Saddam’dan bugüne ne değişti? Amerikan ve Rus silahlarıyla kurulan yeni Irak ordusu

Amerika'nın işgalinden sonra hem ekipman durumu hem de ordu yapılanması değişiklik gösterdi.

Amerika'dan yeni versiyonlardaki F-16 savaş uçaklarını satın alacak. Hava kuvvetlerine önem veriliyor.

Irak ordusu dünyada 43. sırada yer alıyor.

Irak yönetimi, Haşdi Şabi ve Ketaib Hizbullah gibi İran destekli milis kuvvetlerini orduya tamamen dahil etmek istiyor.

Türkiye'den Bayraktar TB2 ve Atak helikopterlerine ilgi var

Ordu nasıl yapılanıyor?

Ülkede zorunlu askerlik uygulanmıyor. 2003'teki Amerikan işgalinden önce yürürlükteydi.

2020-2022 yılları arasında dönemin başbakanı Mustafa el-Kazımi tarafından yeniden uygulanmak istendi ancak mümkün olmadı.

Kadınlar için zorunluluk yok, gönüllülük esasına göre orduya alım yapılıyor.

Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin yönetiminde olduğu yıllarda zorunlu askerlik vardı.

ABD işgalinden sonra, 1982'de Dujail kasabasında 148 Şii'nin öldürülmesiyle ilgili insanlığa karşı suçlardan mahkûm edilerek idam edildi.

Saddam sonrası Irak ordusu beş kuvvetten oluşuyor. Bunlar; kara, hava, hava savunma ve deniz kuvvetleri.

Irak Özel Kuvvetleri kimdir?

Altın Bölük olarak biliniyorlar. 2007'de savunma bakanlığının altında kuruldu.

Özellikle, DEAŞ ve El Kide terör örgütlerine karşı özel operasyonlar yürüttüler. ABD'li "Yeşil Bereliler" ile ortak görevlerde bulundular.

2014'te DEAŞ tarafından ele geçirilen Musul'un 2017'de geri alınmasında şehre giren ilk birliklerdendi. DEAŞ terör örgütü, ilk olarak Irak El Kidesi adı ile kuruldu. Irak ordusu ile yoğun çatışmalar yaşandı.

Irak El-Kidesi'nin ilk liderlerinden Ebu Ömer el-Bağdadi'yi Amerika ile ortak operasyon düzenleyerek öldürdü.

Ebu Eyüb el Masri isimli El-Kide elebaşını da etkisiz hale getirenler, Altın Bölük askerleri idi.

Irak ordusu Global Firepower Index (GFP) araştırmasına göre 145 ülke içinde 43. sırada yer alıyor

Çok sayıda modern silahlara sahipler. Tabanca olarak Beretta 92FS, Glock, HS2000, Smith and Vessın MP40 ve Irak üretimi Tarık 'lar kullanılıyor. Tüfekler konusunda da geniş bir yelpaze söz konusu. M4A1, M16A2 ve R4'ler bulunuyor.

Zırhlı araç olarak Güney Kore üretimi Promoter DAPC-2 ve Amerikan üretimi Humvee'ler yer alıyor.

Ordunun başkomutanlık makamında halihazırda başbakan olan Muhammed Şia El-Sudani bulunuyor.

Genelkurmay başkanı ise General Abdülamir Raşid Yarallah.

Kara kuvvetlerinde yaklaşık 175 bin asker, hava kuvvetlerinde 5 bin asker, hava savunma kuvvetlerinde 5 bin asker, deniz kuvvetlerinde 3 bin asker ve haşdi şabi de de 100 bin personel olduğu tahmin ediliyor.

Bütçe durumu ilgi çekici. 2020'de yüzde 3.2, 2021'de yüzde 3, 2022'de yüzde 1.8, 2023 ve 2024'te yüzde 2.5'lik pay orduya ayrıldı.

Kara kuvvetleri hangi askeri ekipmanları kullanıyor?

Birincil tabanca olarak Irak üretimi Tarık'lar kullanılıyor.

Daha sonrasında, Smith and Wesson M&P40 ve Zastava CZ99'lar tercih edildi.

Piyade tüfeklerininde iki model hariç çoğunluğu Amerika'dan satın alındı. M16, M4A1 ve Remington R4'ler bulunuyor.

Ayrıca, Güney Kore'den ithal edilen K2C tüfekleri de envanterde.

