Korkut Ata'nın şehri: Bayburt

Şehrin ismi nereden gelir?

Şehrin adının kaynağı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ksenophon’un Anabasis’inde Gymnias ve Bryer’in Pontos adlı eserinde "Paipertes" olarak geçen şehrin adına, Ortaçağ Ermeni kaynaklarında "Payberd", Bizans kaynaklarında "Payper", "Bayberd" ve "Paybert" olarak rastlanmaktadır. Kâtip Çelebi’nin Cihannûmâ’sında "Bayburd" ve "Bayburt" ve Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde ise "Bayburd" olarak geçer. 17. yüzyıl ortalarında bölgeye gelen Evliya Çelebi, şehrin adının, "bay" kelimesinin Türkçede zengin, "yurt" kelimesinin mesken anlamına gelmesinden yola çıkarak "zengin yurt" anlamına geldiğini öne sürmüştür.

Tarihçe

Kaynaklara göre Bayburt'un tarihi M.Ö. 3000'lere kadar uzanmaktadır. Şehir, Azziler tarafından kurulmuştur. M.Ö. 770-665 yılları arasında Kimmer ve İskitlerin akınlarına uğramıştır. Daha sonra bölgeye Haldiler hakim olmuştur. Kısa bir süre Med’lerin eline geçen bölge daha sonra Pers hakimiyetine girmiştir. Xenophan, Anabasis adlı eserinde Bayburt’tan "büyük, kalabalık ve zengin bir şehir" olarak bahseder. O zamanki adı "Gymnias" olan Bayburt bir İskit şehridir. İskitler bizim saka olarak bildiğimiz Türklerdir, dolayısıyla Bayburt yaklaşık 5000 yıllık bir Türk şehridir.

M.Ö. 2. yüzyıldan itibaren Pontus Krallığı’na bağlı olan Bayburt, M.Ö. 40’lı yıllarda Roma hakimiyetine girmiştir. M.S. 705 yılında Emevilerin eline geçen Bayburt 715 yılında Bizanslılar tarafından geri alınmıştır. 850 yılından sonra Türklerle Bizanslılar arasında sürekli savaşlara sahne olan Bayburt, artık Müslüman Türklerin yerleşmeye başladıkları bir yer olmuştur. 1054 yılında Bayburt Selçuklular tarafından fethedilmiştir. Daha sonra Danişmentlilerin, ondan sonra da Bizanslıların eline geçen Bayburt’u Trabzon Valisi Teodor Gabras geri alarak kendi egemenliğini ilan etmiştir. Bayburt Moğol istilasıyla büyük bir yıkıma uğramıştır.

1828 yılında Ruslarca işgal edilen Bayburt Serasker Osman Paşanın topladığı kuvvetlerle Rusları Aydıntepe’de büyük bir bozguna uğratmıştır. Bayburt bu işgalden seneler sonra, ancak 21 Şubat 1918 tarihinde kurtulmuştur. 1927’ye kadar Erzurum’a bağlı olan Bayburt bu tarihte Gümüşhane’ye bağlandı. 1989 tarihinde il statüsüne kavuştu.

Bayburt nerededir?

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Bayburt kuzeyinde Trabzon, doğusunda Erzurum, güneyinde Erzincan ili ile komşudur.

Bayburt'a ne zaman gidilmeli?

Şehrin iklimi Doğu Karadeniz iklimiyle karasal iklim arasında geçişlidir. Bu sebeple yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir. Bayburt'u turizm amaçlı ziyaret etmek için en uygun zaman bahar aylarıdır.

Şehri gezerken çalma listesi

• - Remzi Çavuldak, Zakir Peksert - Bayburtlu Pek Naza Gelmez
• - Zakir Peksert - Giydim Çarıklarımı
• - İncesaz - Bülbülüm Altın Kafeste
• - Gülcihan Koç & Erdal Erzincan - Ben Feleği Gördüm
• - Kara Güneş - Gel Bana
• - Erdal Erzincan- Can Maral Can

Bayburt 5'lisi

Bayburt Saat Kulesi:Bayburt Kalesi'nin hemen önünde yükselen Saat Kulesi, şehrin birçok noktasından görülebilmektedir. Cumhuriyetin ilan edilmesiyle yapımına başlanan kulenin inşaatı tam bir yıl sürmüştür.

Baksı Müzesi: Eski adıyla Baksı, bugünkü adıyla Bayraktar köyünde yer alan bu sıra dışı müze, çağdaş sanat ve geleneksel el sanatların aynı çatı altında barındırmaktadır. Baksı Müzesi, "gurbetin, kaybolan geleneklerin, unutulan değerlerin neden olduğu sorunlara ve sonuçlara bir çözüm arayışı" olarak tanıtılıyor.

Bayburt Kalesi: Kalenin ilk defa ne zaman, kimler tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Tarihte pek çok defa onarım geçirmiştir. Tahminen ilk onarımı Bizans İmparatoru I. Justinianus zamanında, en kapsamlı onarımı ise II. Kılıçarslan'ın oğlu Tuğrul Şah zamanında gerçekleşmiştir.

Aydıntepe Yeraltı Şehri: Bölgenin en eski yerleşim alanlarından biri olan yeraltı şehri, bir inşaat kazısında tesadüfen keşfedilmiştir. 3000 yıllık olduğu söylenen tarihi şehir, yüzeyden 2-2,5 metre derindedir. Herhangi bir yapı malzemesi kullanılmadan ana kayaya oyulmuş odalardan ve daha geniş mekanlardan oluşmaktadır.

Dede Korkut Kümbeti:Halk arasında "Ali Baba" veya "Büyük Baba" olarak da anılan kümbet, Bayburt'un Masat Köyü'nde yer almaktadır. Kendine has mimarisiyle dikkat çeken Dede Korkut Kümbeti, 2018 yılında "UNESCO Dünya Somut Olmayan Kültür Mirası Temsili Listesi'ne alınmıştır.

Bayburt'ta ne yenir?

• 
• - Kara Pancar
• - Su Böreği
• - Kesme Çorbası
• - Lor Dolması
• - Tatlı Çorba
• - Tel Helva

Bayburt'un meşhuru

19. yüzyılın en önemli halk edebiyatı ozanlarından Bayburtlu Zihni, geçmişten günümüze Bayburt'un en önemli şahsiyetlerindendir. Yazdığı koşmalarıyla Bayburt, Erzurum, Erzincan, Gümüşhane yörelerinden başlayarak tüm Anadolu'ya sirayet eden bir üslubun kurucusu olmuştur. Öte yandan Divan edebiyatı alanında yazdığı eserleriyle de 19. yüzyıldaki klasik Türk şiirinin en önemli temsilcilerinden olmuştur.