Kilise krizinde bilinmesi gereken 10 gerçek
Ukrayna ve Rusya arasındaki siyasi çekişme Ortodoks kiliseleri arasında başlayan krizin en büyük sebebi. Ukrayna’nın bağımsız bir ‘kilise’ talebi, Rus Ortodoks kilisesi tarafından kesin bir dille reddedilirken, Ortodokslar arasında öncü kabul edilen Fener Rum Patrikhanesi Ukrayna’nın bağımsız kilise talebini kabul etti. Rus Ortodoks Kilisesi ise Fener Rum Patrikhanesi’yle ilişkileri kesme kararı aldı. Kilise krizine dair bilinmesi gereken 10 gerçek bu haberde.
Ukrayna’da bulunan Kiev Patrikhanesi’nin bağımsız bir kilise talep etmesinin altında yatan siyasi çekişme, Rum Ortodoks Kilisesi ve Fener Rum Patrikhanesi arasındaki iplerin kopmasına neden oldu.
Ukrayna'daki bazı din adamları, Moskova kiliselerine karşılık, Kiev Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Bağımsız (Otosefal) Ortodoks Kilisesi'ni kurduklarını ilan etti.
Fakat, Ortodoksluk mezhebinde bu yapılanmanın geçerli sayılabilmesinin iki yolu vardı, birincisi Fener Rum Patrikhanesi’nin bu bağımsızlığı tanıması ya da ikinci bir ihtimalle diğer patrikhanelerin en az yarısının bağımsızlığı onaylaması gerekiyordu.
Nüfusunun büyük bölümü Ortodoks olan Ukrayna'daki Kiev Patrikhanesi bağımsızlık talebini İstanbul'daki Fener Rum Patrikhanesine iletmeyi tercih etti.
İstanbul'daki patrikhane de geçtiğimiz nisan ayında resmen süreci ele alma kararı verdi. Kiev’e bağımsızlık için temsilci gönderdi. Patrikhane’nin temsilci göndermesi, bağımsızlığı tanımak için bir sinyal olarak yorumlanmıştı.
Fener Rum Partikhanesi’nin bu sürece sıcak bakması ve Kiev’e temsilci göndermesi, Rus Ortodoks Kilisesi ile İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesini karşı karşıya getiren ilk adımdı.
İstanbul Fener Rum Patrikhanesi'nden bir yetkili, Rus Ortodoks Kilisesi'nden kendilerine ulaşan ve Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlık talebiyle ilgili görüşmeler başlatmaya çağıran mektubu incelediklerini ve kısaca yanıtlayacaklarını söyledi. Yetkili, “Ortodoks kiliselerinin konuyu tartışmaları için toplanmalarından yana olmayacağız." dedi.
Ukrayna’nın Rusya etkisinden “bağımsız bir kilise” istemesinin bugünkü siyasi çekişmelerin yanı sıra tarihi boyutu da bulunuyor.
Bugünkü tartışmaların önemli olmasının nedenlerinden biri Orta Çağ'ın başlarında Hristiyanlığın bugünkü Slav coğrafyasının büyük bölümüne Kiev üzerinden yayılmış olması. Hristiyanlık, henüz Rusya ya da Ukrayna devletlerinin olmadığı 10’uncu yüzyılda Doğu Avrupa ve Karadeniz’in kuzeyine ulaştı. Bugünkü Ukrayna daha sonra Rus İmparatorluğu'nun içinde yer aldı ve 17’nci yüzyılda Ukrayna Kilisesi Moskova’nın etkisi altına girdi.
Sovyet döneminde kiliselerin etkileri azaldı ancak Sovyetler Birliği’nin dağılmasından ve Ukrayna’nın bağımsızlığını kazanmasından sonra Kiev’in milli bir kimlik oluşturma çabasıyla “bağımsız bir Ukrayna Kilisesi” oluşturma fikri öne çıktı.
Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, Fener Rum Patrikhanesinin, Ukrayna Ortodoks Kilisesinin, Moskova’daki Rus Ortodoks Kilisesinden ayrılma talebini kabul etme kararını, “Kremlin de bu bakış açısını paylaşıyor. Fener Rum Patrikhanesi tarafından alınan kararı endişeyle karşılıyoruz." ifadeleriyle eleştirdi.
Rus Ortodokslardan, Fener Rum Patrikhanesi'ne ait kiliselerdeki ayinlere katılmamaları istendi.
Rus piskopos ve rahiplere de, Fener Rum Patrikhanesi temsilcileriyle aynı ayinlerde yer alamayacakları söylendi.
Patrikhane'nin kararının "tarihsel gerçeklerle örtüşmediğini" belirten Rus Ortodoks Kilisesi Dış İlişkiler Dairesi Başkanı Metropolit Hilarion, gelinen noktada başka seçeneklerinin olmadığını belirtti.