21. yüzyıl İngiliz tasarımı: Cambridge Camii

ÖMER TALHA UĞUR
Abone Ol

Marks Barfield Architects, hem İslami hem de İngiliz dini mimari geleneklerinden ilham alarak Cambridge Camii’ni tasarladı. Ağaçlardan esinlenilen 21. yüzyıl camisinde ahşap sütunlar öne çıkıyor ve sürdürülebilir bir üslup benimseniyor.

Peyzaj tasarımı insanların ağaçların gölgesinde, çiçeklerin renk ve kokularının keyfini çıkarmalarına imkan sağlıyor.

Cambridge'de yeni bir cami için yapılan planlamalar, 2007 yılında mevcut Mawson Road Mescidi’nin kapasitesinin yetersiz kalmasıyla başlıyor. Cambridge Mosque Trust, sürdürülebilir, çevresiyle bir bütün oluşturan 1000 kişi kapasiteli bir cami için uluslararası bir yarışma düzenliyor. Kurum, inşa edilecek caminin sadece Müslüman topluluk için değil diğer insanlar için de manevi ve kültürel bir merkez olmasını amaçlıyor.

On yıldan uzun süren çalışma, peyzajdan organik olarak büyümüş gibi görünen bir cami ile sonuçlanıyor.

Ahşap olarak kavisli ve lamine sürdürülebilir ladin materyal kullanılıyor.

2009 yılında, Marks Barfield Architects’in ağaç korusu içerisindeki huzurlu ve sakin bir tefekküre dayanan konsepti cami yarışmasını kazanıyor. Tasarım, -dünyanın her noktasında yüzyıllardır camilerin inşa edildiği gibi- yerel yapı malzemelerine, kültürel bağlama ve iklim koşullarına uyum sağlamayı hedefliyor.

Dingin bir atmosfer oluşturmak için camideki ahşap sütunlar bir orman gibi tasarlanıyor.

  • “Başka bir yerde var olan bir şeyin bir kopyasını ya da benzerini yapmak istemedik. Önemli ölçüde Müslüman topluluğumuz olduğu için de İngiltere’de bir cami yapmanın ne anlama geldiğini çözme vakti geldi.” - David Marks, Marks Barfield Architects Kurucu Ortağı

Bahçe ile ana ibadet alanı arasındaki atriyum.

Cambridge Camii'nin ahşap yapısal özelliği, tanımlayıcı unsur olarak öne çıkıyor. Ahşap sütunlar, İngiliz Gotik yelpaze tonoz sistemini andırıyor ve geçmeli sekizgen kafes formunda çatıyı destekliyor.Ağaçları andıran ahşap sütunlar, caminin her noktasında net şekilde görünüyor ve yapıya görsel kimlik kazandırıyor. Ahşap sütunların üzerindeki çatı ışıklıkları ibadet alanını gün ışığı ile aydınlatıyor.

Yarı açık revaklı alanda, ağaç tasvirli sütunlar ile gerçek ağaçlar karşılıklı olarak konumlanıyor.

Ahşap sütunlarla tanımlanan mekan, çapraz lamine ahşaptan inşa edilen yapısal duvarlarla çevriliyor. Bu duvarlar, geleneksel Gault rengindeki çinilerle kaplanıyor. Duvarların üzeri, cennet ve yeryüzünün buluşmasını temsil eden mazgallı bir parapetle süsleniyor.

Işıklıklı şadırvan.

Marks Barfield Architects, cephede Cambridge'de yaygın olarak kullanılan sarı tuğlalara yer veriyor. Tuğlalar taşıyıcı olmadığı için rahatlıkla desen tasarımında kullanılabiliyor. Tuğlalarla Kufi hat ile “De ki: O, Allah’tır, tektir.” anlamına gelen İhlas suresinin ilk ayeti yazıyor.

Naif kubbe, geleneksel İslam mimarisinden esinle inşa ediliyor.

Cemaat veya ziyaretçiler İslami bir bahçenin ardından üstü kapalı revaklı alana ve sonrasında camiye erişiyor. Böylece ana ibadet alanına ulaşım kademeli şekilde sağlanıyor ve insanlar manevi açıdan ibadete hazırlanıyor. Kamuya açık olan bahçe tasarımında Kuran'da anlatılan Cennet-i Firdevs’ten ilham alınıyor.

Cambridge Camii, Birleşik Krallık’ın ilk yeşil camisi olarak biliniyor.

Mimarlar cami içerisinde huzurlu bir ambiyans oluşturmak için çatıyı iç içe geçmiş, sekizgen bir örtü şeklinde tutan ağaç benzeri sütunlar tasarlıyor.

Andrew Ewing ile işbirliği içinde tasarlanan sekizgen taş çeşme, bahçenin kalbinde konumlanıyor. Çünkü Cennet-i Firdevs’te akan suyun hayati bir karşılığı bulunuyor. Marangoz Tom Zinovieff tarafından tasarlanan ve üretilen kavisli meşe banklar, ziyaretçilerin suyun sesinin ve hareketinin keyfini çıkartmasına olanak tanıyor. Çeşmenin her iki yanında şam gülleri ve çiçek elması ağaçları ile donatılan dört katlı bir bahçe yer alıyor.

Cami, Cambridge'in Mill Road bölgesini canlandıracak şekilde planlanıyor.

Bahçe tasarımı İslami yapı ile İngiliz natüralist bitkileri arasında uyumlu bir denge sağlıyor. Bitki seçiminde sürdürülebilirlik ve biyoçeşitlilik sağlayacak böcek dostu bitkilere öncelik veriliyor.

Atriyum zeminindeki motifler, kubbe ve tuğla desenler; İslami geometri konusunda uzman olan Profesör Keith Critchlow tarafından elle çiziliyor.

Sürdürülebilirlik yapının tasarımında başlıca öncelikler arasında yer alıyor. Ana malzeme olarak seçilen ahşap, caminin minimum karbon ayak izine sahip olmasını sağlıyor. Işıklıklar sayesinde cami gündüz saatlerinde herhangi bir yapay aydınlatmaya ihtiyaç duymuyor. Yapının formu, doğal havalandırma da sağlıyor.

Erkek ve kadın ibadet alanları, İslami geometrik desenlerden oluşan ahşap seperatörlerle ayrılıyor.

Camide yer alan solar güneş sistemi, kullanılan sıcak suyun tamamını, binanın tüm soğutmasını ve ısıtmanın %13'ünü karşılıyor. Diğer yandan tuvaletleri yıkamak ve bahçe sulamak için de toplanan yağmur suyu kullanılıyor.

Cami ve çevresinin maketi.

Lamine ahşap sütunların deseni.

Cami planı.

Proje

Cambridge Mosque

Mimar

Marks Barfield Architects

Konum

Cambridge, İngiltere

Yıl

2019

İşveren

The Cambridge Mosque Trust

Proje yöneticisi

Bidwells

İnşaat mühendisi

Price & Myers (inşaat), Jacobs (planlama)

Ahşap mühendisi

Blumer Lehmann

Bina hizmetleri mühendisi

Skelly & Couch

Peyzaj mimarı

Urquhart & Hunt ile Emma Clark

Geometrik sanatçı

Profesör Keith Critchlow

Maliyet danışmanı

Sadık ve Gould

Akustik danışman

Ramboll

Yangın danışmanı

Harris TPS

Ahşap danışmanı

Smith & Wallwork Engineers

CDM baş tasarımcısı

Faithful & Gould

Planlama danışmanı

Bidwells

Ana yüklenici

Gilbert - Ash

Fotoğraf

Morley von Sternberg