Tüm talihsizliklere rağmen ilklere imza atan inşa: Brooklyn Köprüsü

AHMET EREN KESKİN
Abone Ol

New York City ve Manhattan arasında bulunan Brooklyn Köprüsü; East Nehri boyunca uzanan bir asma köprü. 19. yüzyıl mühendisliğinde önemli bir başyapıt olan köprü; askı kabloların, çelik malzemeden üretildiği ilk inşa olarak bilinir.

Brooklyn Köprüsü, kule ve çelik kablolar.

Günümüzde dünya çapında olağanüstü bir mimari başarı olarak görülen köprü, inşa edildiği zamandan bu yana New York City’nin simgesi haline gelir ve ABD Ulusal Park Servisi tarafından "Ulusal Tarihi Simge" olarak kabul edilir.

John Augustus Roebling, 1836-1869.

John Augustus Roebling’in eseri olan bu köprü; 1869-1883 yılları arasında, Brooklyn ve Manhattan arasında artan trafiğe çözüm olması amacıyla büyük zorluklarla inşa edilir. Roebling; köprü tasarımının önemli yapısal bileşenlerden biri olan tel kabloları dokumak için kendi yöntemini geliştirir. Bir dizi asma köprü inşa eden mühendis, daha sonradan John A. Roebling Köprüsü olarak adlandırılmış olan Cincinnati–Covington Köprüsü’nü de tasarlar.

Brookyln Köprüsü, 1936. Fotoğraf: Berenice Abbot.

John Augustus Roebling’in Brooklyn Köprüsü inşaatının başlarında bir kaza sonucu hayatını kaybetmesi üzerine oğlu Washington Roebling, baş mühendis olarak görevi devralır. Ancak Washington da bir süre sonra felce neden olan bir dekompresyon hastalığı geçirir. Bu hastalığının ardından hayatına Brooklyn’deki dairesinde devam etmek zorunda kalan Roebling, karısı Emily Warren Roebling’in yardımıyla köprüdeki çalışmaları yönetmeye başlar. Yapılanları dürbünle gözlemleyerek şantiye alanına mesajlar göndermeye devam eder.

İnşaat sırasında, 1878. Fotoğraf: Dover Publications.

Bir basınç patlaması sonucunda pnömatik bir kesonun parçalanmasıyla haftalarca süren şiddetli bir yangın çıkar. Yangının çıkması ve çeşitli diğer talihsizlikler yüzünden köprü inşaatı oldukça yavaşlar. Köprü inşaatı sırasında en az 27 çalışan hayatını kaybeder ve bundan daha fazlasının dekompresyon hastalığına yakalandığı bilinir.

Yaya şeridinden güneydoğuya bakış.

Ana açıklığı 486 metre ve inşaat maliyeti 15,1 milyon dolar olan Brooklyn Köprüsü; 1890 yılında İskoçya’daki Firth of Forth Konsol Köprüsü’nün yapımı tamamlanana kadar dünyanın en uzun açıklığa sahip köprüsü olarak kabul edilir. Kulelerin yapımında kireçtaşı, granit ve çimento malzemeleri kullanılan köprü; hem otomobiller hem de yayalar tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanır. Köprünün mühendisi John Roebling’in New York’un ileride kalabalık ve ticari bir şehir olacağı öngörüsü ile yaya odaklı tasarladığı geniş gezinti alanı; köprünün ayırt edici özelliklerinden biri.

Brooklyn Köprüsü açılışı, Currier & Ives.

Köprünün yapımının tamamlanmasının ardından; Emily Warren Roebling’in, zaferi sembolize eden bir horoz ile birlikte Brookly’den Manhattan’a geçmesi ile köprü ilk kez kullanıma açılır. Köprünün açılış günü olan 24 Mayıs 1883’te, dönemin ABD başkanı Chester A. Arthur’un da katıldığı birçok kutlama yapılır.

Gece görünüşü, 1982.

New York’da tatil ilan edildiği bilinen köprünün açılış gününde; 150.300 yayanın suya 1 cent atarak köprüden geçtiği söylenir. Köprü, yapıldığı dönem için teknolojide bir dönüm noktası olarak görülür. Gotik tarzda inşa edilen ve dünyanın 8. harikası kabul edilen bu köprünün gücü ve zarafeti; Walt Whitman, Hart Crane ve Marianne Moore gibi şairlere; Joseph Stella, John Marin, Berenice Abbott ve Alfred Eisenstaedt başta olmak üzere bir dizi fotoğrafçı ve ressama ilham verir.

Manhattan ve New York City'nin kuş bakışı çizimi, 1873. Brooklyn Köprüsü’nün tamamlanmasına daha 10 yıl olmasına rağmen bitmiş bir şekilde resmedilir.

Kule.

Brooklyn Köprüsü.

Brooklyn Köprüsü, New York City manzarası, 1898. Fotoğraf: Library of Congress, Washington, D.C.

Brooklyn Köprüsü, kule çizimleri.