Gıda güvenliği hakkında ne biliyoruz?

Akdeniz ikliminde yetiştirilen meyveler, Mardin Ovasında üretildi.
Akdeniz ikliminde yetiştirilen meyveler, Mardin Ovasında üretildi.

İnsan sağlığı açısından önemli konuların başında gelen 'güvenli gıda' konusunu mercek altına aldık. Hem üretici hem tüketiciyi yakından ilgilendiren küresel bir güvenlik gereksinimi olan meseleyi Gıda Teknolojisi Derneği Başkanı Prof. Kadir Halkman'a sorduk.

Öncelikle uzmanlar güvenli gıdanın bilinçli tüketiciden geçtiğinin altını çiziyor. Kadir Halkman, etli yemekler konusunda ise şu altın bilgiyi veriyor, "Asla yenmeden önce ısıtılmaz. Etli yemek önce kaynatılıp ardından yeme sıcaklığında soğutulması gerekir. Yeme sıcaklığına ısıtmak yanlış bir davranıştır".

Sakarya Üniversitesi labaratuvarındaki çalışma böyle görüntülenmişti.
Sakarya Üniversitesi labaratuvarındaki çalışma böyle görüntülenmişti.

Vatandaşların hassasiyet gösterdiği 'güvenli gıda hususunda nelere dikkat etmeliyiz?' sorusunun yanıtını aradık.

İnsani yaşamın temel ihtiyacı beslenmenin en önemli konularından biri de güvenli gıdaya ulaşım meselesi. Yaşam kalitesini doğrudan etkileyen beslenme dikkat edilmesi gereken en önemli konu.

Hangi gıdaya 'güvenilir' denir?

Resmi olarak, her türlü bozulma ve bulaşmaya yol açan etkenden arındırılarak tüketime uygun hale getirilmiş, sağlık açısından bir sakınca oluşturmayan ve besin değerini kaybetmemiş gıda güvenilirdir. Bu gıdaların raf ömrü sürecince herhangi bir risk taşıdığını söyleyemeyiz.

Yalova'da bulunan kivi ağaçları böyle görüntülenmişti.
Yalova'da bulunan kivi ağaçları böyle görüntülenmişti.

Güvenli gıdanın riskleri neler?

Temel olarak gıdalar 3 risk kategorisinde sıralanıyor. Fiziksel riskler, kimyasal riskler ve mikrobiyotik riskler...

Fiziksel riskten kasıt; gıda maddelerinde bulunmaması gereken yabancı maddeleri kapsar. Bunlara örnek; taş, toprak, metal, cam, kemik, tahta, saç örnek gösterilebilir.

Kimyasal riskler; hayvancılıkta ve bitkisel üretimde verimi arttırmak amacıyla hatalı ve bilinçsiz olarak kullanılan veteriner ve zirai ilaç kalıntıları, deterjan kalıntıları, çevresel kaynaklardan bulaşabilen ağır metaller veya gıda işleme aşamalarında oluşan bazı zararlı bileşikler, ambalaj materyali kaynaklı kimyasal bulaşmalar ve uygunsuz kullanılan katkılar şeklinde sıralanabilir.

Mikrobiyolojik riskler ise; gıdalarda bakteri, küf, virüs, parazit gibi mikroorganizmaların ve onların bırakmış oldukları birtakım zehirli maddelerin varlığı ile haşere bulaşıcılarıdır.

Bir gıda maddesinin güvenli olmasındaki öncelik, sağlığa zarar verecek bu üç temel riskten uzak olmasıyla doğrudan ilişkilidir.

Uzmanına sorduk: Kontrolü sağlamak güç

GZT'nin ulaştığı Gıda Teknolojisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Kadir Halkman gıda güvenliğine ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu.

Gıda güvenliğinin karmaşık bir durum olduğuna işaret eden Halkman, "Bu hususta tanımlar farklıdır. 'Bir dağın başında bir elma buldum gittim o elmayı yedim ne kadar güvendeyim?' veya 'bir süpermarketten bir ürün alıp tükettim ne kadar güvendeyim?' soruları ciddi tartışma konusu oluyor." dedi.

Öncelikle kimyasal ilaçların varlığına değinen Kadir Halkman, bunun kontrolünü sağlamanın güç olduğunu belirtti.

Prof. Dr. Kadir Halkman konuşma yaparken görünüyor.
Prof. Dr. Kadir Halkman konuşma yaparken görünüyor.

"Büyük çiftlikler kontrolü kolaylaştırır"

"Türkiye'deki çiftçilik küçük arazilerde 3-5 ağaç veya 3-5 inek şeklinde olduğundan bireysel bir 'köylü' üretimi dememiz daha doğru olur." diyen Halkman şöyle konuştu:

"Büyük çiftlikler olsa kontrol çok daha kolay olur fakat ülkemizin tarımsal gerçeği bu. Küçük üretim biçimleri yani 'köylülük' derken sadece kendi ihtiyacı kadarını üreten, artanını da satan. Çiftçilik ise bambaşka bir ticari üretim şekli. Tarımsal ilaçların kontrolü bu nedenlerle tam olarak sağlanamıyor.

Konya'daki zeytin bahçesinde çalışan bir çiftçi.
Konya'daki zeytin bahçesinde çalışan bir çiftçi.

"Hal yasasının eksikliğini hissediyoruz"

Süpermarketler kontrol ettiğini söylüyor fakat ne kadar kontrol edildiğini bilmiyoruz. Çok farklı ürünler farklı farklı yerlerden geliyor. Hal Yasası'nın uzun yıllardır eksikliğini hissediyoruz. Sonuçta ürünler hale girse orada daha kolay bir denetleme imkanı olacak.

Yemek ısıtırken dikkat!

Mikrobiyolojik denetleme ise kontrol açısından en kolay olanıdır. En sıkı güvenlik şekli de budur. Sıcak yenmesi gereken yemek sıcak, soğuk yenmesi gereken yemek soğuk olmak zorunda.Etli yemekler asla yenmeden önce ısıtılmaz, çok yanlış yapılan bir şeydir bu husus. Önce kaynatıp ardından yeme sıcaklığına soğutulması gerekir. Yeme sıcaklığına ısıtmak yanlış bir davranıştır.

Bir de 'Çapraz Kontaminasyon' dediğimiz mesele vardır. Çiğ salata kestiğimiz bir tahtada doğrudan doğruya tükettiğimiz örnek olarak bir peynir doğranamaz."

Tarım alanı havadan böyle görüntülendi.
Tarım alanı havadan böyle görüntülendi.

Tüketici güvenilir gıda konusunda nelere dikkat etmeli?

  • * Bireyler, sağlıklı beslenme hususunda bilinçli olmalı
  • * Ürünler doğal olmalı ve katkı maddesi içermemeli
  • * Güvenilir firmalar tercih edilmeli
  • * Ruhsatsız ürünlerden uzak durulmalı
  • * Etiketi okunmayan ürünler alınmamalı
  • * Son kullanma tarihine bakılmalı
  • * Meyve ve sebzeler mevsiminde tüketilmeli
  • * Problem ihtimaline karşı satın alım fişi saklanmalı
Bugünün gazete manşetleri için tıklayın >