Son olarak, Polonya üretimi FB Tantal model tüfeklerde Irak piyadelerinin hizmetinde.

Taşınabilir güdümlü füze sistemlerinde ilk olarak FIM-92 Stinger sistemleri bulunuyor.

BGM-71 Tow sistemleri de kullanılıyor. Füze olarakta HOT'lar bulunuyor.

Ayrıca, Sovyetler'den kalan 9M113 Konkurs'lar da savaş durumları için muhafaza ediliyor.

Son olarak Rusya'dan lazer güdümlü 9M133 Kornet sistemleri yer alıyor.

Ana muharebe tankı olarak Amerika'dan 487 adet M1A1 Abrams tercih edildi.

Rusya'dan 73 adet T-90S tankları da ithal edildi.

Sovyetler Birliği döneminde ithal edilen T-72'ler de muhafaza ediliyor. Ülkedeki versiyonlarına "Babil'in Aslanı" adı veriliyor.

Son olarak, Sovyetlerden ithal edilen 150 adet T-55 tankları da kullanımda.

2015 yılında Rusya'dan 300 adet BMP-3 zırhlı piyade muharebe aracı satın alındı. Teslimatlar 2018 ve 2019'da tamamlandı.

Sovyetler Birliği'nin ürettiği 600 adet BMP-1 araçları da saklanıyor.

Ukrayna tarafından üretilip geliştirilen BTR-4 zırhlı aracı da kullanımda. 270 adet bulunuyor.

Çin'den VN22 model zırhlı araçta satın alındı. 200 adet envanterde.

Rusya tarafından geliştirilen BTR-80A model araçlarda aynı görevler için tercih edildi.

Zırhlı personel taşıyıcı modellerinde farklı bir ülke yer alıyor.

İlk model Amerika'dan satın alınan M113'ler. 500 adet bulunuyor. Saddam döneminde Sovyetler'den alınan MT-LB araçları da yer alıyor.

O farklı ülke Pakistan: 2004 yılında 44 adet Talha ve 60 adet Muhafız model zırhlı araçlar satın alındı. Batı Almanya günlerinde üretilen TM-170 Barracuda araçlarından 12 adet bulunuyor.

Amerika'dan Caiman aracı da yer alıyor. Rusya'dan Goretz-M model araçta satın alındı. Ancak adet sayısı gizli tutuluyor.

400 adet Cougar, 30 adet M1224 MaxxPro ve Oshkosh M-ATV model araçlar da envanterde. Türkiye'den Otokar Akrep aracından da 400 adet satın alındı.

Son olarak, Amerika'dan 324 adet M1117 aracı bulunuyor. Irak piyadelerine muharebe sahasında gözlem desteği için Sovyet üretimi BRDM-2 ve Brezilya üretimi EE-9 Cascavel araçlarını kullanıyorlar.

Top, obüs ve çok namlulu roketatar sistemlerinde geniş bir yelpaze söz konusu.

Çin'den Type 83 model kundağı motorlu topçu alındı. ABD'den 220 adet M109 topçu sistemi de bulunuyor.

Fransa'dan 86 adet AMX-30 sistemi de ABD işgali sonrası dönemde temin edildi. Saddam döneminde satın alınan 2S1 Gvozdika sistemleri de envanterde.

Sovyetler'den satın alınan M-46 ve D-20 toplarını da kullanıyorlar.

Çin'den Type 83, Amerika'dan M198 ve Sovyetlerden 2A36 Giatsint-5 model toplar da hizmette.

Brezilya tarafından üretilen Astros 2 MLRS çok namlulu roket atar sisteminden 66 adet satın alındı. Irak'a özel geliştirilen versiyonlarına Sajil-60 adı veriliyor

Sovyetlerden kalan 300 adet BM-21 Grad sistemi de saklanıyor.

Ayrıca, Rusya'dan TOS-1 ve Çin'den Type 63 sistemleri de envanterde.

Hava savunma sistemleri için Güney Kore'den 8 adet KM-SAM füze sistemi sipariş edildi.

Rusya'dan satın alınan 24 adet Pantsir-S1'ler de bulunuyor.

Amerikan üretimi TWQ-1 Avenger sistemlerinden 100 adet envanterde.

Ayrıca, MIM-23 Hawk füzeleri de temin edildi. Irak'ta 11. versiyonları kullanılıyor.

