Yeni tedavi umudu: Bakteriler kanseri yok edebilir mi?
Bilim insanları, bakterileri kanserle mücadelede “yaşayan ilaçlar” olarak kullanmayı araştırıyor. Özellikle solid tümörleri hedefleyen ve bağışıklık sistemini aktive eden bu yöntem, gelecekte kanser tedavisinde devrim yaratabilir. Klinik deneyler ve biyoteknoloji şirketleri, bakterilerin programlanabilir ve kendini yok eden tedavi ajanları olarak potansiyelini inceliyor.
Geleneksel kanser tedavileri, bazı tümörlerde yetersiz kalabiliyor; ilaçlar tümöre ulaşamayabilir veya tümör bağışıklık sistemini baskılayarak tedaviye direnç geliştirebilir. Son yıllarda bilim insanları, bu engelleri aşmak için bakterileri hedefe yönelik tedavi ajanları olarak kullanmayı araştırıyor.
Bakterilerin doğal yetenekleri
Araştırmalar, bazı bakterilerin solid tümörlere yönelme ve burada çoğalma yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor. Bu tümörler, düşük oksijen ortamı ve besin açısından zengin yapılarıyla bakteriler için uygun bir ortam sunuyor. Ayrıca tümör dokusunun bağışıklık savunması zayıf olduğundan, bakteriler burada etkili olabiliyor. Bu durum, bakterileri anti-tümör tedavileri taşıyacak doğal “kurye”ler olarak öne çıkarıyor.
Klinik uygulamalar ve araştırmalar
Bugüne kadar 500’den fazla akademik çalışma, 70’in üzerinde klinik deneme ve 24 start-up, bakterilerin kanser tedavisindeki potansiyelini araştırdı. Özellikle pankreas, akciğer ve baş-boyun kanserleri gibi tedaviye dirençli tümörler hedefleniyor. Şu an klinikte, zayıflatılmış Mycobacterium bovis’in mesaneye verilmesiyle bağışıklık sistemi aktive edilip mesane kanseri tedavisi uygulanıyor.
Bakteriler, kanser aşıları ve kombinasyon tedavilerinde rol alıyor
Genetik mühendislik sayesinde bakteriler, bağışıklık sistemi için tümör antijenleri taşıyan aşıların kurye görevi görebiliyor. Listeria monocytogenes gibi bakterilerle yapılan deneyler, bağışıklığın kanseri tanımasını ve yok etmesini hedefliyor. Ayrıca mevcut klinik deneylerin yarısı, bakterileri immünoterapi veya kemoterapi ile kombinleyerek tedavi etkinliğini artırmayı deniyor.
Gelecekte ne olabilir?
Araştırmacılar, bakterileri ilaç taşıyan ve tümörü içeriden yok eden “yaşayan ilaçlar” haline getirmek için çalışmalarını sürdürüyor. Programlanabilir bakteriler, tedavi sonrasında kendini yok edebilir veya bağışıklık sistemi sinyalleri ile tepki verebilir. Güvenlik önlemleri geliştirilse de, bakterilerin insan kullanımında evrimleşme ve iltihap riski gibi zorlukları bulunuyor. Klinik denemeler ve onay süreçleri tamamlandığında, bu yöntem kanser tedavisinde paradigmayı değiştirebilir.