Bir anda patlak veren Katar krizinin arka planı
Katar ile diplomatik ilişkileri kesen ve ambargo uygulayan Arap ülkeleri bir anda Katar'a karşı neden böyle bir karar aldı? Katar krizinin arka planında, İsrail'den Çin'e birçok ülkenin çıkarı söz konusu.
Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn'nin öncülüğünde 10'dan fazla ülke Katar ile diplomatik ilişkilerin kestiğini açıkladı. Dünyanın gözlerini Körfez çeken bu karar sonrası milyonlarca insanın bu kararın ardındaki nedeni aradı.
Stratejist Abdullah Çiftçi Katar krizinin medyaya yansımayan arka planındaki gelişmelerini Gazetevatan.com'dan Mine Üçgün'e değerlendirdi.
21.yy dünyasında güç paylaşımı yeniden yapılıyor. En önemli paylaşım ve mücadele Enerji üzerinden yapılıyor. Katar olayında Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’ın Katar ile problemi ayrı, ABD’nin Katar üzerindeki hesapları farklı. Terör örgütlerinin desteklenmesi ve finansmanı görünümlü çok boyutlu enerji, din, güç, paylaşım mücadelesi var. Katar üzerinde doğu ve batının güçlü ülkeleri bilek güreşi yapıyor.
Katar 2005 yılında çalışmasını durdurduğu dünyanın en büyük tek parça doğal gaz alanı Pars bölgesinde Nisan 2017’de yeniden çalışma başlattı. Pars bölgesinin bir yanı Katar diğer yanında İran var ve ortak enerji politikaları izliyorlar. İran Fransız Total Petrol şirketi ile anlaştı, Katar da Total şirketinin hissedarları arasında. Bölgede Filistin, İsrail doğal gazı var, Kıbrıs açıklarında Doğu Akdeniz doğal gaz yatağı var.
İsrail “Doğu Akdeniz Enerji Projesi”nde Türkiye ile birlikte olmak istiyor ama Katar’ın yönetiminin değişmesini de istiyor. Türkiye ile işbirliği yapan Katar Emiri Al Thani değişir ve Suudi Arabistan kontrolünde yeni bir Emir gelirse İsrail Türkiye’ye karşı konumunu güçlendirecek. Kıbrıs’ta dayatılan çözüm baskısı da projenin bir parçası.
Çin’in bölgeye bağımlılığı sadece enerji değil aynı zamanda bölge Çin’in “Bir Kuşak Bir Yol” projesinin geçiş güzergahı. ABD, bölge ülkelerini kontrol ederek, Bir Kuşak Bir Yol Projesini de kontrol etme peşinde.
İsrail Körfezin Sünni Arapları ile yakın ilişki içerisinde, ABD, İsrail Arap NATO’su kurma peşinde. Burada gizli amaç Araplar ile İran arasında bir mezhep savaşı. Katar Türkiye’nin de etkisi ile bu olaya karşı çıkıyor. Türkiye, Katar, Pakistan’ın “İslam ordusu” girişimine karşı ABD/İsrail/BAE ve Suudi Arabistan’ın Amerikancı lobisi “Arap Ordusu (Arap NATO’su) peşinde. Obama’nın ABD’si İran’ı dünyaya açarak Körfezin Araplarını korkutmuştu. Trump’ın ABD’si ise Körfez’in Araplarına prim vererek İran’a baskı uyguluyor. Bu nedenle İran Dışişleri bakanı "Türkiye’ye ihtiyacımız var" diyerek Ankara’ya geldi.
İsrail kendi güvenliği ve Enerji projesi kapsamında Körfez’in Sünni Arapları ile Trump’ın yardımıyla sıkı bir işbirliği sağladı.
Obama dönemimde ABD, Kongre kararı ile 11 Eylül 2001 Dünya Ticaret merkezi olayı mağdurları için Suudi Arabistan’a dava açma hakkı verdi.
Suudi Arabistan’ı terörü destekleyen ülke ilan etmişti. Trump ise İran’ı terör ülkesi olarak ilan etti. Suudi Arabistan, Müslüman Kardeşler hareketinin kendi halkını etkileyerek Krallığı riske atar kaygısı ile Müslüman Kardeşleri ve Hamas’ı terör örgütü olarak görüyor. Bu kaygı Mısır ve BAE için de var.
Katar’ın Sünni İslam anlayışı Türkiye gibi ama Suudi Arabistan Vahhabi, Selefi’dir. Suudi Arabistan, uzun yıllardır Katar’ı kendi boyunduruğu altına almak istiyor. Katar’ın 2022 Dünya Kupası organizasyonunu düzenlemesi, El Cezire ile Arap dünyasına yayın yapması Suudi Arabistan’ı rahatsız ediyor. Suudi Arabistan Katar’ı kontrol ederek İran ile hesaplaşma peşinde.
Türkiye’den sonra Pakistan da Katar’a asker göndermeyi düşünüyor. Bölgede askeri olarak Türkiye, Pakistan, Katar öncülüğündeki “İslam Ordusu” girişimi ile ABD, Suudi Arabistan, BAE, İsrail’in Arap NATO’su fikri mücadele ediyor. Ancak bu kapışma uzun sürmez düşüncesindeyim.
Suudi Arabistan Kral’ı aslında ABD’ye karşı biri ama Suudi Arabistan içerisinde derin bir ABD lobisi var, birkaç kez Kral’a zehirlenme girişiminde bulunuldu. Kral Selman ile arabulucu Kuveyt Emirinin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın girişimi ile bir uzlaşma sağlanacağını düşünüyorum. Ama S.Arabistan içerisinde Kral Salman’ın oğlu Prens Muhammed Bin Selman ile Kral Salman’ın yeğeni Amerikancı Prens Muhammed bin Nayif arasındaki taht mücadelesi derinleşir.
Katar üzerindeki ABD ile Çin, İngiltere, Türkiye mücadelesinin yansıması İran, Pakistan’da terör eylemleri olarak kendini gösterebilir. Çin süreci dikkatlice izliyor ve problem uzarsa sahneye çıkacaktır. İran, Türkiye ile müzakere ederek, problemin büyümemesi yönünde adım atacaktır.
Türkiye, İran ve Pakistan’ın hızlıca askeri ve temel gıda, ihtiyaç maddeleri ile Katar’ın yanında yer alması krizin büyümesini engeller. Suudi Arabistan, BAE, Mısır ambargo ile Katar Emirini deviremeyeceklerini anladıklarında uzlaşma masasına yeniden oturacaklardır.