Avcı aynı bu kez av Bolivya
Güney Amerika ülkelerinden biri olan Bolivya’da uzun süredir şiddet eylemleri kol geziyor. Ülke, İspanya’dan bağımsızlığını kazandıktan sonra çok sayıda siyasi karışıklıkla karşı karşıya kaldı. Onlarca darbe ve savaş yaşayan Bolivya’da bu kez devlet başkanı Evo Morales ve hükümetine karşı yapılan istifa çağrıları ve ordunun sürece müdahalesi ülkeyi farklı bir noktaya taşıdı. Morales yaşananların darbe girişimi olduğunu vurguladı. Tüm bu yaşananların ardından istifa etmek zorunda kalan Morales ve Bolivya bu noktaya nasıl geldi?
2005 yılında yapılan seçimle yüzde 54 civarı oy kazanan Evo Morales, devlet başkanlığı koltuğuna oturdu. Bolivya’nın ilk Kızılderili kökenli yani yerli başkanı olan Morales ötekileştirilen halkın yararına çalışacağını, toplumdaki eşitsizliğin üzerine gideceğini ilan etti. Hemen icraata geçen Morales hükümeti vatandaşlarına mahrum oldukları sosyal haklarını sağladı.
Gaz kaynaklarını elden geçirerek elde edilen gelirle kamuya ait projeler oluşturdu.
Tekrar aday olabilmek için 2008 yılında referandum düzenleyen Morales, yüzde 67 oy oranıyla halkın desteğini arkasına aldı. Bu destek sonrası girdiği 2009 seçimlerinden ise yüzde 64 zaferiyle çıktı.
HUZUR VE ÖZGÜRLÜK ÜLKESİNE DÖNDÜ
Morales, ikinci döneminde anayasa çalışmalarına başladı ve yeni anayasayı onaylattı. Sosyal eşitlik sözünden sonra anayasa sözünü de tutan Morales halkına birçok hak tanımış oldu. Bunlar yaşanırken diğer alandaki reformları da sürdürdü. Güney Amerika’nın çalkantılı bir geçmişe sahip olan ülkesi Bolivya bir türlü sağlanamayan siyasi istikrara kavuşmuş, halk başkanını kucaklamıştı. Çünkü halk asırlardır özlem duyduğu huzur ve özgürlüklere kavuşmuştu.
ABD BÜYÜK ELÇİSİNİ KOVDU
Bir yanda bunlar olurken diğer yanda eli boş durmayan bir ABD vardı. Washington Bolivya’nın elinden uçup gitmesine tahammül edemezdi. Morales gardını aldı. Amerika’nın işlerine burnunu sokmasını istemiyordu.
“Dünya’da darbe olmayacak tek ülke ABD. Çünkü orada ABD büyükelçiliği yok” cümlesini kuran Morales 2008’de hükümetine kumpas kurduğu gerekçesiyle ABD’nin La Paz Büyükelçisi Philip Goldberg’i ülkesinden kovdu.
Derken 2014 seçimleri yapıldı ve Bolivya tarihinde ilk kez bir aday üst üste üçüncü kez seçildi. Morales, kendinden önceki hükümetin Amerika ile imzaladığı serbest ticaret anlaşmasını iptal etti. Bunun yerine Hugo Chaves’in fikir babası olduğu ALBA yani Latin Amerika için Bolivarcı İttifak’a katıldı.
HATALAR ZİNCİRİ
Morales 4. kez seçim yarışına girmek istiyordu ancak anayasa buna izin vermiyordu. Morales, 2016’da bir referandum daha düzenledi. Fakat bu kez yüzde 51 “hayır” oyu çıktı. Bu Morales’in ilk seçim mağlubiyeti oldu. Bu kez devreye anayasa mahkemesi girdi ve dördüncü kez aday olmaya engel anayasa maddesini iptal etti. Bunun üzerine dördüncü kez aday olan Morales, 20 Ekim 2019’da yapılan seçimde oyların yüzde 47,8’ini aldı. Yüzde 36.1’de kalan muhalif Carlos Mesa ise yarışı kaybetti.
MUHALİFLER SOKAKTA
Muhalifler seçimde hile yapıldığı ileri sürerek seçimlerin yenilenmesini istedi. Başını Amerika’nın çektiği Amerikan Devletleri Örgütü (ADÖ) Bolivya’da yaşananlara müdahil oldu ve yayınladığı raporla seçime usulsüzlükler karıştığı iddialarını destekledi. Ardından Morales karşıtları sokağa çıkarak şiddet eylemlerine başladı. Eylemler ülkenin farklı noktalarına sıçradı. Güvenlik güçleri şiddet yanlısı protestoculara müdahale etmedi.
Morales ülkedeki gergin ortamın yumuşatılması adına seçimlere hile karıştırılmadığını ama yenilenmesini kabul ettiğini açıklasa da muhalifler bu açıklamadan memnun kalmadı ve protestolarını sürdüreceklerini açıkladılar.
‘KAÇMAK İÇİN SEBEBİM YOK’
Ardından Bolivya genel kurmay başkanı Williams Kaliman canlı yayında okuduğu bildiriyle Morales’in istifasını istedi. Bu açıkça bir darbeydi. Morales ise iç savaşın eşiğine getirilen ülkede vatandaşların daha fazla zarar görememesi için 10 Kasım günü görevini bıraktığını açıkladı.
