Robin Hood Gardens gökyüzündeki sokaklar fikriyle mimarlık tarihine geçti

Robin Hood Gardens projesi, geniş yürüyüş yolları ve uzun beton bloklarıyla, Sheffield’daki Park Hill yerleşkesine benzer özellikler taşıyor. Aynı zamanda bu proje, brütalist mimarinin karakteristik özelliklerini taşıyan ve "gökyüzündeki sokaklar" konseptiyle ilişkilendirilen bir sosyal konut projesi olarak tasarlanıyor. Robin Hood Gardens, Le Corbusier'in Unité d'Habitation projesinin modernist yaklaşımından ilham alıyor olsa da sosyal yaşamı önceliklendirmesi açısından projeyle ayrışıyor.

Yaklaşık iki hektarlık bir alanı kaplayan bu sosyal konut kompleksi, prefabrik beton levhalardan inşa edilen, biri on diğeri yedi katlı iki uzun bloktan oluşuyor.Bu bloklar arasında inşaat atıkları ile oluşturulan yapay tepeciklerin de yer aldığı geniş bir peyzaj alanı bulunuyor. 214 dairenin bulunduğu projede, 38 daire tek katlı apartman dairesi olarak planlanıyor ve zemin katta yer alıyor; diğer daireler ise yatak odası sayısı 2 ile 6 arasında değişen "maisonette" olarak da adlandırılan dubleks daire biçiminde tasarlanıyor. Yapı, yakınındaki Balfron Tower ile birlikte brütalist mimarinin dikkat çeken örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.

Alison ve Peter Smithson, 700 kişinin yaşadığı projede yatak odalarını ve mutfak-yemek odalarını daha sessiz alanlara yani blokların iç kısmına yerleştirerek gürültü sorununu çözüyor. Projenin üçüncü katında “gökyüzündeki sokaklar” adı verilen geniş balkonlar yer alıyor. Ayrıca, her dairenin giriş kapılarının yanlarında, daire sakinlerinin kişiselleştirebileceği ve çocukların oyun oynayabileceği "duraklama alanları" adı verilen girintiler bulunuyor. Bu unsurlar, bina sakinlerinin sosyal etkileşimde bulunmalarını desteklemek ve yaşam alanlarını daha kişisel ve erişilebilir kılmak için tasarlanıyor.

Ancak, "gökyüzündeki sokaklar" konsepti,zaman içerisinde hem olumlu hem de olumsuz eleştiriler alıyor. Tasarımda kullanılan yürüyüş yolları ve kapıların önündeki duraklama alanları; yaya sirkülasyonunun sokaklara kıyasla az olması nedeniyle güvenlik sorunlarını beraberinde getiriyor. Ancak bazı sakinler, projenin sunduğu sosyal olanakları ve sokak yaşamını olumlu bir şekilde değerlendiriyor.

Robin Hood Gardens, yalnızca bir konut alanı olmanın ötesine geçerek, sakinleri arasında sosyal etkileşimi teşvik edecek bir yaşam alanı oluşturmayı hedefleyerek tasarlanıyor. Ancak zamanla, dış cephede kullanılan beton, kötü hava koşulları nedeniyle aşınıyor ve bu da yapının estetik ve fonksiyonel değerini olumsuz etkiliyor. Yapısal sorunlar, projeye yönelik olumlu yorumları süreç içerisinde olumsuz hale getiriyor. Altyapı eksiklikleri, sakinlerin yaşam kalitesini önemli derecede düşürüyor. Bu olumsuzluklar, yapının ömrünü kısaltırken bir yandan da alanın yeniden gelişim planının hazırlanmasına ve nihayetinde yıkılmasına zemin hazırlıyor.

2008 yılında, Building Design dergisi ve Yirminci Yüzyıl Topluluğu tarafından Robin Hood Gardens’ın tarihi bir anıt olarak tescillenmesi için kampanya başlatılıyor. Zaha Hadid ve Richard Rogers gibi mimarların destek verdiği, yapının tarihi bir simge olarak tescillenmesi için yürütülen kampanya başarısız oluyor ve 15 Mart 2012 tarihinde Tower Hamlets Belediyesi’nin Stratejik Gelişim Komitesi tarafından gerçekleştirilen bir toplantıda binanın yıkım planları onaylanıyor.

Beş yıl sürenin ardından, Yirminci Yüzyıl Topluluğu, Robin Hood Gardens kompleksinin tescil edilmesi için ikinci kez başvuruda bulunuyor. Bu başvuru, ünlü mimarların yanı sıra, Smithson'ların oğlu Simon Smithson tarafından da destekleniyor. Ancak, başvuru 2015 yılında Historic England tarafından reddediliyor. Tescil talebinin reddinin ardından, Batı bloğunun yıkımına Ağustos 2017 tarihinde başlanıyor.

Kasım 2017'de, Londra'daki Victoria & Albert Müzesi Robin Hood Gardens konut kompleksine ait iki büyük parçayı satın alıyor. Alınan bu cephe parçaları, 9 metreye yakın bir yüksekliğe ve 5,5 metre genişliğe sahip olup, binanın dış cephesini oluşturan prefabrik betonun karakteristik özelliklerinin yansıtıyor. Satın alınan bu bölümler aynı zamanda, Smithson'ların "gökyüzündeki sokaklar" tasarım konseptinin temel öğelerinden biri olan yükseltilmiş yürüyüş yollarını da içeriyor.

Robin Hood Gardens’ın yıkımından sonra, yeni proje, "Swan Housing Association" tarafından yürütülmeye başlanıyor. Blackwall Reach bölgesinin yenilenmesi için hazırlanan 500 milyon sterlinlik 5 aşamalı proje kapsamında toplam 214 daireyi barındıran kompleksin yıkılarak yerine 1.575 yeni konut inşa edilmesine karar veriliyor. Bu konutlardan 698 tanesi uygun fiyatlı olacak şekilde tasarlanıyor. Yeni proje kapsamında Robin Hoods Garden projesindeki merkezi park ve tepeciğin korunması planlanıyor.

*Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.