İsveç'ten uçaksavar bataryası olarak Bofors'lar tercih edildi.

Arama kurtarma görevleri için Fransa'dan 12 adet Eurocopter EC725 helikopterleri sipariş edildi.

Taarruz görevleri için Rus üretimi Mi-24'ler bulunuyor. 23 adet envanterde. 12 adet yeni sipariş verildi.

Yakın hava desteği için ise Rusya'dan Mi-28 helikopterleri kullanılıyor. 17 adet bulunuyor. Ancak 19 adet ek sipariş geçildi.

Türkiye'den 12 adet T129 Atak helikopterinin satın alımı içinde sözleşme imzalandı.

Genel maksat için ise Aerospatiale Gazelle helikopteri tercih edildi.

Amerika'dan Bell 407'ler de sipariş edildi. 40 adet envanterde. 5 adet için yeni sipariş verildi.

Hafif taarruz ve genel maksat görevleri için Almanya'dan EC635 helikopterleri tedarik edildi.

Hem nakliye hem genel maksat için ise Rusya'dan Mi-8 ve Mi-17 helikopterleri envanterde.

Amerika'dan Bell-UH1 helikopterleri de satın alındı.

Gözlem ve eğitim için kullanılan helikopterlerin tamamı Amerika'dan ithal edildi.

Bell 206, OH-58 ve, 505 model helikopterler tercih edildi.

İnsansız hava aracı konusunda ilgi çekici bir durum var. Çin'den CH-5 ve CH-4 model ihalar satın alındı.

Amerikanın geliştirdiği RQ-11 Raven'lar da kullanılıyor. Ancak, üretim Irak'ta yapılıyor.

Eski Irak Savunma Bakanı Cuma İnad Sadun, Türkiye’den Bayraktar TB2 S/İHA, 12 adet T129 ATAK helikopteri ve 6 adet elektronik harp sistemi alımı için bir uzlaşıya vardıklarını açıklamıştı. Henüz sözleşme ve teslimat bilgileri resmileşmedi.

Deniz kuvvetleri hangi araçları kullanıyor?

Esad sınıfına ait 1 adet korvet bulunuyor. İran-Irak savaşı sırasında İtalya'dan satın alındı.

4 adet Saettia MK4 sınıfı açık deniz devriye gemisi de satın alındı. Bunlar da İtalya'dan geldi.

Açık deniz görevlerinde destek sağlaması amacıyla da 2 adet El Basra sınıfına ait gemi satın alındı. Amerika'dan tedarik edildi

Amerikalı şirket Swiftships tarafından 15 adet Model 35PB1208 E-1455 hızlı taarruz gemisi üretildi.

Ayrıca, 10 adet Predator sınıfı gemi de bulunuyor. Deniz gözlem görevlerinde kullanılması için ScanEagle model İHA'da Amerika'dan sipariş edildi.

Hava kuvvetleri hangi araçları kullanıyor?

Çok rollü savaş uçağı olarak Amerika'dan F-16'lar tercih edildi.

Hafif taarruz görevleri için Çekya tarafından üretilen Aero L-159 uçakları bulunuyor.

Yakın hava desteği ve taarruz görevleri için Rusya'dan Su-25 ve Amerika'dan Cessna 208 uçakları satın alındı.

Gözlem görevleri için AMD Alarus, Super King Air ve DHC-6 Twin Otter uçakları kullanılıyor.

Nakliye uçaklarında Amerikan ağırlığı söz konusu. Super King Air'lar aynı zamanda nakliye içinde tercih ediliyor.

3 adet C-130 Hercules uçağı da bulunuyor. Ancak bakım ve tamir için kalifiye personel eksikliği var. Bunun yerine 6 adet C-130J Super Hercules'ler kullanılıyor.

Son uçak ise Ukrayna'dan satın alındı. Antonov An-32 uçakları da bulunuyor.

Genel maksatlı görevlendirmeler için Bell 412 askeri helikopteri satın alınacak. 12 adet sipariş edildi. Nakliye için Rusya'dan Mi-8'ler yer alıyor.

Gözlem ve yakın destek için Fransız üretimi Aerospatiale Gazelle helikopterlerinden 6 adet kullanımda.

Eğitim uçaklarında ilgi çekici bir ülke var. Amerika'dan Bell 206 uçakları satın alındı. 9 adet envanterde.

