Kumar bağımlılığı belirtileri ve gençleri korumak için alınması gereken önlemler

Sanal kumar bağımlılığı, günümüzün en büyük sorunlarından biri hâline gelmeye başladı. Özellikle gençler, kolay para kazanma dürtüleri nedeniyle kumar ya da bahis gibi oyunlara eğilim gösteriyor. Gençleri bu bağımlılıktan korumak için herkese görev düşüyor. Bireylerin kumar oynama dürtüsünü kontrol edememesi, durmayı tam olarak gerçekleştirememesi, bizim bağımlılık belirtisi dediğimiz durumu ortaya çıkarıyor. Böyle bir durumla karşı karşı karşıya kalanların yakın çevresine, bağımlının borçlarını ödeyip konuyu örtbas etmeye çalışmak yerine, onu tedaviye yönlendirerek destek olmaları önerisinde bulunuyoruz.

Kumar dediğimiz zaman buna her şey dâhildir. Bahis, iddia, sanal bahis, sanal iddia, at yarışları, borsa, kripto, kumarhanelerde oynanan çeşitli ışıklı oyunlar, son zamanlarda sosyal medyada çok sık karşımıza çıkan şeker ve dede gibi oyunlar, kumar bağımlılığının içerisine dâhil olan oyunlar... Hatta bizlerin bilmediği çok daha fazlası. “Sanal bahis iştirakçısı olmak bir alışkanlık mıdır yoksa bağımlılık mı?” şeklinde çok fazla soru alıyoruz. Birey, istemli bir şekilde bahis, kumar oynamaya başlıyor; bu durum onun beyninin ödül merkezini aşırı derecede uyarıyor. Kişi bir süre sonra fark etmeden de olsa çok fazla keyif alıyor ve beyni dopamin salgılıyor. Beyni fazla dopamin salgıladığı zaman, bu sefer de diğer aktivitelerden keyif alamamaya başlıyor. Bu nedenle her canı sıkıldığında hep kumar oynamak istiyor. Kumar oynadığında ise beynin ödül merkezi daha çok çalışıyor ve bir kısır döngü devreye giriyor.

Nasıl teşhis edilir?

Bu kısır döngü sonucunda da beynin ödül merkezi düzensiz çalışmaya başlıyor ve görevini yerine getiremiyor. Sonuç olarak kişinin kumar davranışını kontrol edememesi, fren mekanizmasının bozulmasına yol açıyor. Sanal bahis bağımlılarının en büyük belirtilerinden biri, zararları gizlemek için yalan söylemek. Bu süreçte bireyin maddi, sosyal ve ilişki sorunları ortaya çıkmaya başlıyor. Kişi daha önce de kumar oynamayı bırakmak istemiş olabilir ancak bir türlü bırakamaz. Oynanan bahis, oyun miktarı sürekli artar; sahip olunan para biter ve kişi borçlanmaya başlar. Kumar bağımlılığı bu belirtilerle seyreden bir hastalıktır.

Kumar bağımlılığını tedavi etmek için öncelikle durum analizi yapmak gerekiyor. Kumar oynama davranışı nerede daha çok karşımıza çıkıyor, hangi durumlarda daha çok artıyor, kişi ne zaman kumar oynamayı istiyor, kumar oynama isteği ile birlikte kişi nerede problem yaşıyor. Bunları ortaya çıkarmaya başlıyor ve sonra bir tedavi planı hazırlıyoruz. Sıklıkla ilaç tedavisine başlıyoruz ve psikoterapi ile birlikte tedaviye devam ediyoruz. Daha sonra aile bireyleri devreye giriyor. En önemlisi hastanın düzenli takibinin yapılması. Kumar bağımlısının düzenli bir şekilde doktor ve psikolog randevularına gitmesi, gelişiminin takip edilmesi gerekir ki olası risklerin önüne geçilebilsin.

Gençler neden kumar oynuyor?

Bu tür oyunlarda sürekli kazanılıyor imajının oluşturulması, gençleri bir an önce o oyuna gitmeye ve denemeye teşvik ediyor. Zaten arka planda ekonomik sorun yaşayan bir birey, bu videoları gördükten sonra hemen kendisini kumara atıyor. Yenilik ve heyecan arayışı yüksek bireylerin kumar oynama açısından riskli oldukları söylenebilir. Duyguları ile baş etmekten kaçan, duygularından çekinen bireyler, kumarı bir kaçış aracı olarak kullanıyorlar. Öte yandan kumar oynadıkça zihnin tamamıyla kumara odaklanması, kişinin en büyük sorunlarından biri hâline geliyor. Kumar, kişinin bütün dikkatini alıyor, işlevselliğini, aile ilişkisini bozuyor, yalan söyletiyor ve çevreden koparıyor. Birey çevreden koptukça yalnızlaşıyor, yalnızlaştıkça kumar oynama eğilimi artıyor.

Teknolojinin ve internetin yaygınlaşması ile kumar oynama davranışı çok arttı. Çünkü başkalarının ne yaptığını görüp, onları takip eder hâle geldik. Karşımıza çok fazla reklam çıkmaya başladı ve bu reklamlar kişi için tetikleyici olabiliyor. Meraktan dolayı girilen bir oyun, kişinin ödül merkezini bozarak çok kolay bir şekilde bağımlılığa sebep olabiliyor diyebiliriz. Gençlerin bu tarz oyunlarla tanışmaları yasal olarak engellenmeli. Ayrıca yaşça daha büyük olan gençlerin bu oyunlara itibar etmeyerek kendilerinden daha küçük olan gençlere örnek olması gerekiyor. Aksi hâlde günümüzdeki en büyük salgınlardan biri olan kumar bağımlılığı giderek artacak ve gençler ile ilgili başka sorunlarla karşılaşacağız.

Sanal kumar ve bahis bağımlılığı olan kişilerin kendilerine yardım edebilmesi için öncelikle farkındalık kazanması gerekiyor. Birey ne oynadığını ve ne yaptığını bilmeli. Kişi bağımlı olup olmadığını fark edemeyebilir. Bu nedenle zaman zaman durup, “Evet, ben bir oyun oynuyorum. İçinde bahis ve kumar da var ama bunun bana ne gibi bir faydası var?” diye düşünmesi gerekiyor. Sıklıkla, “Çok para kaybettim, kaybettiklerimi kazanmak için oynamaya devam ediyorum,” diyen bağımlılarla karşılaşıyorum. Bu büyük bir tuzak. Aynı zamanda kişi, kaybettiklerini kazanmak için oynadığını düşünerek kendini de kandırıyor. Kişi, kumardan dolayı çevresindeki herkesin güvenini kaybediyor. Beraberinde depresyon ve kendine zarar verme davranışları gelebiliyor. Kumar bağımlılığı, genellikle değişebilen bir davranış olarak görülüyor, içinden çıkılması çok zor bir illet olduğu düşünülmüyor.

*Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.