Türk kahvesinin yanına neden su ikram edilir?
Belleklerimizde ve kültürümüzde kendine ‘bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır’ sözüyle yer edinmiş türk kahvesi şüphesiz ki Türk mutfağının, ünü ülke sınırlarını uzun süre önce aşmış en sevilen lezzetlerinden biri. Türk kahvesi kendine has sunumu ve onlarca geleneğin baş tacı olması sebebiyle önemli bir kültür mirası. Peki bu kültür mirasının neden her daim yanında su ile ikram edildiğini hiç düşündünüz mü? Toplanın, yıllardır merak edilen ‘türk kahvesinin yanında neden su ikram edilir?’ sorusunun cevabını anlatıyoruz.
Buram buram kokusuyla ve eşsiz lezzetiyle dost meclislerinin, kız isteme merasimlerinin, yemek sonrası keyifli akşamların olmazsa olmazı olan türk kahvesi, Osmanlı’dan günümüze kadar farklı geleneklerde başrol olsa da, sunumu her ne olursa olsun geçmişten günümüze değişmeden gelen nadir lezzetlerden.
Yüzyıllardır yanında su ile ikram edilen türk kahvesiyle ilgili birbirinden farklı ve oldukça merak uyandıran rivayetleri derlediğimiz bu yazımızda, bir ülkenin mutfağı ve kültürü arasındaki o yegane bağın önemini gelin hep birlikte anımsayıp, tatlı bir tebessüm ederek kahvelerimizi yudumlayalım.
• Osmanlı İmparatorluğu askeri ve siyasi başarısı ile bir cihan devleti olmasının yanı sıra gelenek ve görenekleriyle birçok farklı kültüre ışık olmuş ve kendinden bir damga bırakmış bir kültür mirası olarak tarihe derin bir iz bırakmıştır. Gelenekleriyle dünya çapında bu denli önemli bir yere sahip Osmanlı’da eve gelen misafire aç olup olmadığını sormanın nezaket kurallarına aykırı bir durum olmasından ötürü, misafir yerine yerleştiği vakit yanına su konarak türk kahvesi pişirilir; misafir kahveden önce sudan bir yudum alırsa aç olduğu anlaşılır ve derhal sofralar kurulurmuş. Bu durum günümüzde pek böyle olmasa da çıkış kaynağının bu olduğu en sık söylenen rivayetlerden biri.
• Bir diğer rivayet ise şudur ki; Osmanlı’nın en önemli hükümdarlarından biri olan Fatih Sultan Mehmet’in zehirlenmiş olabileceği şüphesi o dönem ve daha sonra Osmanlı’da çeşnicibaşıların hükümdarın huzuruna gelen yiyecekleri tadarak zehirli olup olmadığının kontrol edilmesine yol açmış ve bu bir gelenek haline gelmiştir. Lakin türk kahvesi tek kişilik cezvelerde pişirildiğinden, bu tadım söz konusu olamayacağından yanında şu sebepten ötürü su ikram edilmeye başlanmıştır; padişahın parmağını öncelikle kahve fincanına daha sonra yanında gelen suya bandırarak suda dağılımına bakarak zehirli olup olmadığını anlayabilmesi için türk kahvesinin yanında su ikram edilmeye başlanmış ve bu saray sınırlarını dahi aşarak bir gelenek haline gelmiştir.
• Osmanlı’dan günümüze gelen bu rivayetler bir yana bir de bu ikramın bilimsel yönüne göz atalım. Bol köpüklü türk kahvemizi yudumlamadan önce içeceğimiz birkaç damla suyun ağız içindeki bakterileri temizleyerek daha iyi tat almamıza olanak sağladığından kahve yanında su ikramının zaman içinde olmazsa olmaz haline geldiği bizce en makul sebeplerden bir tanesi.
• Son olarak ve mantıklı olarak en geçerli sebep şu ki; türk kahvesinin içerisinde, böbrekler için oldukça zararlı yüksek miktarda oksalat bulundurmasından ötürü böbreklerden oksalat atımını gerçekleştirmesi için yanında su ikram edilmeye başlanmış ve bu günümüzde yaygın bir sunum haline gelmiştir. Kısacası dünyada telvesiyle ikram edilen tek kahve olan türk kahvesinin su ile tüketimi sağlık açısından oldukça mühimdir.