İhracatta dayanışma seferberliği

11 ilde yaşanan depremler sonrası neredeyse asrın dayanışması gözlemleniyor.
11 ilde yaşanan depremler sonrası neredeyse asrın dayanışması gözlemleniyor.

11 ilde meydana gelen depremler, sosyal hayatın yanı sıra bölge ekonomisini de derinden etkiledi. Bazı işletmeler maddi hasarlar alıp iş göremez hale gelirken, bazı işletmeler de istihdam eksikliği nedeniyle üretimine ara verdi. Otomotiv, mobilya, tekstil gibi Türkiye’nin en önemli ihracat sektörlerini bünyesinde barındıran bölge ekonomisi, ihracat temsilcileri için de endişe oluşturdu. Ancak bölgedeki üretim geçici olarak başka illere ve işletmelere kaysa da nisan ayı itibarıyla 11 ilin lider olduğu üretim ve ihracat süreci yeniden başlayacak.

6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük deprem, bölgedeki şehirlerin ekonomisini de büyük ölçüde zarara uğrattı. Türkiye ekonomisi için büyük önem taşıyan Kahramanmaraş, Hatay, Malatya ve Gaziantep’in de aralarında bulunduğu 11 il, 2022 yılında 254 milyar dolar olan Türkiye ihracatından 20 milyar 510 milyon dolar üstlendi. Bu oranın içinde tekstil ve hazır giyim, otomotiv parçaları, mobilya ve makine gibi Türkiye’nin en önemli ihracat ürünleri yer aldı. Depremin ardından kısmi olarak duran üretim ise uzmanlara göre bölgesel kaydırmalar ve birkaç haftalık gecikmeler ile devam ediyor. Bölgenin üretimi belli bir süreliğine başka ilçe ve üreticilere kaysa da nisan ayı itibarıyla üretim kademeli olarak kendi bölgesinde yapılmaya başlayacak. Sektör liderlerinin büyük bir dayanışma içinde olduğu bu süreçte bölgenin üretim yükünü ise İstanbul, İzmir, Bursa ve Kocaeli gibi iller üstleniyor.

11 ilin 2022 ihracat rakamları.
11 ilin 2022 ihracat rakamları.
  • Türkiye’nin tekstil ihracatının yüzde 32,2’si, hazır giyim ihracatının ise yüzde 12’sinin yapıldığı 11 ilde 3 bine yakın hazır giyim ve tekstil işletmesi ve yaklaşık 350 bin istihdam bulunuyor.
Ramazan Kaya.
Ramazan Kaya.

Bölgede bulunan işletmelerin büyük bir kısmı fiziki olarak ayakta, ancak yaşadıkları istihdam kaybı nedeniyle üretimde aksamalar devam ediyor. Teknik konular kısa zamanda çözüme kavuşsa da istihdamda yaşanan kayıplar nedeniyle sürecin depremden önceki döneme kavuşması Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya’ya göre 3-4 ayı bulabilecek. Sektörde belli bir kapasite fazlası olduğu için de bu süreçteki taahhütlerin diğer illerdeki uygun kapasite ile karşılanacağı ve dolayısıyla siparişlerde sorun olmayacağı belirtiliyor.

Türkiye’nin tekstil ihracatının ciddi bir bölümünün deprem yaşayan 11 ilde bulunması, sektör ihracat temsilcileri için de büyük bir soru işareti oluşturdu. Geçtiğimiz günlerde bu soruya çözüm aramak için sektör ihracatının yüzde 80’ine sahip olan alım ofisi temsilcileriyle bir araya gelen Kaya, tekstil ve hazır giyimde kapasite sorununun olmadığını ve bir takım kaydırmalar ve ortalama 2-3 haftalık gecikmeler ile bu işin altından kalkabileceklerini söyledi. Kaya, “İplik, denim ve dokuma üretiminde önemli bir merkez olan Kahramanmaraş’taki siparişlerin bir kısmını batıdaki illerimize aktardık. İhracat temsilcileri geçici bir süre terminlerde yaşanan gecikmeleri anlayışla karşılıyor. Deprem öncesi verdikleri siparişleri Türkiye’den alma konusunda kararlı olduklarını ve yeni iş verme konusunda da desteklerini ilettiler” dedi.

Yurt dışından talep azalması yok

Depremden sonra konteyner içindeki mutfak ihtiyacı, barınma ve kıyafet ihtiyacı kadar hayati bir konu teşkil etti. Bu konuda devreye giren Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve İkram Ekipmanları Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TUSİD) Başkanı Güçlü Kaplangı, depremin ilk gününden itibaren seferber olduklarını söylüyor. Kaplangı, “Bölgede bulunan bayilerimizde ve üretim yerlerinde zararlarımız oldu. İş yaptığımız bazı oteller yıkıldı. Ancak yurt dışındaki iştiraklerimizde herhangi bir talep azalması söz konusu değil” dedi.

Şehirler ve şirketler arası göç yaşanıyor

Mesut Öksüz.
Mesut Öksüz.

Şehirler ve şirketler arası yaşanan göçler, bölgedeki istihdamı da olumsuz etkiledi. Ayakta kalmaya çalışan birçok firma, eleman bulmakta güçlük çekti. Birçok sektörün son dönemde en çok yatırım yaptığı bu 11 ildeki üretim yavaş yavaş başlasa da istihdam konusunda zorlandıklarından bahseden Züccaciyeciler Derneği Başkanı Mesut Öksüz, “Asrın felaketi olarak tabir edilen deprem, hepimizde derin yaralar açtı. Her şeyden önce istihdam konusunda sıkıntılarımız var. Kayıplarımız olduğu gibi birçok insan da bölgeden göç etmek durumunda kaldı” dedi. Bölgeden hala tam olarak bir sonuç raporu alamadıklarına değinen Öksüz, şubat ayı ihracat rakamlarındaki bir miktar düşüş ile ilk yansımaları gördüklerini ekledi.

11 ilin ihracat rakamları(Ocak-Şubat 2023)
11 ilin ihracat rakamları(Ocak-Şubat 2023)

İstihdam konusunda sıkıntı yaşayan sektörlerden biri de mobilya sektörü oldu. Deprem etkisi altında kalan bölge, Türkiye’deki mobilya imalat sektörünün yüzde 15’ini üstleniyor. Deprem öncesinde de istihdam sorunu var olan mobilya sektörü, bölgede yaşanan göçlerden dolayı daha da zorlanıyor. Bunlara ek olarak hammadde sorunu yaşayan sektör, MODOKO Başkanı Koray Çalışkan’a göre depremden sonra ham madde temininde yüksek rakamlarla karşı karşıya kaldı.

Depremle beraber derin bir yara aldıklarını söyleyen Çalışkan, mobilya ihracatında şubat ayı ihracat rakamlarına göre gerileme meydana geldiğine değiniyor.