Ardından şu açıklamayı yaptı: “Bolivya halkının bilmesini isterim ki kaçmak için bir sebebim yok. Eğer bir şey çaldıysam, ispatlasınlar. Eğer çalışmadığımızı söyleyen varsa, ekonomik gelişme sayesinde yaptığımız binlerce esere baksın. Vatanını seven mütevazılar ve fakirler bu mücadeleye devam edecek!”
Morales’in istifa kararıyla içleri soğumayan muhalifler, hakkında tutuklama kararı çıkardılar. Benzer bir süreç senelerdir Venezüla için devam ederken Morales hep Maduro’nun yanında durmuş ve “Amerikan devletleri örgütünün darbe geleneğini korumasına üzülüyorum” demişti.
Aynı karanlık eller ve aynı senaryo bir kez daha ortaya çıktı.
Morales Bolivya Cumhuriyeti’ni kuran ve ülkenin ilk devlet başkanı olan Marshal Andrés de Santa Cruz’un ardından ülkede en uzun süre iktidarda kalan lider oldu.
GIDA EMPERYALİZMİNE DE BAŞ KALDIRMIŞTI
Küresel sisteme karşı direnen Bolivya lideri Evo Morales, 2010’da 130 ülkeden binlerce insanın katıldığı “Alternatif İklim Zirvesi’nde konuşmuş ve “Tavuk yemeyin, erkekliğinizi kaybedersiniz” diyerek büyük ses getiren bir cümle kurmuştu.
Zirvenin açılışında konuşan Morales, “Ya toprak anaya sahip çıkacağız, ya da kapitalizm ölecek. Tavuklara gelince, tavukları kadın hormonuyla dolduruyorlar. Bu nedenle tavuk yiyen erkekler sorunlar yaşıyor. Saçları dökülüyor ve kel kalıyorlar. Tavuk yemeyin, hem erkekliğinizi hem saçlarını kaybedersiniz” diyerek batının insanlığa uyguladığı gıda emperyalizmi ve soykırım hamlelerini ifşâ etmişti.
BU YIL TÜRKİYE’YE GELMİŞTİ
Bolivya lideri Morales geçtiğimiz nisan ayında resmi bir ziyaret için Türkiye’ye gelmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Beştepe Külliyesi’nde görüşen Morales, Türkiye’nin ülkesine yaptığı sağlık yardımlarından ötürü teşekkürlerini dile getirmiş ve şöyle demişti: “Bolivya olarak bu işbirliği talebinizi selamlıyoruz. Sayenizde böbrek nakil hastanesi kuruldu. Sağlık hizmetini değiştireceğiz. Bunu halka sunacağız. Bolivya anayasasına göre insan sağlığı bir insan hakkıdır. Şu anda ücretsiz sağlık hizmetine başladık. Sizin tedarik ettiğiniz cihazlar bu sağlık hizmetine çok destek sağlayacak.”
ERDOĞAN’DAN FİLİSTİN TEŞEKKÜRÜ
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise ortak basın toplantısında “Bolivya’nın Kudüs konusundaki tavrına ve Filistin davasına verdiği desteğe teşekkür ediyorum” demişti. 2020 yılında her iki ülkede özel etkinliklerin gerçekleştirileceğini açıklayan Erdoğan sözlerini şöyle sürdürmüştü: “Ticaret hacmimiz son iki yılda yüzde 250 artışa ulaştı. Sayın Morales’le bu rakamın iki ülke açısından çok düşük olduğunda ve kendimize bir hedef belirlememizde fayda olduğunda mutabık kaldık. Karşılıklı yatırımların arttırılması, enerji gibi sektörleri ele aldık. Termik santraller, güneş enerjisi ve bütün bu alanda atacağımız adımlarla her iki tarafın özellikle iş adamlarının ortak girişimiyle bunları da başaracağız. İnşallah yapacağımız ilk iade ziyaretinde geniş iş adamları ekibiyle Bolivya’ya gitmeyi planlıyoruz. Savunma sanayi işbirliği imkanları üzerinde durduk. TİKA tarım ve sağlık alanlarında Bolivya’da başarılı projelere imza attı. Bu desteklerimizi devam ettirme arzusundayız.
Biz İslam İşbirliği Teşkilatı’nın Zirve Dönem Başkanıyız. Sayın Morales Latin Amerika ve Karayip Topluluğu’nun Dönem Başkanı. Türkiye ve Bolivya birçok konuda benzer tavırlara sahiptir. Dünyadaki aşırı sağ ve İslam düşmanı saldırılardan endişe duyduğumuzu belirtmek istiyoruz. Her türlü dışlamayı reddediyoruz. Bolivya’nın Kudüs’ün statüsünün korunmasına verdiği desteğe teşekkür ediyoruz. Golan tepeleri yaklaşımını da takdirle izliyoruz. Venezuela halkı iradesini geçen yılki Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ortaya koymuştur. Venezuelalı dostlarımızın sandık başında aldığı sonuçların başkaları tarafından sorgulanmasını doğru bulmuyoruz. Eyalet valisi tayin eder gibi bir ülkenin başına tayin etmenin demokrasiyle bağdaşır hiçbir yönü yoktur.”