ABD’nin kritik GTS kararına Türkiye'nin tepkisi ne oldu?

ABD Başkanı Donald Trump'ın kararıyla Türkiye dün gece vergi avantajı sağlanan ülkeler listesinden çıkarılırken, Türkiye'den çelik ithalatına gümrük vergisi yüzde 50'den yüzde 25'e düşürülmüştü.

ABD'nin bazı ülkelere kısmen vergi muafiyeti sağlayan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi'nden (GTS) 17 Mayıs 2019 itibarıyla çıkarılan Türkiye, en büyük ticaret ayrıcalığı olan bu programdan 1975 yılından bu yana faydalanıyordu.

Türkiye, GTS programından 1975 yılından bu yana faydalanıyordu

ABD’de 1974’te yürürlüğe giren ve Türkiye’nin 1975’te katıldığı GTS programı kapsamında, uygun kriterleri taşıyan 121 ülkenin yaklaşık 4 bin kalem ürünü Amerikan pazarına gümrüksüz olarak girebiliyor.

• ABD’nin Türkiye’den GTS kapsamı ithalatında tarımsal ürünler, otomotiv aksam ve parçaları, kıymetli taşlar ve mücevherat, plastik, makina ve aksam-parçaları ön plana çıkıyordu.

ABD'nin bu kararına Sanayi ve Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan tepki gösterdi.

Twitter hesabından açıklamalarda bulunan Pekcan, şunları kaydetti:

• “ABD'nin Türkiye'den yapılan çelik ithalatında vergileri yüzde 50'den yüzde 25'e indirmesi olumlu ancak beklentimiz ikili ticaretin önündeki tüm engellerin kaldırılmasıdır. Türkiye'nin Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminden çıkarılması kararı, iki ülke hükümetleri tarafından ilan edilen 75 milyar dolar ticaret hacmi hedefi ile çelişmektedir.
• ABD ile ikili ticaretin önüne konulan engeller sadece Türk firmalarını değil ABD firmalarını da etkilemektedir. Önemli bir ticaret ortağımız olan ABD ile ticaret hacmimizi artırmaya yönelik çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürmeye devam edeceğiz”

ABD Başkanı Donald Trump, dün yaptığı yazılı açıklamayla, Türkiye'yi GTS programından çıkaran talimatnamesinin detaylarını paylaştı.

Trump, Türkiye'nin GTS'den çıkarılmasına gerekçesini açıkladı

4 Mart'ta Kongre'yi bu yönde bir niyeti olduğu gerekçesiyle bilgilendirdiğini kaydeden Trump, ilgili bölümdeki gerekli düzenlemeyi yaparak Türkiye'nin vergi muafiyetine tabi ülkeler listesinden çıkarıldığını kaydetti.

ABD Ticaret Temsilciliği Mart ayı başında, Türkiye'nin "ekonomik açıdan yeterince gelişmiş olduğu gerekçesiyle artık GTS programından faydalanmasına gerek olmadığını" belirtmişti.

Trump'ın talimatıyla Türkiye'nin muafiyetinin sonlandırılacağını duyuran temsilcilik, yapılan statü değişikliğinin yürürlüğe girmesinin en az iki ay alacağını ifade etmişti.

Trump da aldığı bu karar hakkında ABD Kongresi'ni bilgilendirdiği mektubunda, Türkiye'nin GTS'ye dâhil edildikten sonra geçen 45 yıl içinde ekonomisinin "büyüdüğünü ve çeşitlendiğini" belirtmişti.

Trump, 4 Mart'ta yayımladığı mektubunda şu ifadelere yer vermişti:

• "Türkiye'nin ekonomik durumu göz önünde bulundurularak artık GTS'den yararlanan gelişmekte olan ülkeler listesinde olmaması gerektiğini düşündüğüm için bu adımı atıyorum. Fakirliğin azalması, kişi başına düşen yıllık milli hasıla ve ticaret yaptığı ülkelerle ithalatın artması ve Türkiye'deki sektörler, gelişmiş ticaretinin göstergesidir. Buna ilave olarak Türkiye, gelişmiş ekonomisi sayesinde ve yaptığı karşılıklı anlaşmalarla diğer gelişmiş ülkelerin seviyesine gelerek diğer ülkelerin GTS programlarından da geçmiştir."

Türkiye'yle ABD arasındaki dış ticaret yılın ilk çeyreğinde 602 milyon dolar azaldı

ABD Türkiye’nin en büyük dış ticaret ortaklarından biri. ABD ile yapılan dış ticaret Türkiye’nin toplam dış ticaret hacminin yüzde 4,8’ini oluşturuyor.

İki ülke arasındaki dış ticaret 75 milyar dolarlık hedefe rağmen 2019 yılının ilk üç ayında 602 milyon dolar azaldı.

Türkiye’nin ABD’ye yaptığı ihracat, bu yılın ilk çeyreğinde 1 milyar 973 milyon dolardan 1 milyar 915 milyon dolara geriledi.

ABD’den ithalattaki düşüş neredeyse yüzde 18’e ulaştı. 2018 yılında Türkiye’ye 3 milyar 23 milyon dolar tutarında mal ihraç eden ABD, bu yılın ilk üç ayında ancak 2 milyar 479 milyon dolar tutarında dış satım gerçekleştirebildi.

2017 yılında Türkiye'den ABD'ye 1,66 milyar dolar ihracat gerçekleşmişti

ABD Ticaret Temsilciliği verilerine göre, 2017'de Türkiye'den bu ülkeye GTS programı kapsamında 1,66 milyar dolar ihracat gerçekleşti. Bu rakam ABD'nin Türkiye'den yaptığı toplam ithalatın yüzde 17,7'sine tekabül ediyor.

GTS programı nedir?

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi/GTS, programı gelişmiş ülkeler tarafından, gelişmekte olan ülkelerin ihraç mallarına gümrükten muaf ya da indirimli oranlar uygulanmasıyla gelişmekte olan ülkelerin ürünlerine gelişmiş ülke pazarlarında rekabet gücü kazandırıyor.

• Türkiye, 1975 yılından bu yana ABD GTS programından yararlanıyordu.
• 2011 yılında ABD'nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği ithalatta Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya, Güney Afrika ve Filipinler'den sonra Türkiye GTS'den en çok yararlanan ülkeler arasında yedinci sırada yer aldı.

GTS'nin amacı nedir?

Yararlanıcı gelişmekte olan ülkelerin;

İhracat gelirlerini artırmak, sanayileşmelerini teşvik etmek, ekonomik büyümelerini hızlandırmaktır.

Uygulayan gelişmiş ülkenin;

Üretici/tüketicilerinin ihtiyaç duydukları ürünleri daha düşük maliyetlerle temin etmelerini sağlamaktır.