Türkiye'den ve dünyadan kitaplar

Batı Avrupa’da ortaya çıkıp tüm dünyayı içine çeken modern proje, bilim ve teknikteki başarılarına ve bunların insan yaşamını kolaylaştırıcı sonuçlarına rağmen bilim, ekonomi ve hukuk gibi alanları ahlaktan ayrıştırarak ahlakı ikincil konuma itmesi; böylece doğal çevrenin yok edilmesinden sosyal çözülmeye, birçok probleme yol açmasıyla gittikçe artan bir şekilde eleştirilerin konusu hâline gelmiştir. Modern projeye dair eleştirilerinde Alasdair MacIntyre, Charles Taylor ve Charles Larmore gibi düşünürleri takip etmekle birlikte, çözüm önerilerinin modern öncesi İslam geleneğine dayanmasıyla onlardan ayrılan Hallaq, Sharia: Theory, Practice, Transformations isimli hacimli eserinin hazırlık sürecinin yan ürünü olarak ortaya çıkan ve zikredilen eserin tamamlayıcısı niteliğindeki bu çalışmasında, modern projenin en önemli aktörü ulus devlet olgusuna odaklanmaktadır.

Wael b. Hallaq, çev. Aziz Hikmet, Babil Kitap

Çağdaş felsefede “yeni gerçekçilik” düşüncesinin öncülerinden İtalyan filozof Maurizio Ferraris’in Yeni Gerçekçilik Manifestosu, Kemal Atakay’ın çevirisiyle Türkçede. Ferraris hermenötik, fenomenoloji ve postmodernizm duraklarından geçip en son post-truth’a varan gerçekçilik muarızı düşünce geleneğine karşı, gerçekçiliği yeniden savunmayı amaçlıyor. Marks ve Engels Komünist Manifesto’yu yazdıklarında dönemin ruhunu ortaya koymuştu yalnızca. Ferraris de aynı ruhla, gerçekçiliği keşfetmediğini, yalnızca gerçekçilik karşıtı düşüncenin tıkanıklığını tespit ettiğini savunuyor manifestosunda. Postmodernliğin, felsefi kavramlara ikincil anlamlar veren tırnak işaretleri getirdiğini iddia eden metin, bütün bu tırnak işaretlerini tekrar kaldırma hedefinde. Paolo Bozzi’nin deyişi kulağımızda kalsın: “Bir adada büyük bir siyah taş varsa ve ada halkının tamamı -zorlu deneyimlerle ve epey ikna gücüne başvurarak- taşın beyaz olduğuna inanmışsa, taş gene siyahtır, ada halkı ise toptan budala.” - işte postmodern durumun bizi karşı karşıya bıraktığı hâl! Ferraris “Gerçek burada, önümüzde!” diyor.

Maurizio Ferraris, çev. Kemal Atakay, Kolektif Kitap

Ahmet Mithat Efendi roman ve hikâyelerinin yanı sıra, çocuklar için okuma kitabından kadınlar için süslenme kitabına kadar geniş bir yelpezade eser vermiştir. Dolayısıyla onu tek sıfatla anmak zor. Gazeteci, eğitimci, tarihçi ve iş adamı. Dergâh Yayınları “Ahmet Mithat Efendi Bütün Eserleri” dizisinin otuz ikinci kitabı olan Sevda-yı Sa’y ü Amel’de Ahmet Mithat Efendi’nin ekonomist ve girişimci yönünü ortaya koyuyor. İlk kez 1879 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlanan bu iki uzun makalede dönemin Osmanlı ekonomisini ve sosyo-politik yapısını yorumluyor. Ahmet Mithat Efendi “Sevda-yı Sa’y ü Amel” başlığını taşıyan birinci makalede ekonomik anlamda geri kalmış Osmanlı toplumuna çalışmayı sevmeyi öğütlüyor. Zira ona göre çalışmayı sevmek hem verimi artırmakta hem de topluma manevi tatmin sağlamaktadır. “Teşrik-i Mesai – Taksim-i Mesai” adlı ikinci bölümse sermaye sahibi Müslümanlar için bir kılavuz niteliğinde. İşbirliği ve işbölümü prensiplerine bağlı kalarak bir şirketin nasıl kurulacağı ve nasıl ortaklık yapılacağını anlatıyor. Çalışma Sevdası, Osmanlı ekonomisini Ahmet Mithat’ın parlak üslubundan isteyenlere.

