Çin’in rüya projesi Type 055 destroyeri: Pasifik'te sular gittikçe ısınıyor

Çin’e ait iki savaş gemisi ve onlara eşlik eden ikmal platformu Avustralya’nın ‘Münhasır Ekonomik Alanı’ içerisinde tatbikat icra etti. Çin’in savaş oyuncuları önce Avustralya ile Yeni Zelanda arasında uzanan Tasman Denizi’ni boydan boya geçti. Avustralya tüm bu süreci adım adım takip etti ancak bir şey yapamadı. Çünkü tatbikat uluslararası sularda icra edilecekti ve Pekin tarafı ‘zararsız geçiş hakkını’ kullanarak tam yol ilerledi.

Çin'in haber vermeden atışlı tatbikatı gerginliğin tohumlarını arttı

Asıl gerginlikse Çin’in tatbikatı ‘atışlı’ hale dönüştürmesiyle yaşandı. Çünkü bu gibi durumlarda ülkeler çevredeki tüm unsurlara en az 24 saat öncesinden haber veriyordu. Çin yönetimiyse bu kurala uymadı. Duyuruyu atışa iki saat gibi çok kısa bir süre kala yaptı. Avustralya makamları apar topar başta deniz ve sivil hava trafiği dahil olmak üzere bölgedeki herkesi uyardı.

Çin Donanması’nın, Avustralya’nın arka bahçesinde tatbikat yapması ve varlık göstermesi başlı başına büyük bir meydan okumayken en önemli nokta tatbikata katılan savaş gemilerinden birisi oldukça dikkat çekici olmasıydı. Bu gemi 108 borda numaralı “Xianyang” muhribiydi. “Xianyang” temelde Type 055 sınıfı bir destroyerdi. Bu sınıfta üretilen gemilerin en sonuncusuydu.

Çin'in dev destroyer üretme arzusunun kökeni

Aslında Çin’in derin mavilerde görev yapabilecek büyük destroyerler üretme arzusu 1900’lü yılların son çeyreğinde iyice görünür oldu. Bu kapsamda 055 isimli destroyer projesi de 1976’da başladı. O dönemde Çin’in sahip olduğu teknolojik imkan ve kabiliyetlerin bu projeyi hayata geçirmeye yetmeyeceği ortaya çıktı. Dolayısıyla proje 1983 yılında teknik imkânsızlıklar nedeniyle rafa kaldırıldı.

Aslında yaşananların ‘yapılamaz, tamamen vazgeçilmeli’ olarak okunması doğru olmayacaktır. Çin’in o yıllarda ABD başta olmak üzere Batılı kimi devletlerle arası gayet iyiydi. Bu nedenle Pekin yönetimi ‘teknoloji transfer edelim ya da doğrudan satın alalım’ düşüncesinin daha hızlı sonuç vereceğini düşündü.

Çin-ABD ilişkilerinde dönüm noktası

Gerçekten de ABD o yıllarda Çin ile teknoloji paylaşımında bir hayli cömert davranıyordu. Ancak 1989 yılında Tiananmen olayları olarak bilinen süreçle birlikte iki ülke arasındaki ilişkiler bir hayli gerildi.

Tiananmen Meydanı Olayları, 4 Haziran Vakası olarak da biliniyor. O dönemde Hükümet’in yozlaştığını ve baskıcı hale geldiğini düşünen başta öğrenciler olmak üzere çeşitli gruplar sokağa indi. Gösterilerin güç kullanılarak bastırılmasıyla birlikte olaylar bir anda çığırından çıktı ve çok sayıda kişi hayatını kaybetti.

Yaşananların ardından Çin’in batılı ülkelerden teknoloji alma işi de suya düştü ve 055 projesi bir kez daha rafa kaldırılmak zorunda kaldı.

Type 055 projesinin yeniden hayat bulması

Bir dönem neredeyse unutulan projenin filizlenmesi için çeyrek asır geçmesi gerekti. 2014’te Çin medyasına düşen bazı görseller Type 055 projesinin yeniden hayat bulduğunu gösterdi. Fotoğraflarda bire bir ölçekli maket vardı. Üzerindeyse radarlar dahil tüm elektronik sistemler takılmış haldeydi. Wuhan’daki tesislerde görüntülenen bu maket aslında Çin’in yeni savaş gemisi için geliştirdiği sistemleri test ettiğini gösteren en önemli kanıtlardan biriydi.

