Tarımda verimliliğin anahtarı
Jeotermal kaynakla ısıtılan sera, aromatik bitkiler ve çiçekçiliğe özel bölgeler ya da eksi 50 derecede domates yetiştirmek… Tüm bu yenilikçi gelişmeler ilginç gelse de, hayvansal ve bitkisel üretim işletmelerini ihtisas konusuna göre bir araya getirerek verimlilik sağlamayı amaçlayan ‘tarıma dayalı ihtisas sanayi bölgesi projelerinin’ sayısı gün geçtikçe artıyor.
Artan nüfus, iklim değişikliği ve kuraklığın yanı sıra pandemi gibi olağanüstü dönemler nedeniyle tarımın önemi çok daha belirgin hale geldi. Tarım Bakanlığı, valilikler, sanayi ve ticaret odaları, odalar ve borsalar öncülüğünde tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgeleri (TDİOSB) kurmak için ülke çapında yarış ise son hızıyla devam ediyor.
Tarım sanayi entegrasyonu sağlayan, katma değerli üretim sağlayacak bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetleri için kurulan ihtisas sanayi bölgeleri, tarım ihracatının itici gücü olma yolunda ilerlerken, halen Tarım Bakanlığı himayesinde 31’i hayvansal, 24’ü bitkisel üretim içerisinde olan, 38 şehirde 55 tarıma dayalı ihtisas sanayi bölgesi projesi yürütülüyor. 8 tarım organize sanayi bölgesi ise aktif olarak faaliyet gösteriyor.
Tarım üsleri
Seracılık, tohumculuk, topraksız tarım, aromatik ve tıbbi bitkiler, zeytincilik, sebze meyve yanı sıra çiftlik balıkçılığı ve besicilik alanlarında faaliyete geçecek ihtisas organize sanayi bölgeleri, tarım işletmelerini ihtisas konusuna göre bir araya getirerek ucuz maliyetli üretimi teşvik etmeyi hedefliyor.
2017’de çıkarılan yönetmelik gereğince jeotermal seracılık dışındaki alanlarda arazi mülkiyetinin Hazineye ait olması gereken bu ihtisas organize sanayi bölgeleri, özellikle bu bölgelerde küçük çiftçilerin eğitilmesine de odaklanıyor. Dikili TDİOSB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Osman Öğmen bu projelerin, tüm oda, borsa ve birliklerin bir arada bulunduğu ortak iş yapma kültürünün ilk ve en güzel örneği olduğunu belirterek, projelerin Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından yürütüldüğünü vurguluyor.
Öğmen’e göre TDİOSB’ler özellikle ihtisas konusuna uygun tarımsal kümelenme alanı oluşturması, tarım-sanayi entegrasyonu ile katma değeri yüksek ürünler üretilmesi, işletmelerin belirli standartlarda iyi tarım uygulamaları vermesi noktasında birçok avantaja sahip durumda. TDİ- OSB alanındaki hizmetler ve pazarlama destekleri sayesinde ithalat ve ihracat ortamı oluşacağını vurgulayan Öğmen, bu sanayi bölgeleri ile tarımda üretim maliyetlerinin düşeceği, ulaşım ve lojistik olarak uygun bölgelerde kurulmaları ile taşımada birim maliyetlerin azalacağı, yatırım yapan firmaların üretimde tamamlayıcılık ilişkileri sayesinde kesintisiz üretim yapacağını da sözlerine ekliyor.
Ege tarımda da öne çıkıyor
Tarıma dayalı organize sanayi bölgeleri konusunda projelerde son yıllarda Ege Bölgesi öne çıkıyor. Konuyla ilgili bilgi veren İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli halen Dikili, Bayındır, Kınık ve Bergama’da organize sanayi bölgeleri konusunda ciddi mesafe kat edildiğini belirtiyor.
Kestelli’nin verdiği bilgilere göre Dikili Tarıma Dayalı İhtisas OSB’de sera tarafında doluluk oranı yüzde 86’ya ulaşırken, bu bölgede topraksız tarıma odaklanılacak. Isıtmanın jeotermal kaynaklı olacağı tesiste şirketlerin yatırımları 3 milyar lirayı aşacak ve 3 bin 500 kişilik istihdam yaratılacak. Çiçekçilik alanına odaklanan Bayındır Tarıma Dayalı İhtisas OSB’de ise altyapıya 97,8 milyon lira harcanacak ve İzmir’i kesme çiçek ihracatında öne çıkarmayı hedefleyecek. Şirket yatırımlarının 565,7 milyon lirayı bulacağı proje ile bin 300 kişilik istihdam yaratılacak. Tohum, fide, tıbbi ve aromatik bitkiler konusunda ihtisaslaşacak Kınık Tarıma Dayalı İhtisas OSB’de ise yetiştirilecek ürünlerle sağlıktan kozmetiğe kadar birçok endüstriye hammadde sağlanacak İzmir bölgesindeki bir diğer ihtisas bölgesi ise Bergama’da süt üreticiliğine dayalı OSB olacak ve bu kapsamda işletmelerin toplam yatırımı 3,5 milyarı bulacak.
Teşvik konusu düzenlenmeli
Tarım OSB’lerin devlet tarafından büyük destek gördüğünü belirten Dikili TDİOSB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Osman Öğmen, halen projelerde gündeme getirilmesi gereken bazı konular olduğunu belirtiyor.
Dünya Bankası’nın Türkiye’deki OSB’lere yeşil altyapı ve temel altyapı projeleri için 300 milyon dolarlık destek projesinden TDİOSB’lerin yararlanamadığını söyleyen Öğmen, 2019’da Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile seracılık yatırımlarının öncelikli yatırımlar kapsamına alındığını, böylece seraların 5. bölge teşviklerden yararlandığını; ancak TDİOSB’lerin aynı derece teşvik sisteminden şu an yararlanamadığını belirtiyor. “Tarımsal sanayi parsellerinin teşvikten yararlanması için TDİOSB bulunan ilçelerimizin alt bölge teşviklerinden faydalanan ilçeler kapsamına alınmalı ya da mümkünse onlar da direk 5. Bölge teşviklerden yararlanmalıdır” diyen Öğmen, yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen fazla enerjinin TDİOSB katılımcısına satılabilmesinin olumlu gelişmeler olacağını söylüyor.