Ahmet Mithat Efendi, Dergâh Yayınlar

Antik Yunan ve Roma, hem felsefi düşünce hem de siyaset literatüründe sıklıkla başvurulan, önemli kavramların da doğuş sahnesi olarak kabul edilir. Çevik’in, Yunan düşüncesinin önemli bir mirasçısı olarak kabul edilen Roma’nın cumhuriyet dönemindeki siyaset ve felsefe ilişkisini incelediği çalışması, birincil kaynakların Latince olduğu bu alanı merak edenler için mühim bir kaynak. Siyaset ile felsefe arasındaki ilişkinin kronolojik olarak nasıl başladığı, hangi koşullarda nasıl sürdüğü ve belirlenen dönemde nasıl sonlandığı kitabın temel amacını oluşturuyor. Roma siyasetinde önce felsefenin öne çıkarılması ardından neredeyse lafazanlık sayılarak meclislerden sürülmesi ve en nihayetinde Cicero’nun felsefenin tekrardan aktif politika alanına alınması yolunda gösterdiği çabalar hayli ilginç. Çoğu zaman söylevlerini öne çıkartarak andığımız Cicero’nun, Roma’nın sosyal ve siyasi hayatında nasıl bir mücadele içinde olduğunu görmek, okuyucular açısından dikkate değer olacaktır.

C. Cengiz Çevik, İthaki Yayınları

Ulusların Yükselişi, basit ancak güçlü bir iddia ile aynı özellikteki bir gözlemden yola çıkıyor: Sanayileşmenin ekonomik açıdan faydalı fakat maliyetli, riskli ve karmaşık bir süreç içermesi. Yülek, sanayileştirmeyi bir “kapasite geliştirme” süreci olarak tanımlıyor ve bu tanımdan yola çıkarak meselenin donanımdan ziyade yazılımla ilişkili olduğuna dikkat çekiyor. Bu sürecin birçok safhadan oluştuğunu ve ancak birkaç ulusun bunların ileri safhalara ulaşabildiğini dolayısıyla büyük bir kısmının geri kalmasının olağan olduğu tespitini yapıyor. Yine de durumu olduğu gibi kabullenmek zorunda değiliz, hele ki mevzuya kendi ülkemiz üzerinden yaklaşıyorsak. Ekonomik kalkınmanın, kapitalizm içindeki tüm süreçlerini ve sürece dâhil olan bütü unsurlarını bütün hâlinde göstermeye çalışan bu kitabı, girişimciler için bir kılavuz metin olarak da okuyabilmek mümkün.IMF eski ekonomisti ve OSTİM Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Murat Yülek, Ulusların Yükselişi: Sanayi, Uluslararası Ticaret, Sanayi Politikaları ve Ekonomik Kalkınma kitabında dünyanın bilhassa yaşadığımız çağda en çok peşine düştüğü konuların izini sürüyor...

