24 yıldır kapanmayan yara: Srebrenitsa Soykırımı

Şehit edilen Boşnaklara ait bir toplu mezar
Şehit edilen Boşnaklara ait bir toplu mezar

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından 'Avrupa'da yaşanan en büyük insanlık trajedisi' kabul edilen dokuz bine yakın Bosnalı Müslümanın dünyanın gözleri önünde öldürüldüğü Srebrenitsa soykırımının üzerinden 24 yıl geçti.

24 yıl önce yaşanan Srebrenitsa soykırımının bıraktığı yara halen kabuk tutmadı. Srebrenitsa soykırımı adım adım geldi.

Tarihler 4 Mayıs 1980'i gösterdiğinde Yugoslavya'nın 'ömür boyu' devlet başkanı seçilen Josip Broz Tito'nun yaşamını yitirmesinin ardından çöküntü dönemine giren Yugoslavya, dünyadaki bağımsızlık hareketlerinden etkilenerek büyük bir değişim yaşadı.

Josip Broz Tito
Josip Broz Tito

Bünyesindeki federe devletleri tek başına ‘bir tutan’ güçlü lider Tito’nun hayatını kaybetmesiyle Yugoslavya’yı oluşturan özerk devletlerde etnik ve ekonomik çatışma baş gösterdi. Yugoslavya’yı kendi kontrollerinde tutmaya çalışan Sırpların sert müdahaleleri yıllarca süren gerilim ortamını kanlı bir savaş arenasına çevirdi.

Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla birlikte gelen Soğuk Savaş döneminin sona ermesi Yugoslavya’nın da dağılmasına neden oldu. Yugoslavya’nın bir parçası olan Bosna Hersek tıpkı Hırvatistan ve Slovenya gibi bağımsızlık için referandum yapmaya karar verdi.

Bosna, 1992 yılının Şubat ayında yapılan bir referandumun ardından bağımsızlığını ilan etti. Ancak Bosna’nın bağımsızlık kararını tanımayan Sırplar, Saraybosna’yı kuşatma altına alarak üç buçuk yıl süren Bosna Savaşı’nı başlattılar.

Sırp güçleri, 1992’den 1995 yılına kadar 'Avrupa’nın ortasında Avrupalıların bakışları altında' katliama girişti.

1995 yılının Temmuz ayında Sırp güçleri sistematik olarak yürüttükleri katliamlarda 8.372 Boşnak’ı öldürdü, yüzlerce kadın ve küçük yaştaki kız çocuğuna tecavüz etti. Bir gün içerisinde 20.000’in üzerinde mülteci Srebrenitsa’dan zorla çıkarıldı.

1992-1995 yılları arasında sistematik olarak yürütülen büyük çaplı bir etnik temizliğe maruz kalan Bosna’nın doğu yakasında, tüm dünyanın gözleri önünde, Sırp kuvvetleri Müslüman Boşnaklara karşı her türlü savaş suçunu işledi.

İşte adım adım gelen Srebrenitsa Soykırımı

Yugoslavya topraklarında yaşanan çatışmaların akabinde Hırvatistan, Makedonya, Slovenya ve Bosna Hersek bağımsızlığını duyurdu

                                    
                                    
                                    
                                    
                                    Yugoslavya'nın kudretli devlet başkanı Tito’nun ölümü sonrasında Kosova olayları ve olağanüstü hal ilanı Devlet başkanlığı birer yıllık süreyle ve rotasyonla belirlendi. Hırvatistan ve Sırbistan’da milliyetçi siyasi lider ve hareketler güç kazandı.


25 Haziran 1991’de Hırvatistan Slovenya ile aynı gün bağımsızlığını ilan etti.  8 Eylül 1991'de de Makedonyalılar bağımsızlığı seçti. Bosna, 1992 yılının Şubat ayında yapılan bir referandumun ardından bağımsızlığını tüm dünyaya duyurdu.
Yugoslavya topraklarında yaşanan çatışmaların akabinde Hırvatistan, Makedonya, Slovenya ve Bosna Hersek bağımsızlığını duyurdu Yugoslavya'nın kudretli devlet başkanı Tito’nun ölümü sonrasında Kosova olayları ve olağanüstü hal ilanı Devlet başkanlığı birer yıllık süreyle ve rotasyonla belirlendi. Hırvatistan ve Sırbistan’da milliyetçi siyasi lider ve hareketler güç kazandı. 25 Haziran 1991’de Hırvatistan Slovenya ile aynı gün bağımsızlığını ilan etti. 8 Eylül 1991'de de Makedonyalılar bağımsızlığı seçti. Bosna, 1992 yılının Şubat ayında yapılan bir referandumun ardından bağımsızlığını tüm dünyaya duyurdu.
Nisan 1992’de Sırplar, Bosna Hersek’te etnik temizliğe başladı. Tam bir yıl sonra Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Srebrenitsa’yı “güvenli bölge” ilan etti

