Bilim insanlarından açıklama: Alzheimer'i yavaşlatmak mümkün mü?
ABD’de yapılan bir araştırma, düzenli ve kaliteli derin uykunun Alzheimer ile bağlantılı hafıza kaybını yavaşlatabileceğini ortaya koydu. Çalışmada, benzer düzeyde beta-amiloid birikimi olan yaşlı yetişkinler, yeterince derin uyku aldıklarında bellek testlerinde daha başarılı oldu. Araştırmacılar, uyku kalitesinin hafızayı desteklemede kritik olduğunu vurguluyor.
ABD’deki Kaliforniya Üniversitesi (UC Berkeley), Stanford ve UC Irvine araştırmacıları, bilişsel olarak sağlıklı 62 yaşlı yetişkin üzerinde derin uyku ve Alzheimer bağlantısını inceledi. Araştırmada, beyinlerinde Alzheimer ile ilişkili değişiklikler bulunan katılımcılar, daha fazla derin uyku aldıklarında hafıza testlerinde belirgin şekilde daha iyi performans gösterdi.
Bu etki, eğitim düzeyi ve fiziksel aktivite gibi bilişsel dayanıklılığı artıran faktörlerden bağımsız olarak gözlendi. Benzer beyin değişikliklerine sahip ancak yeterince derin uyumayan bireyler, testlerde aynı başarıyı gösteremedi.
Beta-amiloid birikimi ve uyku
Beta-amiloid, beyinde doğal olarak oluşan bir proteindir. Normal şartlarda bu protein, beynimizdeki hücreler arasında bulunur ve bazı görevleri vardır. Ancak bazı durumlarda beta-amiloid, düzgün bir şekilde parçalanamaz veya temizlenemez. Bu durumda küçük parçalar birleşerek plaklar oluşturur ve beyin hücrelerinin etrafında birikir. Bu birikim, özellikle Alzheimer hastalığında görülür.
Daha önce yapılan çalışmalar, beta-amiloid proteinlerinin beyin hücrelerinde birikmesinin uyku kalitesini bozabileceğini ve hafıza işlevlerini olumsuz etkileyebileceğini ortaya koymuştu. Ancak bazı kişiler, yüksek beta-amiloid seviyelerine rağmen bilişsel düşüş yaşamıyor. Araştırmacılar, bunun nedenlerinden birinin yeterli derin uyku almak olduğunu belirtiyor.
UC Berkeley’den nörobilimci Matthew Walker, “Derin uyku, Alzheimer patolojisinin hafızayı aşağı çekmesini engelleyen bir cankurtaran gibidir” diyor. Araştırmacılar, özellikle hızlı göz hareketi (REM) dışındaki yavaş dalga uykusunun (non-REM) hafıza üzerinde kritik rol oynadığını vurguluyor.
Yaşam tarzı ve uyku kalitesi
Araştırmada, uyku ilaçları yerine doğal yöntemlerle kaliteli uyku almanın önemine de dikkat çekildi. Uzmanlar, öğleden sonra kahve tüketimini sınırlamak, düzenli egzersiz yapmak, ekran kullanımını azaltmak ve yatmadan önce sıcak duş almayı öneriyor. UC Berkeley’den Zsófia Zavecz, “Beyinde Alzheimer’e işaret eden moleküler değişiklikler olsa da yaşam tarzı faktörleri hafızayı koruyabilir. Bu faktörlerden biri de derin uyku” diyor.
Geleceğe dair çıkarımlar
Araştırma, uzun vadede derin uykunun Alzheimer hastalığının moleküler etkilerini yavaşlatabileceğini ve hafıza kaybını önleyebileceğini öne sürüyor. Uzmanlar, uyku kalitesinin artırılmasının, özellikle yaşlı yetişkinlerde bilişsel sağlığı desteklemede etkili bir yöntem olabileceğini belirtiyor.