Sırbistan tarafından üretilen 19 adet Lasta 95 uçağı da kullanılıyor. 15 adet T-6 Texan 2 model uçak ta talimlerde yer alıyor.

Son eğitim uçağı ise Pakistan'dan satın alındı. 4 adet MFI-17 Mushshak uçağı envanterde. Ancak, 8 adet yeni sipariş verildi.

Hava savunma kuvvetleri hangi ekimanları kullanıyor?

Orta menzilli savunma sistemi olarak Rusya'dan Pantsir-S1 'ler satın alındı.

Kısa menzile sahip ve hareketli yapısı sebebiyle kolay kullanılabilen AN/TWQ-1 Avenger sistemleri de tercih ediliyor.

Taşınabilir hava sistemi olarak Sovyetler'den kalan Igla-S sistemleri modernize edilerek kullanılıyor.

Amerikalı şirket Thales tarafından üretilen Ground Master 403 uzun menzilli radar sistemleri hava sahasının izlenmesi için tercih edildi.

Güney Kore'den Cheongung 2 kısa menzilli hava savunma sistemi de satın alınacak. Eylül 2024'te 8 adet batarya alımı için sözleşme yapıldı.

Paramiliter güçler hangi ekipmanları kullanıyor?

AK-47 tüfekleri ve PK ağır makineli tüfekleri kullanıyorlar.

Ayrıca, RPG-7 roketatar silahını da envanterlerine kattılar. M1 Abrams ve T-72 tanklarını kullanıyorlar.

M113 ve Humvee zırhlı personel taşıyıcıları da tercih ediyorlar

Ayrıca, İran üretimi olan Safir 4x4 araçlar da envanterlerinde yer alıyordu.

BM-21 Grad çok namlulu roketatar sistemlerini de Irak hükümetine karşı kullanıyorlardı.

Ebabil ve Muhacir İHA'larına da saha operasyonlarında yer verdiler.

Günümüzde ülkedeki tüm paramiliter yapılar Irak ordu şemsiyesi altına alındı.

Irak hangi askeri projeleri geliştiriyor?

2024'te yapılan anlaşma ile ABD koalisyonunun Irak'tan çekilmesine karar verildi.

Bağdat ve Ain El Esad üslerinden çekilip, birliklerin Irak'ın kuzeyindeki yönetime taşınması planlandı.

Ülkede küçük bir ABD varlığına izin verilecek. Irak ordusuna danışmanlık devam edecek.

2023'te M1 Abrams tankları ve f-16 savaş uçaklarının alımı için anlaşma yapıldı. Ancak adet sayıları gizli tutuldu.

Hem Irak içinde hem de Ürdün'deki ABD eğitim merkezlerinde Irak'lı askerlerin eğitim programları devam edecek. NATO'nun Irak'taki misyonu ise faaliyetini sürdürecek.

Eğitim ve yeni askeri kapasite desteğini devam ettirmek istiyorlar. Henüz kesinleşmese bile, Irak, F-16 filosunu çeşitlendirmek için Fransa ile Rafale savaş uçakları konusunda da görüşmeler yürütüyor. Bu da Amerikan bağımlılığını kırma çabası olarak yorumlanıyor.

Yerel üretimin arttırılması da hedefleniyor

El Celil havan topları ve Tabuk tüfeklerinin üretim bandı genişletilip stok sayısı arttırılacak.

Ayrıca Rusya'dan yeni Pantsir s1 sistemlerinin alımı için anlaşma da imzalandı. Paramiliter birliklerin orduya entegrasyonuna hız verildi. Ülkede artan İran nüfuzunu bu şekilde dengelemek istiyorlar. Son parlamento seçimleri öncesi güvenlik reformları da duyuruldu.

Türkiye'den de çok sayıda 15mm top mermileri ve farklı kalibrelerdeki havan mermileri satın alınacak. Üretim tesisinin Irak'ta kurulmasına karar verildi. Süreci milli savunma bakanlığına bağlı ASFAT yürütecek.

12 adet T-129 atak helikopteri içinde ön protokol yapıldı ancak motor kısıtlamaları sebebiyle teslimatlar gecikti.

ASELSAN tarafından üretilen Koral elektronik harp sistemlerinin de satın alımı için ilgi var. Ancak süreç resmileşmedi.