İlk görsellerin ardından bazı bilgiler de peyderpey medyaya yansımaya başladı. Çin, ‘10 bin tonluk destroyer’ ismini verdiği savaş gemisi projesini kendi içinde tasarlıyordu. Devlete ait gemi inşa sanayisine verilen bu görev için 701 isimli Araştırma Enstitüsü seçilmişti. Tasarımcıların en önemli hedeflerinden biri radar görünürlüğü çok ama çok düşük bir gemi inşa edebilmekti. Radar kesit alanı bu nedenle çok küçük tutuldu. Ancak bu tek başına yeterli değildi. Geminin akustik, elektromanyetik ve ısıl izini de düşürmek için ellerinden geleni yapmışlardı.

Gemilerin inşası için Çin içinden iki büyük firma seçildi. Her iki kuruluş da daha önce büyük askeri gemilerin inşasında görev almıştı ve hatırı sayılır tecrübeleri vardı.

İlk gemi 2020'de suya indirildi

Proje raftan indiğinde ‘8 gemi yapılacak’ hedefi kondu. İlk iki gemi için 2014 ve 2015’te art arda adımlar atıldı. Birinci gemi üç yıl gibi nispeten kısa sürede denize indi. Testleri başarıyla geçtikten sonra 2020’de resmi olarak envantere alındı.

Çin diğer pek çok alanda olduğu gibi bu işte de hızlı davrandı. Projenin 8. ve son gemisi Aralık 2022’de Donanma’ya teslim edildi.

Bu kapsamda inşa edilen platformlardan biri olan Nanchang destroyeri, 2. Dünya Savaşından bu yana Asya’da inşa edilen en büyük savaş gemisi unvanını kazandı. Gemi 180 metre uzunluğunda ve 20 metre genişliğindeydi. Tam yüklü deplasmanı 13 bin tona yaklaşıyordu. İşte Type 055 sınıfı, bu kadar büyük bir gemi olmasına rağmen son derece düşük su çekimine sahipti. Geminin 7 metrenin altında su çekim değeri vardı. Bu da sığ sularda dahi başarıyla görev yapabilmelerinin önünü açıyordu.

Type 055 teknik ve askeri özellikleri

Type 055 sadece sahip olduğu devasa boyutuyla dikkat çekmiyor. En ilginç kabiliyetlerinden biri üzerindeki 112 hücrelik dikey fırlatma sistemi. Geminin ayrıca son derece gelişmiş elektronik sistemleri ve yüksek ateş gücünü son teknolojiyle buluşturan bir yapısı var.

Her ne kadar Çin Donanması Type 055’i destroyer olarak sınıflandırmış olsa da herkes onlarla aynı fikirde değil. Örneğin ABD, Type 055’i kruvazör olarak tanımlıyor. Aslında Type 055, ABD’li muadillerine kıyasla daha ağır. Ateş gücüyse onlardan daha fazla. ABD Savunma Bakanlığı, Çin’in Type 055 projesini ‘Uçak gemilerine eşlik etmek amacıyla’ inşa ettiği iddiasında bulunuyor.

Gemiyle ilgili en çok merak edilen hususlardan biri ateş gücü. Type 055 sınıfı gemilerin önünde 64 adetlik dikey fırlatma hücresi yer alıyor. Geminin arkasında ise 48 adetlik dikey fırlatma hücresi bulunuyor.

Kutu şeklinde inşa edilen bu hücrelerden farklı görevlerde kullanılabilecek türlerde füzeler ateşlenebiliyor. Burada ilginç bir detay bulunuyor. Çin’in gemilerindeki fırlatma hücreleri, evrensel dikey atım sistemi olarak bilinen alternatiflerine göre daha büyük ebatlara sahip. Daha net bir ifadeyle Çin, standartları takip etmeyip, daha büyük ölçekli bir fırlatma hücresi inşa etti.

