çıkan Litros Sanat diye bir sanat gazetemiz var. Zannediyorum Türkiye’de tek sanat gazetesi. Çok takdir edilen bir gazete Litros Sanat. Onun dışında da yine amatör dergiler, dijital medyada çalışması yapan, kültür sanat alanında çalışma yapan birçok insanımız var.

Diğer taraftan yine spor çalışmaları da kültürün bir cüzü. Bizim spor eğitimi verdiğimiz çok sayıda gencimiz, öğrencimiz var. Her sene bu öğrencilerin önemli bir kısmı spor akademilerini, beden eğitim yüksek okullarını kazanıyorlar. Burada da çok ciddi mesafe kat ettiğimizi söyleyebiliriz. Elbette bu başarılar, kültür ve spor altyapısı ile de ilgili. Fiziki anlamda spor ve kültür altyapısında çok büyük bir mesafe aldık. Önce biz bu işin altyapısını oluşturduk. Kültür merkezleri açtık. Türkiye’deki ilk kısa film sinema salonunu Esenler’de açtık. Bu da çok takdir edilen bir çalışmamız oldu. Kısa film gösterim salonu açtık. Kısa film yarışmaları yapıyoruz. Spor anlamında ciddi altyapı çalışmaları yaptık, halen devam ediyor.

Stratejik belgelerinin tamamını göz önüne alarak projeler üretiyoruz

Bir kere kültür üretimi, kültürel çalışmalara katılım insanın evinde başlar. En önemli şey aile. Ailede bir kültürel geçmiş varsa oradan tevarüs eder kültür. Aile bireyi o kültürel geçmişle devam eder. Yani ağaç kökleri üzerine büyür. İkinci aşama ise yerel yönetimler. Çünkü insanların ellerini attıkları zaman ulaşabildikleri birimler, yerel yönetim birimleri. Bunun farkındayız ve biz de Esenler Belediyesi olarak bu konuda iddia sahibiyiz. Esenler’de bir hedefi olup da elinden tutmadığımız, bizim gençlik hizmetlerimizden istifade etmeyen, herhangi bir şekilde herhangi bir çalışmamızdan yararlanmayan bir genç kalmasın istiyoruz.

Elbette bütün bu yaptıklarımız ülkenin kültür politikalarına, kültür etkinliklerine bir katkı sağlamış oluyor. Yerelden başlayan kültür–sanat talebi, elbette ülkenin kültürel kalkınma ve vizyonuna da etki yapıyor. Kültür Bakanlığının birkaç sene önce yaptığı bir çalıştay vardı. Oradaki hedeflerden birisi de yerel yönetimlerin bu çalışmaları yapmasıydı. Biz o vizyon belgesine de uygun davranarak aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı Kalkınma Planı’nın yerel yönetimler ve kültür politikaları başlıklarındaki hedefleri de uygun çalışmalar yaparak, Türkiye’nin önemli stratejik belgelerinin tamamını göz önüne alarak projeler üretiyoruz. Kültür Strateji Belgemizi de bütün bunları da rehber alarak hazırladık. Uygulamada da onları kendimize rehber edinerek çalışmalarımızı yürütüyoruz.

Hedef doğrultusunda adım adım ilerliyoruz

Son olarak hazırlanan çalışma Esenler hakkında bize neler söylüyor? Nasıl sonuçlara ulaştınız?

Bu çalışmayı Bilgi Üniversitesi’nden Kültür Yönetim Bölümü’nden bir akademik heyet ile birlikte hazırladık Kültür Strateji Belgesi’ni. Önemli akademisyenler katkı verdiler. Yani farklı alanlardan akademisyenlerin dahil olduğu multidisipliner bir çalışma oldu.

Sokaklarla ilgili, sokak uygulamaları ile ilgili teklifler var. 11 tane hedefi var bu Kültür Strateji Belgesi’nin. Bunlardan birincisi; kültür sanatın yönetimi için bir yönetim modeli oluşturmak. Bu çalışma ile bunu hakikaten oluşturduk. İkincisi; kültürel okur yazarlığı geliştirmek. Üçüncüsü; mevcut kültürel kaynakları etkin biçimde kullanmak. Dördüncüsü; kültürel katılımda izleyici sayısını artırmak. Bu konuda zaten çok iddialıyız.

İstanbul’da kültüre katılım anlamında en çok katkı sağlayan ilçelerden bir tanesiyiz. Beşincisi; Esenler’e aidiyeti arttırmak. Bu konuda da önemli mesafeler kat ettik. Altıncısı; kültürel ekonomi yaratmasının mekanizmalarını harekete geçirmek. Yedincisi; kadınların kültüre erişimini ve katılımını arttırmak. Sekizincisi; gençlerin kültür sanata, sosyal hayata katılımını arttırmak. Dokuzuncusu; göçmenlerin sosyal ve kültür hayata katılımını sağlamak. Onuncusu; kamusal alanları kentsel peyzaj öğeleri ile zenginleştirmek. Bizim şehirlerimizin en sorunlu alanlarından birisidir. Sonuncusu ise kentsel dönüşüm projeleriyle ile şehri dönüştürmek.

İşte bu belgenin hedefleri doğrultusunda adım adım ilerliyoruz. Birçoğunda büyük mesafeler aldık. Çalışmalarımız, Kültür Strateji Belgemizin rehberliğinde bu hedeflerin hepsinde zirveye ulaşana kadar devam edecektir.