Halka arz ve sonrasını biliyor muyuz?

Halka Açık Şirket Kavramı: Sermaye Piyasası Kanunu'nun 16'ncı maddesi uyarınca pay sahibi sayısı 500’ü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılır ve bu ortaklıklar halka açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olurlar. Halka açıklık ortak sayısında zaman içinde farklı nedenlerden ötürü ortak sayısında artış yaşayabilir. Ortaklıklar, ortaklık pay defteri, genel kurul toplantısında hazır bulunanlar listesi, kar payı dağıtımına dair muhasebe kayıt ve belgeleri, kuruluş ve sermaye artırımında başvuran ortaklara ilişkin kayıt ve belgelerle ve ortaklığın ortaklarla ilişkilerine ait diğer işlemler sırasında herhangi bir şekilde ortak sayılarının beş yüzden fazla olduğunu belirleyebilirler. Ortak sayısının 500’ü aştığını tespit eden şirket kanunda belirtilen sürede SPK’ya durumu bildirmekle yükümlüdür.

Halka Arz Kavramı: Sermaye Piyasası Kanunu'nun 3'üncü maddesi uyarınca "halka arz" sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satışı ifade etmekte olup, payları halka arz edilmiş olan anonim ortaklıklar halka açık ortaklık statüsünü kazanmakta ve Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayanılarak hazırlanan ikincil düzenlemelere tabi olmaktadırlar.

Borsada Işlem Görme ve Halka Arz:

• İlgili şirketler, halka arz süreci ile ilgili yasal düzenlemeler ve başvuruların yapılıp izin alınmasından sonra Borsa İstanbul'da işlem görmeye başlarlar.

Halka arz, payların çok sayıda ve önceden bilinmeyen yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satışı olarak tanımlanabilir. Şirketlerin halka arz edilen payları Borsa İstanbul Pay Piyasası (PP) bünyesinde yer alan pazarlardan (Yıldız Pazar, Ana Pazar, Alt Pazar) şartlarını sağladıkları pazarda işlem görmeye başlayabilirler.

Halka arzın faydaları

1.Finansman Sağlanması: Hisse senedi halka arzı özü itibarıyla yeni ortaklar aracılığı ile çok uzun vadeli ve faiz oranına göre düşük maliyetli kalıcı finansman sağlar. Bu kaynağın teknik olarak geri ödenmesi elde edilen kardan yapılacaktır. Ayrıca gerek banka kredileri gerekse ihraç edilecek borçlanma araçlarına göre nakit akışını ve mali tabloları bozucu bir etkisi olmadığı gibi, sermaye artırımı ile yapılan hisse satışları şirket bilançosunu önemli ölçüde güçlendirecektir. Borsada işlem gören halka açık şirketlerin hisse senetleri içinde bulundukları pazara bağlı olarak, teminat gösterilebilme özelliğini de kazanmaktadır.

2. Likidite Etkisi: Şirketin paylarının borsada işlem görmesi piyasada oluşan fiyata göre her an hisseleri satıp nakde çevirme kolaylığı sağlar. Yeni ortak birleşme ve satın alma işlemleri için borsa fiyatına göre şeffaf bir şekilde değer bulunmasına da olanak sağlar.

3. Finansal İletişim/Tanıtım: Şirketlerin borsada işlem görmesi başta finansal paydaşlar olmak üzere diğer paydaşlar ve medya kuruluşları, bilgi dağıtım şirketleri aracılığı ile sürekli bir tanıtım faaliyeti sürer. Yaygın tanınmanın sağladığı avantaj çerçevesinde gerek yurt içi ve gerekse yurt dışında yerleşik ve aynı sektörde faaliyette bulunan şirketlerle işbirliğine gidebilme, ortak girişim oluşturarak benzeri konularda çalışmaların yapılabilmesi imkânı doğabilmektedir.

4. Kurumsal Kimlik Kazanma: İşletmelerin zamandan bağımsız varlıklarını sürdürüp kalıcı olmaları için kurumsal yapıyı oluşturmaları ve aile şirketi alışkanlıklarından uzaklaşmaları gerekmektedir. Halka açılan şirket içinde yer aldığı pazara göre SPK’ın ifade ettiği kurumsal yönetimi ilkelerini hayata geçirerek uluslararası normlarda bir şirket yapısına sahip olabilir.

Bu çerçevede halka açılmak ve paylarının Borsa İstanbul'da işlem görmesini sağlamak ile şirketler, sermaye piyasası disiplini içerisinde mali ve diğer önemli bilgilerini kamuya duyurarak, düzenli ve zamanında raporlamalar yaparak, yatırımcıların ve ortaklarının ilgisine ve gözetimine maruz kalarak, daha hızlı bir şekilde kurumsallaşabilmekte ve kurumsal yönetim ilkelerini daha kısa sürede içselleştirebilmektedirler.

5. Kredibilite: Borsada işlem gören şirketlerin şeffaf mali yapıları, denetime tabi olmaları ve kurumsal yönetim ilkeleri gibi unsurları barındırmaları bankacılık sektörünün kredibilitesi üzerine olumlu etkide bulunur. Bu tip şirketlerin kaynağa erişimi daha kolay ve göreceli olarak maliyeti ucuz olabilmektedir.