Bu farklılığın altında yatan en önemli neden Çin yapımı dikey fırlatma hücrelerinin balistik füze ateşleme kabiliyetine kavuşmak istemesi. Type 055 destroyeri YJ-21 balistik füzelerini ateşleyebiliyor. Konvansiyonel savaş başlığıyla donatılan füzenin menzili yaklaşık 1500 kilometre. Bahsi geçen füze, sesten 6 ila 10 kat daha hızlı gidebiliyor.

Type 055 destroyerinin ateşleyebildiği silahlardan bir diğeri YJ-18 füzesi. Gemiden gemiye ateşlenen bir füze olan YJ-18 ilk bakışta Rus yapısı 3M-54 E füzelerine benziyor.

YJ-18 için ‘füze içinde füze’ denilebilir. YJ-18 füzesi, hedefe 40 kilometre kalana kadar sesin 0.8 katı hızla uçuyor. Aslında bu bir taşıyıcı füze niteliğinde. Sonra uygun bir aralıkta asıl füze taşıyıcı kapsülü terk ediyor. Bu ikinci füze katı yakıtlı motor kullanılıyor. Bu sayede sesten 3 kat daha hızlı ilerleyebiliyor. Böylesine süratli bir füzenin 300 kiloluk bir savaş başlığına sahip olduğunu da düşünürsek ortaya ne denli kritik bir ateş gücünün çıktığını anlamak zor değil. ABD’ye göre Çin’in bu füzesi tek bir atışla AEGİS destroyerini savaş dışı bırakabilir.

YJ-18’in füzesinin anti radyasyon özellikli savaş başlığı da bulunuyor. Bu füze, düşmanın 50 metre yakınında patlaması halinde hedef geminin elektronik sistemlerinin yüzde 60’nı imha edebiliyor.

YJ-18 aynı zamanda karşı konulması çok güç bir füze. Bunun birinci nedeni son derece yüksek yaklaşma hızı. Gemilerin öz savunma sistemleri genellikle ses hızının altında uçan füzeler için optimize ediliyor. YJ-18 ise ses hızının 3 katı hızda uçabiliyor. YJ-18’in önlenmesini güçleştiren tek özelliği yüksek hızı değil. Bu füzeler deniz seviyesinde uçuyor. Ayrıca son aşamada kaçınma manevraları dahi yapabiliyor. Her açıdan karşı konulması imkansıza yakın bir güç olarak ortaya çıkıyor. Yine de kimi savunma sanayii uzmanları, ABD’li SM-6 füzesinin YJ-18’leri durdurabileceğini iddia ediyor.

Type 055 destroyeri CJ-10 seyir füzeleri sayesinde kara saldırısı da yapabiliyor. Ayrı bir parantez açılırsa Çin, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Ukrayna’dan KH-55 seyir füzeleri satın aldı. Rus istihbarat belgelerine göre Pekin sadece bu füzelerin alımıyla yetinmedi. Sırbistan ve Irak’tan da patlamamış Tomahawk füzeleri satın alındı. Çin bu füzeleri tersine mühendislikle kopyaladı ve nükleer başlık taşıyabilen seyir füzesini geliştirdi.

CJ-10 seyir füzesi 500 kilogramlık savaş başlığını 1500 kilometreden daha uzak menzillere taşıyabiliyor. Amerikalı uzmanlar menzilin 2000 kilometre olduğu iddiasında bulunuyor. CJ-10 seyir füzesinin CEP değeri 10 metre yani bu değer seyir füzesi için son derece etkili bir vuruş gücü anlamına geliyor.

Type 055 destroyeri CJ-10 füzesinin kara saldırısı için geliştirilen modelini kullanabildiği gibi CJ-100 isminde gemiden gemiye ateşlenen varyantını da ateşleyebiliyor. Bu füzenin menzili açık kaynaklarda 800 kilometre olarak geçiyor.

