Kimya sektörü ihracatta 35 milyar dolara koşuyor

İhracatın lokomotif sektörü olarak diğer tüm sektörlere girdi sağlayan ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan kimya sektörü, Kovid-19 salgınıyla kritik bir sektör haline geldi. Sektör, ilaçlar, tıbbi cihazlar, medikal ürünlerin yanı sıra dezenfektan, kolonya, ıslak mendil, sabun gibi temizlik ve hijyen ürünleri ile pandemide en çok ihtiyaç duyulan ürünler arasında yer aldı.

2022 yılına girerken pandeminin etkilerinin tümüyle ortadan kalkması bekleniyordu. Ancak sektörler, Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte hızla artan emtia fiyatları, enerji maliyetleri, gıda ve hammadde fiyatları, faiz baskısıyla birlikte küresel enflasyon riski ile mücadele etmek zorunda kaldı. Özellikle kimya sektörü açısından enerji maliyetlerinin ciddi bir sorun oluşturduğunu söyleyen Türk kimya ihracatının çatı kuruluşu İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Adil Pelister, üç çeyrektir devam eden tedarik ve lojistik sorunların ve yüksek fiyatların bu duruma eşlik ettiğini, sıkıntıların üçüncü çeyrekten sonra normalleşmeye başladığını belirtiyor.

2022 yılı on bir aylık dönemde yaptığı 30,7 milyar dolar değerindeki ihracat ile liderliği üstlenen kimya sektörü, ülke ekonomisine ve büyümesine büyük katkı sağlıyor. 2021 yılını en çok ihracat yapan ‘ikinci’ sektör olarak tamamlayan kimya sektörünün 2022 yılını da 33 milyar doların üzerinde rekor bir ihracatla tamamlaması bekleniyor. Pelister, Mart-Eylül arası üst üste 7 defa aylık bazda ihracatta birinci olan kimya sektörünün, 2022 yılında ilk defa en çok ihracat gerçekleştiren ‘birinci’ sektör olacağını söylüyor. Kimya sektörünün 2022 karnesini değerlendiren Pelister, “Yine bir ilki gerçekleştirecek olmanın ve lider sektör olmanın gururunu yaşıyoruz” diyor. Türkiye’nin 2023 yılı ihracat hedefi Orta Vadeli Programda 265 milyar dolar olarak belirlenirken Pelister, bu doğrultuda kimya sektörünün ihracatını 35 milyar doların üzerine çıkarmak için gayret edeceklerini söylüyor.

• Kg başı ihracat birim fiyatları: 1.17(dolar 2022)
• 2022 yılı ocak-ekim döneminde sektörün büyüme oranı: %34

Sektör 2022’de yüzde 34 büyüdü

2022’nin on bir aylık döneminde yüzde 34 büyüyen sektör, Türkiye toplam ihracatından yüzde 13,3 pay aldı. TÜİK verilerine göre, 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde sektör ithalatı 121,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ticaret hacmi 150 milyar dolar civarında gerçekleşti. Sektöre ilişkin ithalatın mineral yağlar ve yakıtlara ilişkin ürün grubundan ayrıştırdığında ithalatın 43,9 milyar dolar olduğunu söyleyen Pelister, ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 50 olduğunu belirtiyor.

Lokomotif sektörlerden biri olan ve öncelikli sanayi dalı olan kimya sektörü, 2021 yılında 400 binin üzerinde kişiye iş kapısı olmuştu. Pelister, “TOBB sanayi verilerine göre kimyasallar ve kimyasal ürünlerin, temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin ve kauçuk ve plastik ürünlerin imalatında toplamda 13 bin 416 kayıtlı üreticimiz bulunuyor ve yaklaşık 655 bin kişi istihdam ediliyor” diye belirtiyor.

İhracatçıların artan talep doğrultusunda daha çok üretim yapması ve yüksek birim fiyatlarından yapılan dış satım dolayısıyla ihracatın 2022 yılında 2021 yılına kıyasla ciddi bir artış gösterdiğine vurgu yapan Pelister, kilogram başı ihracat birim fiyatlarının 2021 yılında 0,94 iken 2022 yılı on bir aylık döneminde 1,17 dolara yükselerek 1 dolar barajını aştığını söylüyor.

2023 yılının ikinci yarısı daha pozitif olacak

Yüksek enflasyonun, sıkılaşan mali koşulların, Rusya'nın Ukrayna'da sürdürdüğü savaşın ekonomik görünüm üzerinde baskı oluşturduğu ve talepte gerileme ile beraber büyümede yavaşlama ve daralma beklentilerinin bulunduğunu söyleyen Pelister, küresel olarak 2022 yılına göre 2023 yılında bir daralmanın yaşanabileceğini belirtiyor. AB ve ABD’de bu yılın son çeyreğinde başlayan resesyon sinyallerinin de, bu durgunluğun 2023 yılının ilk yarısı devam edeceğine işaret ettiğini söyleyen Pelister, “Özellikle enerji maliyetleri sektörümüz açısından önemli bir sıkıntı oluşturuyor. En çok ihracat yaptığımız Avrupa Birliği’nde yaşanacak enerji ve ekonomi krizi gelecek yıl da bizim için risk oluşturuyor” diye belirtiyor.

Ülkemizde 2023 yılının seçim yılı olmasından dolayı seçim sonrası Türkiye’ye dair umutların beslenmesi, yeniden yatırımların hızlanması açısından fırsat oluşturabileceğini ifade eden Pelister, kimya sektörü açısından 2023 yılının ilk yarısı hem iç hem de dış pazar ile ilgili bir yavaşlama olabileceğini ancak yılın ikinci yarısının daha pozitif olacağına inandığını söylüyor.

Temiz enerji de dâhil olmak üzere enerji politikalarında ve çevre politikalarında yeni birtakım uygulamaların devreye giriyor olmasını hem bir fırsat hem de bir tehdit olarak değerlendiren Pelister, 2023 yılında sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşümün öncelik verilen konuların başında geldiğini söylüyor. En çok ihracat gerçekleştirilen Avrupa’nın yeşil mutabakat kapsamında uygulayacağı sınırda karbon vergisi vb. uygulamalar için hızla hazırlanılmasının gerektiğine dikkat çeken Pelister, “Bu politikalara uygun yeni endüstrilerin gelişmesi fırsat olurken, bunun yıkıcı yenilik olarak bu çevre politikalarına uyum sağlayamayan işletmelerin kapanma tehlikesinin oluşması bir tehdit oluşturuyor” diye belirtiyor.