Türkiye-Suriye depremi: Tarihî camiler ve yapılar moloz yığınına döndü

Halep'in antik kalesi, 6 Şubat 2023'te Suriye'yi sallayan ölümcül depremin ardından hasar gördü.
Halep'in antik kalesi, 6 Şubat 2023'te Suriye'yi sallayan ölümcül depremin ardından hasar gördü.

Türkiye ve kuzeybatı Suriye'de binlerce kişinin ölümüne yol açan ve merkez üssü Gaziantep ve Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7,8 büyüklüğündeki yıkıcı deprem, bölgenin yüzyıllardır ayakta kalan tarihî eserlerinin birçoğunu da yok etti.

Türkiye ve Suriye'de en az 20.000 kişinin hayatına mâl olan yıkıcı deprem, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Malatya ve çevre bölgeleri ile Suriye'nin kuzeyi ve Halep vilayetindeki yerleşim yerlerini harap etti.

Gaziantep Kalesi

Pazartesi günkü ilk depremden sonra, 2000 yıllık Gaziantep Kalesi ağır hasar gördü, duvarlarının çoğu ve gözetleme kuleleri moloza döndü.

M.Ö. 2 bin yılında Hitit İmparatorluğu tarafından gözlem noktası olarak inşa edilen tarihî taş kale, zaman içinde büyük bir savunma tesisi haline getirildi ve ardından MS 2. ve 3. yüzyıllarda Roma İmparatorluğu tarafından kullanıldı.

Gaziantep Kalesi.
Gaziantep Kalesi.

Yaşanan depremin ardından Merkez Şahinbey ilçesindeki Gaziantep Kalesi'nin doğu, güney ve güneydoğu kısımlarında bulunan bazı burçlar, depremin etkisiyle yıkılırken, enkaz yola saçıldı.

Kalenin etrafındaki demir korkuluklar ise çevredeki kaldırımlara dağıldı. Kalenin yanındaki istinat duvarı da çöktü. Bazı burçlarda ise büyük çatlaklar oluştuğu görüldü.

Öte yandan, kalenin yanında bulunan ve 17. yüzyılda inşa edildiği belirtilen tarihi Şirvani Camii'nin kubbesi ile doğu istikametindeki duvarı kısmen çöktü.

Şirvani Camii.
Şirvani Camii.

Malatya Yeni Cami

Yeni Cami, Malatya’nın ‘Büyük Zelzele’ diye adlandırdıkları 3 Mart 1894’te meydana gelen depremde yıkılan Hacı Yusuf Camii’nin yerine yapılmaya başlanmış, halkın yardımı ve Padişah 2’nci Abdülhamid’in katkılarıyla yapımı 1912'de tamamlanmıştı.

Osmanlı mimarisini bugüne taşıyan ve tamamen kesme taştan yapılan cami, Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesi merkezli 7,4 büyüklüğündeki depremde yıkıldı.

Malatya Yeni Camii.
Malatya Yeni Camii.

24 Ocak 2020'deki Elazığ'ın Sivrice ilçesi merkezli 6,8 büyüklüğündeki depremde zarar gören ve restore edilen Malatya'nın simgesi haline gelen 123 yıllık camii, bir süre önce ibadete açılmıştı.

Latin Katolik Kilisesi

Hatay’ın İskenderun ilçesinde bulunan Latin Katolik Kilisesi depremde ağır hasar gördü.

Kilisenin sadece kemerleri ve duvarları ayakta kalırken, ayin ve cenaze törenlerinin gerçekleştirildiği alan neredeyse tamamen yıkıldı ve yakınlardaki binalarsa moloza döndü.

Hatay Latin Katolik Kilisesi
Hatay Latin Katolik Kilisesi

Resmî kayıtlara göre 1858-71 yılları arasında inşa edilen, ancak 1901 yılında çıkan yangından zarar görerek yeniden inşa edilen 152 yıllık kilise, her Paskalya’da Kutsal Haftayı ibadet yerinde kutlayan yerel Katolik topluluğu için özellikle önemliydi.

Adıyaman Ulu Camii

Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde meydana gelen ve çevre illeri de etkileyen 7,4 büyüklüğündeki deprem Adıyaman’da da yıkıcı bir etkiye sebep oldu.

Adıyaman il merkezinde yer alan ve 1506-1515 yılları arasında Dulkadirli Beyi Durak Bey tarafından yaptırıldığı tahmin edilen, bugünkü şeklini 1863 yılında alan tarihi 6 asırlık tarihî Ulu Camii de yıkıldı.

Adıyaman Ulu Camii.
Adıyaman Ulu Camii.

Halep’in antik kalesi

Bölgedeki en eski ve en büyük kalelerden biri olarak kabul edilen Suriye’nin antik Halep kalesi, depremde ağır hasar gördü.

Kalenin girişi ağır hasar görürken, yüksek duvarları moloz haline geldi. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), depremin vurduğu bölgelerde bulunan miras alanlarındaki hasarın hızlı bir şekilde emniyete alınmasına yardımcı olmak amacıyla bir ön araştırma yapıldığını açıkladı.

Halep’in antik kalesi.
Halep’in antik kalesi.

Söz konusu açıklamada, UNESCO’nun Suriye’de tehlike altındaki Dünya Mirası listesinde yer alan Halep antik kentinin durumundan özellikle endişe duyulduğu ifade edilerek, “Kalede önemli hasar tespit edildi. Eski şehir duvarının batı kulesi çöktü ve çarşılardaki çok sayıda bina hasar gördü” denildi.

Eyyubi Camii'nin iç kaledeki kubbesinin bir kısmı da düştü.
Eyyubi Camii'nin iç kaledeki kubbesinin bir kısmı da düştü.

Margat Kalesi

Suriye’nin kuzeybatısındaki Baniyas’ta bulunan ve Arapça’da al Marqab kalesi olarak da bilinen Margat Kalesi de depremden etkilendi. Kale bir Haçlı kalesiydi ve sarsıntılar dairesel kulelerinin çökmesine neden oldu.

Margat Kalesi.
Margat Kalesi.