Şehrin kimliğine öncülük eden bir yapı: Yeni Belgrad Belediye Binası
Kaleler, köprüler ve köşkler şehri tarihi Belgrad’ın yanı başında; yeni bir ütopya ve sosyal düzenin izinde bir şehir inşa edildi. İnşa edenler bu şehre ‘’Yeni Belgrad’’ adını verdiler. Yeni şehir, dört bir yanında kuleler, cam ve beton kütlelerin yükseldiği, oldukça fütürist ve yüzünü geleceğe dönen bir konumdaydı. Şehrin estetiğini oluşturan temel kod ise şüphesiz ki; brütalizmdi. Yeni Belgrad Belediye Binası da bu ütopyanın içinde başat bir aktör olarak konumlanıyor.
Yeni Belgrad Belediye Binası, şehrin idari yapılarının bulunduğu geniş bir kampüs alanının içinde tasarlandı. Yapının mimarları Stojan Maksimovic ve Branislav Jovin, halihazırda Yugoslavya coğrafyasında birçok nitelikli yapıda imzaları bulunan, yetkin mimarlardı. 1961 yılında tasarımlarına başlanan yapının inşası, 1975 yılında tamamlanabildi. Geniş bir idari yapı kampüsü içinde konuşlanıldığından, yapı stili olarak çevresinden bağımsız bir anlayış seçilmedi. Fakat buna rağmen brütalist tavır, dışavurumcu konsol çıkmalarla ve yataya doğru genişleyen lineer hacimlerle çevresinden farklılaştırıldı.
Yapı etrafında konuşlanan binalar genel olarak tekil kütlelerle dikey doğrultuda uzanıyor. Belediye Binası, geniş bir oturum alanında yatay yerleşerek, alandaki kompozisyon dengesini sağlıyor. Yapı kütleleri arasındaki bağlantılarda zemin boşaltılıyor. Bunun bir sonucu olarak yapıyı kullananlara daha aktif bir dolaşım ve çok farklı cephelerden perspektifler yakalayabileceği bir deneyim sunuluyor.
Geniş ve bant bir formda birbirini nizami şekilde takip eden pencereler, cephelerden iç mekanlara önemli ölçüde gün ışığı alınabilmesine olanak tanıyor. Bant pencereleri üst ve alt kotlarda betonarme çerçeveler takip ediyor. Birbirini çeşitli noktalarda keserek birleşen bu dikdörtgen prizmalarının tekdüzeliğini kırmak için kimi cephelerde farklılaşmalar oluşturuluyor. Yapının bir kısmında genişletilerek iç bükey bir form verilmiş cephe kullanılırken, diğer kısmında cephede kör ve konsol çalışan hacimler yükseliyor.
Cephelerdeki renk ve malzeme sadeliği, yapıyı Belgrad Brütalizminin en saf örneklerinden biri haline getiriyor. Yapıda işlevsel elemanlar haricinde herhangi bir tezyin bulunmuyor. Farklılaşmalar sadece yer yer kendini hissettiren kütlesel hareketlenmelerle sağlanıyor. Yapı ölçeği ve hacimleri, çevresindeki diğer brütalist örneklerle karşılaştırıldığında oldukça insan ölçeğine yakın durumda. Bu da yapının kullanıcılar tarafından algılanabilirliğini arttıran büyük bir etmen.
Yeni Belgrad Belediye Binası, günümüzde hâlâ kamu idari işleri için aktif olarak kullanılıyor. Yapı, cephelerinde zamanın ve dış koşulların etkisiyle oluşan kısmi yıpranmalar hariç genel itibariyle bakımlı bir durumda. Statik ve mimari olarak güncel halde de iyi bir kondisyon sunduğundan, yapı için herhangi bir yenileme çalışması gündemde bulunmuyor. Günümüzde yapıyı merak eden herkes, Blok 31’in ferah peyzajı eşliğinde dilediğince yapıyı inceleme fırsatı bulabiliyor.