Başika üssünün kullanımı da devam ediyor. Bu üs, Türkiye'nin PKK terör örgütü ile mücadelesine kilit öneme sahip

Pençe Kaplan-Pençe Kilit ve çok sayıda askeri harekat için kullanılıyor. PKK'nın Kandil ve Sincar gibi sığınaklarına yakın bir konumda.

2024 anlaşmasıyla üs, Irak komutası altında "Türkiye-Irak Ortak Eğitim ve İşbirliği Merkezi"ne dönüştürüldü.

Irak hükümeti ve Türkiye arasında yürütülen "Kalkınma Yolu" projesinin güvenliği içinde kullanılıyor.

Irak'ın askeri sorunları nelerdir?

Irak'ın askeri sorunları, iç istikrarsızlık, bölgesel gerilimler ve sınır güvenliği odaklıdır.

Irak ordusunun yakın tarihteki en büyük sorunu "Hayalet Askerler"dir.

Kağıt üzerinde var olan, maaşı yatan ama kışlada olmayan asker anlamına geliyor.

Musul'un DEAŞ'ın eline kolayca geçmesinin sebeplerinden biri bu idi

Pantsir ve Avenger hava savunma sistemleri var. ancak Irak'ın gökyüzünü yüksek irtifada koruyacak Patriot veya S-400 gibi uzun menzilli bir sistemi yok.

Bu da ülke hava sahasını dış müdahalelere açık hale getiriyor.

Ülkenin kuzeyindeki bölgesel yönetim ile petrol gelirlerinin paylaşımı ve serbest ihracat faaliyetleri konusunda anlaşmazlık var.

Kerkük, Irak'ın petrol zenginliği ve etnik çeşitliliği yüksek bir bölgesi.

2014'te DEAŞ'ın Musul'u ele geçirmesinden sonra Irak askerleri Kerkük'ten çekilmiş ve boşluğu bölgesel yönetime ait peşmergeler doldurmuştu.

Kalıcı çözüm için anayasadaki 40. maddenin uygulanması veya yeni petrol yasası öneriliyor.

Diğer sorun ise İran destekli milislerin orduya entegrasyonu.

Uzun yıllardır Irak ordusuna ve ekonomisine zarar veren milis güçleri ile girilen mücadele sonuç verdi.

Bu yapılanmaların Irak ordusu altında istihdam edilmesine karar verildi. İlgili savaşçıların askeri kaydı ve bürokratik işlemleri tamamlanıyor.

Bu gruplar zaman zaman Irak'taki yeşil bölgede saldırılar düzenliyordu.

Bu alanda farklı ülkelerin Büyükelçilikleri yer alıyor. Bu sebepten ötürü çatışmaların sonlandırılması kritik öneme sahip. Ayrıca, İran İsrail savaşı sırasında da hem Irak içinde hem de İsrail topraklarına yönelik füze atışları yaşanmıştı.

Milislerin, füze stokları ve dron sayısı bir hayli yüksek. DEAŞ'ın aktif olduğu zamanlarda ülke içinde egemenlik sorunlarına sebep oluyordu.

Ancak, hem Türkiye'nin Suriye'de yürüttüğü asker operasyonlar hem de Irak içinde yapılan temizlikle bu tehdit minimuma indirildi.

Suriye ve Irak arasındaki Elbu Kemal sınır kapısı 2025 itibarı ile tekrar açıldı. DEAŞ'ın Suriye içindeki etkisinin azalması ile güvenlik sorunları düşük seyrediyor.

Terör örgütünün yer altında hücre tipi yapılanması sebebiyle tehdit tam anlamıyla bitmiş değil.

Mart 2025'te Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, örgütün üst düzey elebaşlarından Abdallah Maki Mosleh al-Rufayi'nin öldürüldüğünü duyurdu.

Suriye'deki El-Hol kampında tutulan DEAŞ'lıların serbest bırakılması veya kaçması durumunda tehdit yeniden yükselebilir.

Sonuç olarak, Irak ordusu ekipmanlarının çoğunluğunu Amerika'dan alınanlarla karşılıyor. Yerli üretim konusunda ilerleyiş yavaş seyretse de ordunun modernizasyonu açısından önemli.

Paramiliter grupların orduya katılımı konusunda yeni adımlar atılabilir. Çünkü ülke içinde eli silah tutan binlerce kişi, güvenlik konusunda probleme sebep olabilir. ABD'nin çekilme kararına rağmen Irak'ta varlık göstermesi, bölge üzerinde her zaman nefesini hissettireceği anlamına geliyor.