                                    
                                    
                                    
                                    
                                    Sandıktan çıkan Boşnakların bağımsızlık kararına Sırplar saldırıyla yanıt verdi. 5 Nisan 1992’de barış ve uzlaşma çağrısıyla Saraybosna’da Boşnakların düzenlediği mitingde 22 yaşındaki üniversite öğrencisi, Suada Dilberoviç'in öldürülmesi sonrasında, Avrupa'nın o dönemki en büyük ordularından olan ve tamamına yakını Sırplardan oluşan Yugoslav birlikleri, 6 Nisan 1992’de Saraybosna’yı kuşatma altına aldı. 
 
Yugoslav birliklerinin silahlandırdığı Bosnalı Sırp milisler de ülkede etnik temizliğe başladı, kurulan toplama kamplarında Boşnaklara yönelik işkence ve katliamlara, kadınlara yönelik de sistematik tecavüzlere girişti.
Nisan 1992’de Sırplar, Bosna Hersek’te etnik temizliğe başladı. Tam bir yıl sonra Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Srebrenitsa’yı “güvenli bölge” ilan etti Sandıktan çıkan Boşnakların bağımsızlık kararına Sırplar saldırıyla yanıt verdi. 5 Nisan 1992’de barış ve uzlaşma çağrısıyla Saraybosna’da Boşnakların düzenlediği mitingde 22 yaşındaki üniversite öğrencisi, Suada Dilberoviç'in öldürülmesi sonrasında, Avrupa'nın o dönemki en büyük ordularından olan ve tamamına yakını Sırplardan oluşan Yugoslav birlikleri, 6 Nisan 1992’de Saraybosna’yı kuşatma altına aldı. Yugoslav birliklerinin silahlandırdığı Bosnalı Sırp milisler de ülkede etnik temizliğe başladı, kurulan toplama kamplarında Boşnaklara yönelik işkence ve katliamlara, kadınlara yönelik de sistematik tecavüzlere girişti.
Binlerce Boşnak sistematik şekilde katledildi

                                    
                                    
                                    
                                    
                                    1992-1995 yılları arasında süren Bosna savaşı, Bosna’daki tüm toplumlar için bir trajedi oluştururken, özellikle Boşnaklar açısından ağır sonuçlara neden olmuştur. Bu savaş etnik temizlik ve soykırım kavramlarını üretmiştir. Ölen yaklaşık 200 bin kişinin 160 bini
Boşnaklardan oluşmuştur (O dönemde 1.800.000 olan Boşnak nüfusun yaklaşık % 10’u). Temmuz 1995’te Srebrenica’da Sırplar tarafından 8.000 civarındaki sivil Boşnağa yapılan katliam unutulmayacak bir olaydır. Katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü belgelerle kanıtlanmıştır. 


Öte yandan 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü, evlerinden ve topraklarından oldu,  27.734 kişi resmî kayıtlara kayıp olarak geçti.  Savaş öncesi Boşnak nüfusun çoğunlukta yaşadığı ülkenin doğusundaki Srebrenitsa, Foça, Zvornik, Bratunac, Vişegrad gibi kentlerde ise yaşanan etnik temizlikten dolayı Müslüman nüfus nerdeyse yok oldu.



Boşnak nüfusun yaklaşık yarısını oluşturan bir milyon Boşnak evini terk etmek zorunda kalmıştır. Bu savaşta tecavüzün
özellikle Sırp milis ve askerleri tarafından Boşnak kadınlarına karşı kitlesel ve sistematik bir etnik temizlik aracı olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Tecavüz sadece bireylere karşı değil, grubun tüm üyelerinde kalıcı ve ciddi bedensel ve ruhsal zararlar yaratacak şekilde işlenmiştir.
Binlerce Boşnak sistematik şekilde katledildi 1992-1995 yılları arasında süren Bosna savaşı, Bosna’daki tüm toplumlar için bir trajedi oluştururken, özellikle Boşnaklar açısından ağır sonuçlara neden olmuştur. Bu savaş etnik temizlik ve soykırım kavramlarını üretmiştir. Ölen yaklaşık 200 bin kişinin 160 bini Boşnaklardan oluşmuştur (O dönemde 1.800.000 olan Boşnak nüfusun yaklaşık % 10’u). Temmuz 1995’te Srebrenica’da Sırplar tarafından 8.000 civarındaki sivil Boşnağa yapılan katliam unutulmayacak bir olaydır. Katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü belgelerle kanıtlanmıştır. Öte yandan 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü, evlerinden ve topraklarından oldu, 27.734 kişi resmî kayıtlara kayıp olarak geçti. Savaş öncesi Boşnak nüfusun çoğunlukta yaşadığı ülkenin doğusundaki Srebrenitsa, Foça, Zvornik, Bratunac, Vişegrad gibi kentlerde ise yaşanan etnik temizlikten dolayı Müslüman nüfus nerdeyse yok oldu. Boşnak nüfusun yaklaşık yarısını oluşturan bir milyon Boşnak evini terk etmek zorunda kalmıştır. Bu savaşta tecavüzün özellikle Sırp milis ve askerleri tarafından Boşnak kadınlarına karşı kitlesel ve sistematik bir etnik temizlik aracı olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Tecavüz sadece bireylere karşı değil, grubun tüm üyelerinde kalıcı ve ciddi bedensel ve ruhsal zararlar yaratacak şekilde işlenmiştir.
2 milyon mülteci, binlerce kayıp

