İlklerin şehri: İzmir

Meles Çayı kenarında doğmuş ve güneş bahçesine benzettiği kıyılarda yaşamıştır Homeros. O, Batı edebiyatı ve kültürüne yön vermiş; İzmir’den tüm dünyaya yayılmıştır. Meles, yüzyıllar sonra bugün yine İzmir Körfezi’ne akar ve denizle kavuştuğu yerde Melesli Homeros’un bir anıtı bulunur.

Bugün İzmir’de geçmişten bugüne uzanan bu zengin kültürün izlerini görmek hâlâ mümkün. İzmir kadim tarihi, çok renkli kültür mozaiği ve büyüleyici doğasıyla ziyaretçilerini sekiz bin yıllık bir yolculuğa çıkmaya davet ediyor.

İzmir’i keşfet

Türkiye’nin en kalabalık üçüncü şehri İzmir, 4 milyonun üzerinde nüfusa sahip. Ege Denizi’nin kıyısında, Anadolu Yarımadası’nın batısında konumlanan İzmir; Balıkesir, Manisa ve Aydın illeriyle komşu. Liman şehri kimliğiyle ön plana çıkan İzmir aynı zamanda her yıl İzmir Enternasyonal Fuarı’nın düzenlendiği önemli bir fuar merkezi. İzmir bir Akdeniz şehri. Konumu ve ikliminden gelen avantajı, sosyal yaşamı, kültür sanat etkinlikleri, doğası ve yeme-içme kültürüyle çok sayıda insan için bir çekim merkezi.

Güzel İzmir

İzmir edebiyatın çıktığı şehirdir. İlyada ve Odyssea destanlarının yazarı, büyük ozan Homeros’un yurdudur. Güzel İzmir denir bu şehre, tarih boyunca methiyeler düzülmüştür. Tarihçi Herodot "onlar kentlerini bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü ve en güzel ikliminde kurdular" derken; Victor Hugo, "boynunda kolyesiyle bir prensestir İzmir" diye bahseder.

Tarihçi Strabon, Smyrna'nın MÖ 1. yüzyıl civarında en güzel İon kenti olduğunu belirtir ve İzmir’i şöyle anlatır: "Kentin bir kısmı yamaçta kurulmuştu fakat büyük bir kısmı düzlükte liman üzerinde ve Kibele Tapınağı ile Gymnasium’un çevresinde yer almaktaydı. Sokakları yapılabilecek en güzel sokaklardı, dik açılar halinde açılmış, güzel taşlarla döşenmişti. Kentte büyük ve güzel portikler ve bir umumi kütüphane vardı. Kare biçimine bir portiğin altında Homer’in heykeli bulunuyordu. İzmirliler Homer’in hemşerileri olmasından büyük gurur duyuyorlardı. Meles Çayı, şehir surları boyunca uzanıp akıyordu. Kentin bir diğer özelliği de istendiğinde kapatılabilen küçük bir liman olmasıydı."

8.500 yıllık yerleşim

İzmir’in kuruluşuyla ilgili farklı söylenceler vardır: Kimileri Amazon Kraliçesi Smyrna’dan, kimileri Frigya Kralı Tantalos’tan, kimileriyse Büyük İskender’den bahseder. İzmir’in bilinen insanlık tarihi 8 bin 500 yıl öncesine kadar uzanır. İzmir’deki ilk yerleşim bugün Bornova ilçesi içinde yer alan Yeşilova Höyüğü’nde başlar. Yeşilova’nın hemen yakınındaki Yassıtepe Höyüğü ise 8 bin yıllık geçmişe sahiptir. İzmir’deki ilk yerleşimlere bakıldığında üç İzmir’den bahsedilir. İkinci olan Bayraklı’daki Smyrna-Tepekule Höyüğü’nüntarihiyse MÖ 3 bin yılına kadar gider. Bugün Bayraklı ve çevresinde bu ilk kent döneminin izlerini görmek hâlâ mümkün. Burada bulunan Athena Tapınağı ve çok odalı ev tipleri Doğu Helen Dünyası’nın en eski mimari eserleri olarak büyük önem taşır. Helenistik dönemde yani MÖ 4. yüzyıla gelindiğinde şehir, üçüncü yerleşim alanı olarak, bugün Kadifekale (Pagos Dağı) olarak bilinen bölgeye taşınır.

Büyük İskender ile başlayan Hellenistik Dönem’i; İzmir’de Roma, Bizans ve Osmanlı dönemleri izler.

Binlerce yıllık tarihinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan İzmir’de antik kentler şehrin dört bir yanına yayılır. Şehrin merkezinde yer alan Agora antik kenti ve tarihi Kemeraltı bölgesiyle İzmir’de günlük yaşam, tarihi kültürüyle iç içe hareket eder.

Gediz Deltası

İzmir doğadan kopmadan da modern bir şehirde yaşanılabileceğinin en güzel göstergesi. İzmir gibi büyük bir metropol içinde yüzlerce kuş ve canlı türüne ev sahipliği yapan, Türkiye’nin en geniş kıyı sulak alanlarından Gediz Deltası’nı barındırıyor. Türkiye’deki tuz üretiminin yaklaşık üçte birini karşılayan delta, aynı zamanda İzmirli balıkçı ve çiftçilerin de üretim alanı. Geçtiğimiz aylarda Gediz Deltası'nın UNESCO Dünya Doğa Mirası Listesi'ne alınması için İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından resmi adaylık başvurusu gerçekleşti.