Murat Yülek, Kronik Kitap

Bir Âlimin Günlüğü, engin ilmi ve ilgi çeken görüşleriyle sadece İslam dünyasında değil, Batı âleminde de kendini kabul ettirmiş bilge bir âlimin eseridir. Diğer Avrupa dilleri bir yana, sadece Fransızcaya üç kere çevrilmiştir. Yazar, yirmi sene boyunca tuttuğu notları, günlükleri, değerlendirmeleri, şahit olduğu ibret verici hikâyeleri ve öğütleriyle 850 yıl öncesinden günümüze ışık tutuyor. İbnü’l-Cevzî, kendi gözlemlerinden hareketle, insanoğlunun farklı yönlerini gözler önüne seriyor, o yüzden de halk kesiminden en yüksek düzeydeki ilim ve fikir adamına kadar herkese sesleniyor. Eser, döne döne okuma isteği uyandıran, vazgeçilmez bir başucu kitabıdır. Zevkle okunacak, çok şey öğrenilecek sayfalarına öylesine bir göz gezdirmek bile insana, ihtiyaç duyduğu huzurun ve mutluluğun tatlı nefesini hissettirecektir.

İbnü’l-Cevzi, çev. Cemal Aydın Sufi Kitap

“Nahit Sırrı (Örik) 1933’te Adapazarı’na gelir Meserret’e iner ve bir gecede tarihimizin olmadığını görür. Tarih kalıcı taş yapı demekse!” diye başlar Şehir ve Ada. Peki, bir şehrin tarihi neye göre belirlenir? Özelde Ada’yı, genelde şehri merkeze alarak bu önemli soruya sekiz hafta sürecek bir programda cevap arar “Büyükşehir Akademi”. Ve bu cevabı kitaplaştırarak bizlere ulaşır. Bazen arşivden eski fotoğraflar çıkar, bazen başka başka tarihlere ait hatıralar. Yolu Adapazarı’ndan geçen yazarlar, gazeteciler Ada’yı nasıl görmüş, neler yazmış, neler anlatmış... Metinler üzerinden Ada konuşulurken o günlerden geriye neler kalmış, hangilerini hala görebiliyoruza da değinmeyi ihmal etmez. Bir şehrin insanı olmak o şehirde doğmuş olmak mıdır illa ki? Nasıl bir şehre ait oluruzu tartışan kitap, bize de hangi şehirlerin insanı olabilceğimizi düşündürür sık sık. Gezginlerin gözüyle de okuruz Ada’yı. Camileri, meydanları, sokakları, insanları ve arşivlerde saklı fotoğraflarıyla gitmeden severiz, bir yerden yakalar bizi ve içimizden ilk fırsatta davete icabet edelim deriz.

Necati Mert, Sakarya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları

Başörtüsü meselesi bu zamana kadar hep yasaklar çerçevesinde tartışılageldi. Ancak, küreselleşmenin ulus devlet sınırlarını yok ettiği yeni dünyanın kültürel politikaları artık Müslüman kadınların örtünme pratikleri üzerinden kurgulanıyor. Başörtüsü istisnalaştırılarak, ahlaki ve estetik normların yeniden tanımlanmasında ve safların belirlenmesinde âdeta yeni bir “Berlin Duvarı” inşa ediliyor. Nazife Şişman, “başörtüsü”ne “sınırsız dünyanın yeni sınırı” metaforu üzerinden küresel bir çerçeve çiziyor. Kavramsal analizlerinde kullandığı mesafe, içeriden tecrübelerin kazandırdığı sağduyu ile birleşiyor. Ve şu tespiti yapıyor: “Başörtüsü sadece başörtüsü değil. Kimliklerin belirlendiği, sınırların çizildiği satıhta bir anlam taşıyıcı. Başörtüsü, sınırsız dünyanın yeni sınırı. Müslüman kadınlar, örtüleriyle sınırsız özgürlüğün tecessüm ettiği bedene sınır çiziyorlar, seküler kamusallığın içinde dinî bir alanın sınırını tahkim ediyorlar. Bazı sınırları çizerken, başka bazı sınırları ihlal ediyor; laikliğin, seküler kamusallığın sınırlarını zorluyorlar.”