                                    
                                    
                                    
                                    
                                    Öte yandan 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü, evlerinden ve topraklarından oldu,  27.734 kişi resmî kayıtlara kayıp olarak geçti.  Savaş öncesi Boşnak nüfusun çoğunlukta yaşadığı ülkenin doğusundaki Srebrenitsa, Foça, Zvornik, Bratunac, Vişegrad gibi kentlerde ise yaşanan etnik temizlikten dolayı Müslüman nüfus neredeyse yok oldu.


 Boşnak nüfusun yaklaşık yarısını oluşturan bir milyon Boşnak evini terk etmek zorunda kalmıştır. Bu savaşta tecavüzün
özellikle Sırp milis ve askerleri tarafından Boşnak kadınlarına karşı kitlesel ve sistematik bir etnik temizlik aracı olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Tecavüz sadece bireylere karşı değil, grubun tüm üyelerinde kalıcı ve ciddi bedensel ve ruhsal zararlar yaratacak şekilde işlenmiştir.
2 milyon mülteci, binlerce kayıp Öte yandan 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü, evlerinden ve topraklarından oldu, 27.734 kişi resmî kayıtlara kayıp olarak geçti. Savaş öncesi Boşnak nüfusun çoğunlukta yaşadığı ülkenin doğusundaki Srebrenitsa, Foça, Zvornik, Bratunac, Vişegrad gibi kentlerde ise yaşanan etnik temizlikten dolayı Müslüman nüfus neredeyse yok oldu. Boşnak nüfusun yaklaşık yarısını oluşturan bir milyon Boşnak evini terk etmek zorunda kalmıştır. Bu savaşta tecavüzün özellikle Sırp milis ve askerleri tarafından Boşnak kadınlarına karşı kitlesel ve sistematik bir etnik temizlik aracı olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Tecavüz sadece bireylere karşı değil, grubun tüm üyelerinde kalıcı ve ciddi bedensel ve ruhsal zararlar yaratacak şekilde işlenmiştir.
 Bosna Savaşı'nı bitiren anlaşma, 1995'te ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü'nde imzalandı

                                    
                                    
                                    
                                    
                                    İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın gördüğü en ağır soykırımın yaşandığı Bosna Savaşı'nı bitiren anlaşma, Tarihler 1995'i gösterdiğinde ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü'nde imzalandı. 
Anlaşma, Amerikalı diplomat Richard Halbrooke'un girişimleriyle Bosna-Hersek Devlet Başkanı Aliya İzzetbegoviç, Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç ve Hırvatistan Devlet Başkanı Franjo Tudjman tarafından imzalandı. Bu anlaşma silahları susturdu; ancak ülkeyi siyasi bir düğümle baş başa bıraktı. Zira 15 yıl öncesine kadar birbirleriyle savaşan üç etnik yapı, bu anlaşmayla tek bir çatı altında, ülkenin kurucusu olarak görev aldı.
Bosna Savaşı'nı bitiren anlaşma, 1995'te ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü'nde imzalandı İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın gördüğü en ağır soykırımın yaşandığı Bosna Savaşı'nı bitiren anlaşma, Tarihler 1995'i gösterdiğinde ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü'nde imzalandı. Anlaşma, Amerikalı diplomat Richard Halbrooke'un girişimleriyle Bosna-Hersek Devlet Başkanı Aliya İzzetbegoviç, Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç ve Hırvatistan Devlet Başkanı Franjo Tudjman tarafından imzalandı. Bu anlaşma silahları susturdu; ancak ülkeyi siyasi bir düğümle baş başa bıraktı. Zira 15 yıl öncesine kadar birbirleriyle savaşan üç etnik yapı, bu anlaşmayla tek bir çatı altında, ülkenin kurucusu olarak görev aldı.
Bugünün gazete manşetleri için tıklayın >