Devrik kraliçeden devrik rejime övgüler

İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevî, 1979’da ülkeyi terk ettiğinde, arkasında kanlı ve korkunç bir miras bırakmıştı. İran halkı, 1925’te başlayan Pehlevî hanedanının yönetimi boyunca sadece ekonomik sıkıntılarla yüzleşmedi, aynı zamanda siyasi baskılar ve aşağılanmalarla da karşılaştı. Şah nihayet devrildiğinde, 40 yıla yaklaşan iktidarını hayırla anan pek yoktu. Kendisinin ve ailesinin yaşadığı saraylar, devrimden hemen sonra müze olarak düzenlenip halkın ziyaretine açıldı. İran halkının buralarda gördüğü ihtişam ve zenginlik, eski rejime olan nefreti daha da körükledi.

• Şah’ın eşi Farah Diba Pehlevî’nin “Anılar” adıyla yayımlanan hatıralarını, yukarıdaki arka planı hiç düşünmeden okuduğunuzda, Kraliçe’nin kocasının iktidarı hakkında anlattıklarına kolayca inanabilirsiniz.

Dünyanın birçok diline çevrilen “Anılar”, Türkiye kamuoyu tarafından yakından bilinmeyen bir dönemi tasvir ettiği için, bu yönden dikkatle okunmalı. Zaten kitap, Pehlevî rejiminin bütün adımlarını ve icraatlarını savunmak üzere kaleme alındığı için, “molla rejimi karşıtı” içeriğinden ötürü Batı kamuoyunda büyük teveccühle karşılandı.

“Anılar”, yine de İran’ın yakın tarihini yakından izlemek isteyenlerin mutlaka okuması gereken kitaplardan. İçeride ve dışarıda onca eleştiriye neden olan icraatın nasıl savunulduğunu ve meşrulaştırıldığı görmek, bunu da bir Kraliçe’nin dilinden okumak gerçekten öğretici. “Anılar” bu yönüyle, “Her hatırat, savunma için yazılır.” diyenleri de haklı çıkaran bir kitap.