Şehir merkezi

İzmir’in merkezi Konak’tır, tarih boyunca da böyle olmuştur. Bu yüzden Konak’ta çok sayıda tarihi çarşı, han, otel, bina, anıt bulunur. Şehrin merkezinde yer alan Agora açık hava müzesi, İzmir’in çok katmanlı kültürünün en somut göstergesidir. Konak Meydanı’nda Kütahya çinileriyle donatılmış Yalı Camii, şehrin sembollerinden Saat Kulesi, Belediye Binası, Hükümet Konağı, Milli Kütüphane ve Tarihi Kemeraltı Çarşısı bulunur. İzmir tarihinin yaşayan tanıklarından Kemeraltı’nda birbirinden renkli mağazalar, esnaf lokantaları hizmet verir. Çarşının en ünlü hanlarından Kızlarağası’nda başta antikacılar olmak üzere tekstil ürünlerinden yöresel el sanatlarına, gümüşçülerden hediyelik eşya dükkânlarına, kahvehanelerden lokantalara birçok dükkân yer alır.

Bulunduğu semte de adını veren Tarihi Asansör şehir merkezinde görülmesi gereken başlıca yapılar arasında yer alır.

1907 yılında Nesim Levi tarafından yaya trafiğini kolaylaştırmak amacıyla yapılmış, iki caddeyi birleştirmiştir.

Şehrin tarihi semti Basmane, adını 18. yüzyılda burada kurulan bir basma fabrikasından alıyor. Basmane, İzmir’in eski cumbalı evlerinin yer aldığı sokakları, camileri, Ayavukla Kilisesi, Basmane Garı, Dönertaş Sebili gibi tarihi yapılarıyla dikkat çekiyor. Basmane’deki gar binası 1866’dan beri hizmet vermeyi sürdürüyor.

İzmir ve çevresi

Toplam 629 kilometrelik kıyı şeridine sahip İzmir, özellikle hafta sonu kolaylıkla ulaşabilecek onlarca mavi bayraklı plaja ve tarihi dokusunu, doğal güzelliklerini koruyan yerleşim merkezlerine yakınlığıyla dikkat çekiyor.

Birgi

Ödemiş’e bağlı Birgi, yüksek taş evleri ve ahşap pencereleriyle geleneksel mimari dokusunu koruyan, yemyeşil bir coğrafyanın içinde bulunuyor. 5 bin yıl öncesine uzanan tarihiyle Birgi’de geçmişten günümüze gelen konakların yanı sıra türbeler, camiler ve hamamlar yer alıyor.

Şirince

Selçuk merkeze yaklaşık 10 kilometre uzaklıkta yer alan Şirince Köyü, 9. yüzyılda kurulmuş eski bir Rum kasabası. Şirince; asırlık evlerin bulunduğu Arnavut kaldırımlı sokakları, üzüm bağları, şeftali ve zeytin ağaçlarıyla bezeli doğal güzellikleriyle günümüzde önemli bir cazibe merkezi konumundadır.

Zeytin Yolu

İzmir’in kadim kültürüdür zeytincilik. Güzelbahçe’den başlayarak Çeşme, Seferihisar, Menderes ve Selçuk ilçelerinden geçen Zeytin Yolu güzergâhı, kadim kültür zeytinin hikâyesini anlatır. Rota üzerinde anıt zeytin ağaçları, zeytinyağı işlikleri, su kaynakları, zeytinyağı fabrikaları, manzara ve seyir terasları, zeytin ezme yerleri, zeytinyağı yapımında kullanılan taşlar, kamp yerleri, kuyular, yel değirmenleri ve su değirmenleri bulunur.

Seferihisar

Seferihisar, İzmir’e 45 kilometre uzaklıkta yer alır. Seferihisar’ın tarihi, Teos antik şehriyle birlikte 3 bin yıl gerilere gidiyor. Sakin sokakları, güler yüzlü halkı, antik kenti ve tertermiz deniziyle Seferihisar, huzur vaat ediyor.

Foça

İzmir’in kuzeyinde, merkeze 79 kilometre mesafede yer alan Foça, adını eski bir İyon kenti olan Phocaea’dan alır. Eski ve Yeni Foça olarak iki bölüme ayrılan ilçe, küçük bir limana sahip. Merkeze yakınlığı ve tertemiz koylarıyla yaz sezonunda çok sayıda turist ağırlar. Homeros’un Odysseia’sındaki efsanevi Siren Kayalıkları ile de adını duyuran Foça, bugün nesilleri tükenmekte olan Akdeniz fokunun barınma alanıdır.

Çeşme

İzmir’in batısında yer alan Çeşme masmavi suları, bembeyaz kumsalları ve eğlence hayatıyla dünyaca ünlü bir tatil beldesi. Çeşme Marina bölgenin en modern ve yeni tesislerinden biri. Yatçılar için bir cennet sayılan Çeşme, birbirinden güzel koylara sahip.

Gastronomi

İzmir’de tarihi boyunca farklı kültürlerle yaşanan etkileşim, mutfak kültürünü zenginleştirerek günümüze kadar taşımıştır. İzmir mutfağı Rum, Boşnak, Arnavut, Girit, Sefarad, Levanten, Anadolu ve Yunan mutfaklarının etkisiyle harmanlanmış bir kültürüne sahiptir. Ege, Akdeniz ve Anadolu mutfaklarının özgün bir bileşimi olan İzmir mutfağının temelini; balık, zeytinyağı, ot ve sebze yemekleri oluşturur. İzmir mutfağı deyince akla Ege’de yetişen birbirinden lezzetli otlar gelir; bunların arasında arapsaçı, ebegümeci, şevket-i bostan, sarmaşık ve ısırganı sayabiliriz. Şehirde her yıl düzenlenen yöresel yemeklerin sergilendiği çeşitli yerel pazarlar, festivaller, fuarlar, gastronomi turları ve tadım etkinlikleri, yerli yabancı çok sayıda turisti ağırlar.