Çin’in bu dev gemisi hava savunma için de çok sayıda füzeyi kullanabilmesiyle öne çıkıyor. Bunların belki de en önemlisi HQ-26 hava savunma füzesi. Çin’in uzun yıllardır bu füzeyi geliştirmeye çalıştığı biliniyor. Balistik füze engelleme kabiliyeti olan füze “hit to kill” yaparak yani hedefine çarparak düşmanı imha edebiliyor. Orta ve uzun menzilli balistik füzeleriyse onlar henüz ‘orta yol’ aşamasındayken imha edebileceği iddia ediliyor. Ki bildiğiniz üzere bu füzeler terminal aşamasındayken durdurulması neredeyse imkansız oluyor.

Çin Donanması’nın düşman hava hedefleri için kullandığı bir başka füze HHQ-9. Bu füzeler Type 052D ve Type 055 sınıfı destroyerlerde standart olarak kullanılıyor. Eldeki verilere göre 200 kilometreye yakın menzili olan HHQ-9 sadece hava hedeflerine karşı değil deniz yalayarak gelen seyir füzelerini karşı etkili.

Type 055 destroyerini düşman seyir füzelerine karşı koruyan bir başka sistem ise HHQ-10 füzesi. Bu sistem için ABD menşei RAM füzesinin Çinli muadili diye okunabilir. Çin, bu füzeleri geminin arkasına yerleştirilmiş 24’lü lançerden ateşliyor. Füze alçak irtifadaki hedefleri 6 ile 9 kilometre menzilden imha edebiliyor.

Denizcilikte geminin arkası pupa önü ise pruva olarak biliniyor. Type 055 destroyerinin pupası HHQ-10 sistemi tarafından korunurken pruvadaysa Type 1130 yakın savunma silahı görülüyor. Sistem 30 mm çapında mermi ateşleyen 11 namlulu bir Gatling silahından oluşuyor. Dakikada 11 bin mermi ateşlenebiliyor ve bu mermiler sesten 4 kat daha hızlı hareket ediyor ve bu da hedef imha oranını yüzde 96’ya taşıyor.

Type 055 destroyerlerinde 130 milimetre çapında mühimmat ateşleyebilen H/PJ-45 baş topu kullanılıyor.

Doğal olarak böylesine gelişmiş bir geminin denizaltı savunma harbi kabiliyetleri de adından söz ettiriyor. Bildiğiniz üzere torpidolar hem denizaltı savunma harbinde hem de su üstündeki savaşta genelde başrolde oluyor.

Type 055 sınıfı destroyerler denizaltı savunma harbi için 324 mm çapında Yu-7 torpidolarına güveniyor. Torpidolar geminin iki yanında bulunan üçlü torpido tüplerinden ateşleniyor. Yu-7 torpidoları 400 metre derinlikte görev yapabiliyor ve ağırlığı 45 kilogram olan zırh delici savaş başlığı taşıyor.

Gemini sensörlerine de bakılacak olursa, ilk sırada radarlar akla geliyor. Type 055 destroyerinde 346B radarı kullanıyor. Bu radara Çinliler ‘Ejderha Gözü’ adını veriyor. Bir önceki seriden nerdeyse yüzde 40 daha büyük bir radardan bahsediliyor. Büyütülmüş paneller radarın menziline olumlu katkı yapıyor. Çin savunma sanayii medyasına yansıyan kimi bilgilerde 346B radarının 600 km gibi çok ciddi bir menzil değerine sahip olduğu öne sürülüyor.

Çinli mühendislerce geliştirilen bu radarın bir diğer özelliği de ‘düşük görünürlük’ sahibi olduğu iddia edilen muhtemel düşman hedefleri hızlıca tespit edebilmesi. Çin’in bu gemiyi inşa ederken radar soğutma teknolojisinde farklı bir yol izlediği de gözleniyor. Serinin ilk modelleri havayla soğutulurken son versiyonda bu iş için özel sıvılar kullanılıyor ve radar ısındıkça performansın düştüğü bilgisinden yola çıkılırsa, bu yeni yöntemle aslında Çin’in uzun süre üst düzey değerlerde çalışabilecek bir ürüne sahip olduğu anlaşılıyor.

