Minyatür sanatçısı: Wafa Hourani
Filistinli sanatçı Wafa Hourani; film, fotoğraf, enstalasyon, heykel, performans, müzik ve şiir gibi çeşitli alanlarda çalışmalar yapması sebebiyle hezarfen (polymath) unvanıyla anılıyor. Eserlerinde Filistin ve Orta Doğu’daki yaşamı özgün biçimde ele almasıyla biliniyor.
Wafa Hourani, 1979'da El-Halil, Filistin'de dünyaya geldi. Küçükken harçlığını kazanmak için düğünlerde fotoğrafçılık yapıyor ve ileride bir bilim insanı olmayı hayal ediyordu. 15 yaşındayken okul dönüşü İsrail askerleri tarafından vurulduktan sonra hastanede geçirdiği zamanda şiire ve sanata merak saldı. Okuduğu şiir ve kurgu kitapları, geçirdiği travmayı atlatmasına yardımcı oldu. İleride sinema filmleri çekmek ve sanatla ilgilenmek istiyordu.
Sinema filmi çekme hayalini gerçekleştirmek için Tunus’a gitti ve Tunus Sanat ve Sinema Okulu’nda deneysel sinema eğitimi aldı. Kardeşi ve yeğeniyle birlikte bir sinema filmi projesi çekmeye başladılar. Ancak sıra filmin son sahnesini çekmeye geldiğinde büyük bir talihsizlik yaşandı; filmin yıldızları Yafa denizinde boğularak hayatını kaybetti. Bu olay Hourani’nin sinema ile bağını koparmasına sebep oldu. Uzun bir süre çalışmalarına ara verdikten sonra "Qalandia 2047", yani en ünlü eserleri olan Kalandiya mülteci kampındaki yaşamın gelecekteki halini tasvir eden minyatür modelleri serisinin ilkini tasarladı.
"En başından beri Filistin'deki sosyal ve siyasi karmaşıklığı anlamak için tek bir görüntünün yeterli olmadığını hissettim. İnsanların oradaki yaşamı deneyimlemesi; her tarafın askeri kontrol noktalarıyla ve beton duvarlarla çevrili olmasının nasıl olduğunu anlayabilmesi için oranın atmosferini hissettirecek bir enstalasyon yapmak istedim."
Qalandia 2047’yi Qalandia 2067 ve Qalandia 2087 takip ediyor. Wafa’nın minyatür model serisinde sokaklar, yerleşim yerleri, bir havaalanı ve bir kontrol noktası yer alıyor. Her birinde günlük yaşama dair ayrıntılar çeşitli formlarda işlenmiş; oyuncak arabalar, ışıklı ve penceresi açık evler… Sokaklarda, bahçelerde ve evlerde yürüyen, dinlenen ya da etrafı seyreden insan figürleri çıkıyor karşımıza. Modeller geleceğe doğru ilerledikçe gerçekliklerin arasına daha çok hayal unsuru dahil oluyor.
Bence gelecek hakkında bir şeyler söylemek, bugün hakkında bir şeyler söylemenin kibar bir yolu."
Qalandia 2047 adını Batı Şeria ile işgal altındaki Doğu Kudüs arasında yer alan Kalandiya askeri kontrol noktasından alıyor. 1949’dan veri orada Ramallah’a giriş çıkış kontrol ediliyor ve bölge binlerce Filistinliye ev sahipliği yapıyor. Hourani; aylarca kampı ziyaret ederek, grafiti gibi detayları fotoğrafladı, yolları öğrendi ve orada yaşayan insanlarla vakit geçirdi. Fotoğraf, heykel gibi ayrıntıları esere eklemeden önce modeli köpük ve karton ile temellendirdi.
Enstalasyona daha ayrıntılı bakıldığında evlerdeki insanların müzik dinlediklerini, film izlediklerini, hikaye anlattıklarını görmek mümkün. "Hiç kimse televizyonda aynı haberi izlemiyor" diyor Wafa, evlerin tepelerinde metal ve kumaştan yapılmış antenler yer alıyor. Eserlerini tamamladığında kamp sakinlerini davet ederek onlarla paylaştığında kendi evlerinin küçük kopyalarını bulan insanların sevinçlerinden bahsediyor.
Sanatın iletişim kurma ve özgürleştirme gücüne inanan Hourani, "Sanatın devrimci bir yönü olmasını seviyorum" diyor, "Geldiğim yer sebebiyle çok fazla politik sıkıntı yaşadım ama yine de her zaman Filistinli bir sanatçı olarak davet edildim."
Şu anda "Güneşten Daha Koyu" adlı eseri üzerinde çalışıyor. Sinema filmi çekme hayalinden yıllar önce vazgeçmesine rağmen, tekrar denemek istediğini, bu defa bir komedi filmi üzerine çalışmayı düşündüğünü söylüyor. "Bunu en şiirsel ve güzel şekilde yapacağım, çünkü hayatımı böyle devam ettirmek istiyorum."
