Doların 'saltanatına' yeni alternatifler

Hayatın her alanını etkileyen para, küresel ve teknolojik gelişmelerle beraber form değiştirmeye doğru hızlı adımlarla ilerliyor.

Yeni ekonomi dergisi Z Raporu, yeni para düzenini tüm yönleriyle mercek altına aldı. ‘Geleceğin para düzeni’ başlığını taşıyan kapsamlı dosyada altından banknota, elektronik ortamda üretilen para formlarına kadar pek çok merak edilen konuya açıklık getiriliyor.

Doların 'saltanatı' sallantıda

Z Paroru'nda dikkati çeken bir başka konu başlığı ise doların 'saltanatı' oldu. Ortak küresel para birimi oluşturmanın bir ihtiyaç olarak göründüğü küresel piyasalarda, birçok öneri de bulunuyor.

IMF'nin önerisi: SDR

Hatırlanacağı gibi IMF, Bretton Woods Konferansı’nda kuruldu, 1967’de de IMF’nin küresel rezerv varlığı Özel Çekme Hakkı (SDR) onaylandı. Fon’un yılda 200-300 milyar dolar, SDR ihraç edebileceği tahmini yapılıyor. SDR’nin gerçek bir küresel para birimine dönüştürülmesiyle, küresel ekonomi ve uluslararası para sistemine çeşitli faydalar sağlanacağı uzun süredir konuşuluyor.

ABD 'acımasızca' yaralanıyor

Küresel para birimini tüm ülkelere ihraç etmenin finansal faydaları (senyoraj) da yayacağı öngörülüyor. Şu anda bu avantajlar yalnızca uluslararası olarak kullanılan ulusal veya bölgesel para birimleri ihracatçılarına, özellikle de ABD Doları ve avroyu tahakkuk ediyor. ABD’nin ve spekülatörlerin de bundan çok acımasızca yararlandıkları muhakkak.

Dolar, küresel silah

Dolar gücü, ülke siyasetlerine ve ekonomilerine müdahale etmenin silahı olarak kullanıldı. Son yüzyıl, özellikle borçluluğu yüksek ülkelere karşı Amerikan Doları’nın silah olarak kullanıldığı bir dönem oldu. Türkiye’nin ABD’nin isteklerine direnmesi karşısında ABD yönetiminin Türkiye ekonomisini abluka altına almak için gerçekleştirdiği döviz kuru atakları henüz gündemde.

Yerel para önlemi yeterli mi?

Türkiye’nin İran ambargosuna katılması, Çin’le ilişkilerini azaltması ve S-400 alımını durdurmasını isteyen ABD, döviz kurları üzerinden oyununu sürdürüyor. Türkiye bu sorunlara karşı bir süredir, önlem arayışında, dış ticaretini yerel paralarla yapma stratejisinin savunucusu olarak dikkati çekiyor.

Ülkeler arası diplomatik ilişkilerde, ticaret hacimlerinin artırılmasının yanında, yerli paralarla ticaret yapılması Türkiye’nin öncelikleri arasında bulunuyor.

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, ilerleyen dönemde yerel paralarla ticaretin önemi ve artış potansiyeli dikkate alınarak,Türk Eximbank tarafından sağlanan Türk Lirası kredi imkânının çeşitlendirilmesi ve artırılması planlandığını belirtiyor. İhracatta Türk Lirası’nın payı Nisan 2019 tarihi itibariyle yüzde 4.8’e yükseldi, bunun çok daha yükseltilmesi gerekiyor. Rusya da döviz saldırısıyla şekil aldırılmaya çalışan ülkelerden biri olduğu için dolar bağımlılığını azaltmak amacıyla daha çok avro, yen ve yuan gibi para birimlerini artırıyor. Rusya Merkez Bankası’nın 2018 yılı ikinci çeyrek raporuna göre, yaklaşık 100 milyar dolarlık Japon Yeni, Çin Yuanı ve avro satın alındığı gözleniyor. Bu hamleler ise önlem olarak öne çıkıyor.

Çin para birimi Yuan bir adım önde

Küresel para olarak dolara rakip olan Çin para birimi Renminbinin (yuan) tahminleri son zamanlarda ağırlık kazanmaya başladı. İngiltere Merkez Bankası Başkanı Mark Carney, Yuanın küresel para birimi olarak dolara rakip olacağını söyledi. Paranın geleceği konusunda bankanın resmi web sayfasına iletilen soruları yanıtlayan Carney, IMF’nin para birimine (SDR) ilişkin bir soru üzerine, SDR’nin IMF üyeleri arasında yapılan işlemlerde kullanılmak üzere geliştirildiğini, uluslararası piyasalarda rezerv para olarak kullanılmasının zor olduğunu belirtti.

Kripto para çözüm olabilir mi?

Dijital para formu kripto para ise bugün için henüz yatırım aracı, ödeme aracı olarak kullanılıp kullanılmayacağı yönünde çeşitli iddialarla yoluna devam etme çabasında.

Dünya paradan kaynaklanan sorunlardan kurtulmanın yollarını ararken en büyük alternatiflerin başında şüphesiz kripto paralar geliyor.

Ticari bankaların hüküm sürdüğü mevcut para düzeninin istikrara kavuşması için önerilen bağımsız ve milli para sistemi, geleceğin para düzeninin nasıl olması gerektiğine ilişkin pek çok done sunuyor.

Kripto paralar dönemi

Yaklaşık on yıl sonra, herkes finansman ve ödemelerin blok zinciri ve kripto para birimleri tarafından nasıl bozulabileceğinden bahsediyor.

Dünyanın dört bir yanındaki bankalar son birkaç yılını, teknoloji girişimlerinin rekabeti için hazırlanarak geçirdi. Ancak finans alanında dijitalleşme ile başlayan dönüşüm bankalarla sınırlı kalmadı ve yarışa yeni oyuncular dahil oldu.

Finans sektöründe; başrolünde Apple, Google, Facebook, Amazon gibi ‘BigTech’ olarak da anılan dev teknoloji şirketlerinin yer alacağı yeni bir dönem ise başlamak üzere.

Blokchain, para düzeni için istikrar getirir mi?

Para düzeninin istikrara kavuşması için kimi zaman savaşlar, kimi zaman siyasal dönüşümler, kimi zaman teknolojik gelişimler fırsat olarak değerlendirilmeye çalışılmış.

Bugün özellikle blockchain teknolojisiyle, para düzeninin istikrara kavuşup kavuşmayacağı daha fazla konuşulmaya başlandı. Ancak blockchain teknolojisinin sonucunda üretilen kripto paralar, bugün için ödeme aracı olarak değil de daha çok yatırım aracı olarak kurgulanmış durumda. Bu da dijital paranın daha çok gidecek yolu olduğunu gösteriyor.

Para formu ne olursa olsun; ister altın, ister kağıt, isterse de dijital, para gücünün kaynağı, paranın geleceğini şekillendirecek gibi duruyor.