Gemilerin denizaltılarla savaşında en büyük yardımcıları sonar sistemleri olarak biliniyor. Type 055 bu görev için karinaya monte edilen sonar kullanıyor. Ayrıca çekili sonar sistemlerine de sahip. Tabi bu noktada helikopterler de işin içine giriyor. Çünkü onlar da denizaltı savunma harbinin olmazsa olmazı konumunda. Type 055 destroyerler orta büyüklükte iki helikopteri içine alabilen bir hangara sahip.

Type 055 destroyerlerde itki sistemi olarak kombine gaz türbinleri kullanılıyor. Dört adet 28 Megawatt gücündeki gaz türbini sayesinde bu koca gemi 30 deniz mili gibi yüksek bir hıza ulaşabiliyor. Bu yüksek hız özellikle uçak gemisi gruplarına eşlik ederken çok değerli bir hal alıyor.

Çin şu ana kadar 8 gemiyi hizmete alırken, 9. geminin deniz testleri devam ediyor ve o da Donanma’ya katılmak için gün sayıyor. Bir yandan da 10. ve 11. gemiler de inşa ediliyor ve Çin’in pek çok alanda olduğu gibi gemi inşasında da dünyanın birkaç adım önünde olduğunu herkes kabul ediyor. Günün sonunda Type 055 sınıfı gemilerden en az 16 adet üretilmesi bekleniyor.

Tüm bu üstün özelliklerine rağmen Çin tarafında Type 055’le ilgili soru işaretleri tamamen giderilmiş değil. Ülkenin gelecekte bu sınıfta kaç gemi inşa edeceği bir türlü netleşmedi. Özellikle yabancı haber ajansları Pekin’in farklı bir yol haritası izleyebileceği üzerinde duruyor.

Eldeki fotoğrafa bakıldığında Çin Donanması’nın su üstü filosunun bel kemiğini Type 052D sınıfı destroyerler oluşturacak gibi duruyor. Çin’in böyle bir karar almasının farklı gerekçeleri var.

Bir Type 055 gemisinin maliyeti 900 milyon doların üzerinde

Her şeyden önce tek bir Type 055 gemisinin maliyeti 900 milyon doların üzerinde. Çin’in baş döndüren hızına rağmen bu platformların yapımı yaklaşık 3 yıl sürüyor.

Donanmanın bu sınıfta başrol oyuncusu olması beklenen Type 52D ise neredeyse yarı fiyatına mal oluyor. İnşa süreci de yaklaşık iki yıl sürüyor. Doğal olarak Çin Donanması kararlı bir şekilde Type 52D filosunu genişletiyor.

Ancak Type 055 elbette rafa kalkmıyor. Çinli mühendisler Type 52D’yi inşa ederken ilginç bir yol izledi. Buna göre Type 055’in üzerindeki sistemler, gerektiği durumda Type 52D üzerinde yer alan silahları güdümleyebiliyor. Haliyle bu iki gemi birbirini tamamlıyor. Çin de zaten tatbikatlarda bu iki gemiyi bahsettiğimiz senaryoya uygun olarak kullanıyor.

Çin Donanması’nın göz bebeği olan Type 055 sınıfı destroyeri ile de görüldü ki Çin sanki bir şeylere yetişmeye çalışıyor ve çok hızlı bir şekilde donanmasına gelişmiş platformlar ekliyor. Akıllarda bütün bunların ABD-Çin karşılaşmasına hazırlık olduğu fikri bulunuyor ve harp meydanının Pasifik olacağı konusunda da neredeyse herkes hemfikir durumda. Pekin bir yandan ABD’nin gümrük vergileri başta olmak üzere yeniden başlattığı ekonomik savaşa karşı kendini korumak istiyor. Diğer yanda da giderek yaklaştığına inandığı büyük kapışma için kendini hazırlıyor.

Dünyanın dört bir yanında çok uzun yıllardır her türlü savaş senaryosunu bir fiil yaşamış ABD Donanması ve son derece hızlı bir şekilde gemi üretebilen ve bunları en gelişmiş sistemlerle donatabilen Çin Donanması arasındaki rekabetin nereye evrileceği merak konusu.