Zerd, Farsça’da sarı demektir. Çub ise çöp veya odun… İki kelime birleşince zerdeçup meydana gelmiş. Kelime Türkçeye zerdeçöp olarak geçmiş, müteakiben de zerdeçala dönüşmüştür.

Hint safranı, sarı boya, safran kökü, zerdeçöp, zerdeçav gibi isimleri de bulunan zencefilgiller ailesinden olan zerdeçal, çok yıllık otsu bir bitki. Sarı renkli çiçekleri ve büyük yaprakları var. Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Çin gibi Güney Asya’nın tropik bölgelerinde yetişir. Hint Safranı adını ise safran bulunamadığında onun yerine kullanıldığı için alır.

KOZMATİK AMAÇLI DA KULLANILIYOR

Toplanan köksapları önce haşlanıp, sonra beş yahut yedi gün süreyle güneşte kurutulur. Ardından ovularak veya tamburlarda döndürülerek parlatılır. Kurutulmuş köksaplar 2,5-7,5 cm. uzunlukta parçalar halindedir. Genellikle toza dönüştürülerek satılır. Tume-ron ve ar-tumeron olan uçucu bir yağ ile kurkumin adlı bir boyar madde ihtiva eder.

Yumrumsu köksapları kadim zamanlardan beri baharat, boya ve ilaç olarak kullanıla geldi. Ve hâlen de öyle. Biberi andıran özel bir kokusu ve kendine has tarifi güç bir tadı vardır.

Hardal ve köri hazırlamakta kullanıldığı gibi, turşulara, salçalara, çeşitli et, balık ve yumurtalı yemeklere, pilava, çorbalara, sulu yemeklere, soslara hatta bazen tatlılara bile katılır.

Aslına bakılırsa katılmayacağı bir şey yok gibidir.

Asya’nın bazı bölümlerinde zerdeçal suyu altın sarısı bir renk vermek için cilde sürülür, yani kozmetik amaçlı da kullanılır. Ayrıca ipek kumaşlar ve derilerin boyanmasında renklendirici olarak da kullanılır.

ZERDEÇALDAN EN İYİ NASIL FAYDALANILIR?

FAYDALARI

- Yapılan çalışmalarda iltihap giderici ve antioksidan olduğu ispatlanmış, zihnî fonksiyonları artırdığı belirlenmiştir. Hindistan ve Asya’da iltihaplı hastalıkların, cilt yaralarının ve tümörlerin tedavisinde uzun süredir istifade edilir.

- Kadim Çin tedavi sisteminde bilhassa karın bölgesi ağrılarının giderilmesinde kullanılmakta…

- Hint tedavi sistemi ‘ayurveda’ da ise astım, alerji, öksürük, sinüzit gibi solunum sistemi rahatsızlıkları, karaciğer hastalıkları, iştahsızlık, diyabetik yaralar, eklem burkulmaları, şişlik ve romatizmal ağrılarda kullanılır.

- Yapılan çalışmalar, kurkuminlerin kanserin oluşumu ve gelişimine karşı etkili olduğunu ortaya koyuyor. Bu bakımdan kurkuminin gerek tek başına uygulamalarda ve gerekse kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar ile birlikte kullanılması halinde “çok-boyutlu/ çok-hedefli” bir ilaç olarak ümit vadettiği dile getiriliyor.

- Yapılan deneylerde zerdeçalın kötü kolesterolü (LDL) ve total kolesterol seviyelerini düşürdüğü tespit edilmiştir.

- Ayrıca kullanılan deney hayvanlarında yağ dokusu ağırlığında belirgin bir azalma tespit edilmiştir.

- Son araştırmalar ise zerdeçalın alzaymıra iyi geldiğini ortaya koyuyor.

NELERE DİKKAT ETMELİ?

- Bir tatlı kaşığı silme doldurulursa 3 gram gelir. Bu da zerdeçalın kalitesine göre 25-80 mg kurkumine tekabül eder. 200 mg günlük doza erişebilmek için yaklaşık 2-5 tatlı kaşığı zerdeçal tozu kullanmayı gerektirir.

- Uygun aleti olmadan kuru köklerin evde toz yapılması mümkün değildir. Bu nedenle toz alınmalı. Ancak saklama şartlarına riayet ederek muhafaza edilmeli.

- Meme kanseri ilacı kullananlar uzak durmalı.

- Spastik bağırsak hastalığı olanlarda yakınmaları artırdığı için kullanılmamalı.

- Safra yolları tıkanıklığı, safra taşı, ülser dâhil mide-bağırsak hastalığı olanlar zerdeçaldan uzak durmalı.

- Pıhtılaşmayı azaltan ilaçların etkisini artırarak kanamaya neden olabileceği bilinmeli.

NASIL SAKLAMALI?

- Zerdeçalın baharatçılarda, aktarlarda ve evlerde ışık gören kaplarda muhafaza edildiğini hepimiz bilir. Oysa tıpkı zeytinyağı gibi, toz zerdeçal da şeffaf kaplar ve ışığa maruz kaldığında bozulur. Besin değerini kaybeder. O halde, ışık görmeyen kapalı mekânlarda ağzı kapalı saklanmalıdır.

PANKREAS KANSERİNDE ÇOK ETKİLİ

Baş, boyun, cilt, idrar yolları, idrar torbası, kalınbağırsak, meme, mide, pankreas ve rahim ağzı kanserlerine karşı faydalıdır. En etkili olduğu kanser türü ise en ölümcül kanser türlerinden olan pankreas kanseridir. Yeni çalışmalarda normal olmayan hücrelerin ve kanser hücrelerinin çoğalmasını engellediği, kanser hücrelerinin yaşamasını sağlayan enzimin aktivitesini azalttığı, kanser hücre kültürü ve hayvan çalışmalarında cilt, meme ve mide-bağırsak sistemi tümörlerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir.

Farklı çalışmalar zerdeçalın bileşeni olan kurkuminin kolon, cilt ve göğüs kanserleri üzerinde etkili olabileceğini ortaya koymakta.

Ayrıca antioksidan etkiye sahip olduğu, tümör hücrelerinin kan ile beslenmesini önlediği (anti-anjiogenez) ve kanser hücresi üzerinde doğrudan etkili olabileceği belirtiliyor. İnsanlar üzerindeki çalışmaların hâlâ sürdüğü kaydediliyor.