6. Diğer Menkul Kıymetlerin Çıkarılmasında

Kolaylık: Halka açılarak borsada işlem gören şirketlerin gerek tahvil-bono gibi borçlanma araçlarını ihraç etmesi gerekse ikincil hisse senedi halka arzını yapması teknik olarak çok daha çabuk yapılabilecektir.

Halka arzın olası zorlukları

Sürecin yabancısı olan şirketlerin ne yapacaklarını tam olarak bilememesi nedeniyle yaşadıkları sıkıntılar, kurumsallaşma gereği, ilgili yönetim kurulu ve komitelerinin oluşturulması, SPK, Borsa İstanbul, MKK, Takasbank gibi kurumlarla devamlı bir ilişki içinde olmak ve gerektiğinde yapılması gereken bildirimler, bağımsız denetim süreçleri, halka arzın maliyetlerinin doğru bütçelenmemesi, yeni yatırımcılarla doğru iletişimin kurulamaması ve en önemlisi bu sürecin tamamında doğru danışman ile kurumlarla çalışılmaması olarak ifade edilebilir

Halka arzda temel yol haritası

Süreci üç aşamada incelemek yerinde olacaktır. Her bir aşama diğeri için temel gereklilik olup sırayla bu şemaların yerine getirilmesi sağlıklı olacaktır. Süreçlerin tümünde bilgisi bulunan SPL Lisanslarına ve en az 15 yıllık finansal piyasası deneyimine sahip bir danışman veya bu hizmeti gerçekten verebilecek, referansları sağlam bir danışmanlık şirketi ile çalışmak iş yükünü önemli ölçüde hafifletecektir.

1. Halka Arz Öncesi Yapılacaklar:

-Çalışma ve danışmanlık takımının oluşturulması.

-Halka arz olacak şirketin TTK ve SPK normlarına göre ilgili düzenlemelerin yapılması.

-Bağımsız denetimin yapılması ve UFRS standartlarında mali tabloların oluşturması.

-Kurumsal Yapı ile ilgili adımlar ve komitelerin oluşturulması.

-Doğru Aracı kurumun seçimi.

-Fiyat ve değer tespit işlemler.

-Finansal İletişim Sürecinin başlaması.

2. Halka Arz:

-Borsa İstanbul, MKK, Takasbank başvurularının yapılması.

-Pazar-Kotasyon İşlemleri.

-Komite Çalışmaları.

-Olumlama ve İmaj faaliyetlerinin hayata geçirilmesi.

-Şirket Politikalarının Oluşturulması.

-Tanıtım toplantıları ve Road Show.

3. Halka Arz Sonrası Yapılacaklar:

• Halka arz sonrası yapılacaklar şirketin bundan sonraki hayatı boyunca devam edecek faaliyetler olup çok dikkatli bir şekilde yerine getirilmesi gerekmektedir. Özellikle Yatırımcı İlişkileri bölümü ile o bölümün yerine getirmesi gereken görevlerin özenle doğru bir ekip tarafından hayata geçirilmesi yerinde olacaktır. Bu yapıldığı takdirde orta vadede şirket değeri üzerinde olumlu etki yaratacaktır.

-Yönetim kurulu ve komitelerin fiilen düzenli olarak çalışması.

-Yatırımcı ilişkileri bölümünün veya bu bölüme yönelik danışmanlık alınması durumunda danışmanların ivedilikle süreci yönetmesi.

-KAP Duyurularının yapılması.

-Rutin veya rutin dışı SPK, Borsa İstanbul ve diğer düzenleyici kurumların isteyeceği raporların hazırlanması.

-Ara dönem ve yıllık faaliyet raporlarının mevzuata uygun olarak hazırlanması.

-Tüm paydaşlarla doğru iletişimin kurulması.

-Finansal iletişim stratejine uygun faaliyetlerin devamı.

Halka arzda yatırımcının dikkat etmesi gereken temel unsurlar

Halka arzdan hisse senedi alımı yapacak yatırımcılar için kısaca aşağıdaki unsurlara dikkat edilmelidir.

1. Halka arz yapacak şirket hangi sektörde?

2. Şirketin hikayesi ve gelecekte yapması muhtemel faaliyetleri nelerdir?

3. Halka arzdan gelecek gelir nerede kullanılacak?

4. Halka arz sermaye artırımı yoluyla mı yapılmakta yoksa ortakların satışı mı olacak? Sermaye artırımı şirketin özsermayesini güçlendirip şirketin bilançosuna giren bir satış yöntemidir. Ortak satışında bu söz konusu olmaz

5. Piyasa değeri/özsermaye oranını dikkatli takip etmek gereklidir. Kısaca şirketin özkaynaklarının kaç katı piyasa değeri ile halka arz edildiğini gösterir. Düşük olması yatırımcı için avantajlıdır.

6. Şirketin geçmiş yıllarda elde ettiği kar rakamları ile bunun nereden kaynaklandığına bakılmalıdır. (faaliyet gelirlerinden mi yoksa faaliyet dışı gelirlerinden mi) Diğer yandan fiyat/ kazanç oranı da bu bağlamda takip edilmelidir. Şirketin yıllık karının kaç katı oranında fiyatla satıldığını gösterir.

7. Fiyat tespit raporlarına ve bağımsız denetim raporlarına bakılması son derce yerinde olacaktır.

8. Halka arzdan hisse senedi alıp hızlıca kar elde etmeyi hedeflememek gerekir.

9. Spekülatif söylenti ve haberlere itibar edilmemelidir.