Nazife Şişman, İnsan Yayınları

John Rawls’un son yarım yüzyıl boyunca siyaset felsefesi ve teori üzerindeki etkisini abartmamak zor. Kitapları dünya çapında milyonlarca kopya sattı ve çalışmaları akademik ortamlarda olduğu gibi iktidar koridorlarında da bilinen birkaç filozoftan biri. Rawls, “hakkaniyet olarak adalet” konusundaki görüşü ile ünlüdür, en iyi bilinen çalışması Adalet Teorisi’nde bu düşüncesini en güçlü biçimde dile getirmiştir. Bu kitabında en az avantajlı olanın, kaderini iyileştirmeye odaklanan bir liberalizm düşüncesi geliştirmesi gerektiğini ve tüm farklılıklarımıza rağmen, temel siyasi kurumlar üzerinde anlaşmamızın mümkün ve bu kurumların ulaşılabilir olduğunu göstermeye çalışır. Bu biyografide ise Andrius Gališanka, Rawls’a yapılan eleştirileri de ele alarak Rawls’un düşüncesini yayımlanmayan makalelerini de ele alarak savunmaya çalışıyor.

John Rawls: The Path to a Theory of Justice, Andrius Gališanka, Harvard University Press, 2019, 272 s.

Facebook ve Instagram sayesinde çocukluklarımız hayata çevrimiçi olarak doğdu - üstelik bir daha asla offline olmamak üzere. Bunun iyi ya da kötü yönleri pek çok açıdan tartışılabilir ancak bu kitabın konu aldığı esas mesele, en utanç verici anlarımızı geride bırakamadığımızda neler olacağı. Yakın zamana kadar, büyürken yaşadığımız tuhaf deneyimleri bizler ve çevremiz unutma şansına sahipti. Fakat günümüzde, geçmişimizi geride bırakma yeteneğimizi kaybetmenin eşiğinde olabiliriz. Unutmanın Sonu’nda, Kate Eichhorn, kendimizin daha genç hâllerinin imajları genellikle sadece bir tık ötede var olmaya devam ettiğinde neler olduğunu araştırıyor. Günlerinin çoğunu sosyal medya platformlarında yayımlanmak üzere harcayan gençler için, pişman oldukları anlardan kurtulma ve onları unutma çabaları çoğu zaman boşa düşmeye mahkûm. Bir lise yıllığı veya eski fotoğraflarla dolu bir ayakkabı kutusunun aksine, sosyal medyada biriken bilgiler burada neredeyse sonsuza kadar saklanmakta. Eichhorn’a göre en büyük tehlike, genç yetişkinlerin kendilerini geçmişlerinden soyutlayamadıklarını fark ettiklerinde neler olabileceği. İşte bu kitapta Eichhorn bizi bu meseleyi derinlemesine düşünmeye davet ediyor.

The End of Forgetting: Growing Up with Social Media, Kate Eichhorn, Harvard University Press, 2019, 192 s.

Life isimli bu kitap, sekiz seçkin yazarın her birinin “yaşam” temasına adanmış kendi uzmanlık alanlarından bir makale sundukları Darwin College Lecture Series’e ilgili çekici bir katkı sunuyor. Kitap, sanat, pozitif ve beşeri bilimler arasındaki bağlantı, yaşamın anlamı, yaşayanlar ve ölüler arasındaki esrarengiz sınırlar ve sonrasında neler olabileceği ya da ne olamayacağı üzerine hem geleneksel hem de geleneksel olmayan görüşleri ortaya koymaktadır. Bu eserde yazıları yer alan kişiler, sadece yaptıkları araştırmalar dolayısıyla değil, sahip oldukları bilgileri sıradan okuyucuya aktarma konusundaki becerileriyle de saygı duyulan bilim insanları. Bu kitap, yaşamın ne anlama geldiğine ve hem bilim hem de toplum tarafından nasıl ele alındığına dair etkileyici görüşler sunmaktadır.

Life, ed. William Brown, Andrew Fabian, Cambridge University Press, 2014, 187 s