Nazarbayev’in Kazakistan’da gerçekleştirdiği değişimler

ÇAĞRI SAÇARALP
Abone Ol

Kazakistan’da 1991 yılından bu yana görevini sürdüren Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev bugün aldığı kararla görevinden istifa ettiğini açıkladı. Türk Dünyası'nın aksakalı Nazarbayev yönetimindeki Kazakistan’da gerçekleşen önemli değişimleri derledik.

1991 yılından bu yana görevini sürdüren Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, istifa etme kararı aldığını açıkladı. Nazarbayev, Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanı ve Nur Otan Partisi Genel Başkanı olarak görev yapacağını söyledi.

79 yaşındaki Kazakistan’ın ilk ve tek Cumhurbaşkanı Nazarbayev, dünyanın en uzun süre görev yapan devlet başkanları arasında yer alıyor. Kazakistan'ın bağımsızlık kazandığı 1991 yılından bu yana katıldığı tüm seçimlerden zaferle ayrılan ve görevini devam ettiren Kazak lider, son olarak Nisan 2015'te yapılan erken seçimde yüzde 97.75 oyla bir kez daha halktan yetki almıştı.

Nazarbayev’in Kazakistan’da gerçekleştirdiği önemli değişimleri derledik.

0. Başkenti Astana’ya taşındı

Çok büyük bir coğrafyaya ve zengin kaynaklara sahip olan Kazakistan, Nazarbayev döneminde çeşitli isim değişiklikleri geçirdi. 1993 yılında başkent Alma Ata, Almatı adını aldı. Bundan dört yıl sonra da ülke başkenti bambaşka bir bölgedeki Akmola'ya taşındı. 1998'deyse Akmola'nın adı Astana olarak değiştirildi.

0. Kiril alfabesinden Latin Alfabesine geçiş
Nursultan Nazarbayev geçtiğimiz yıl Kazakistan’da 2018 yılı itibariyle okul ders kitaplarında Latin alfabesine geçti. 2025 yılına kadar tüm kitapların ve resmi belgelerin Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçmesini planlayan Nazarbayev, Kazak Kiril alfabesinin Latin alfabesine geçişi için grafik hazırlama talimatı vermişti. Uzmanlar tarafından Latin alfabesine geçiş için tek standart hazırlanması gerektiğini belirten Nazarbayev, alfabe değişikliği geçiş döneminde hem Kiril hem de Latin alfabesinin kullanılabileceğini söylemişti. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişle ilgili kararnameyi imzaladı. 32 harf içeren yeni alfabeye 2025 yılında tamamen geçilmiş olacak.
0. Ülkenin güney eyaletinin adını Türkistan'a çevirdi

Sovyet alışkanlıkları, eğitim ve spor gibi alanlarda disiplinli bir biçimde korunurken; derin Kazak kültürü tekrar topluma tekrar hatırlatıldı. Milli kimliğe çok önem verildi. Nazarbayev ülkenin daha çok güneyine önem veriyor, imzaladığı kararname ile en güneydeki eyaletin adını Türkistan'a çevirdi. Çimkent ki 800 bin nüfusla üçüncü şehir iken ayrı bir özerk statü verilip eyalet başkenti Yesi yani şimdiki adıyla Türkistan oldu.

0. Kendi yetkilerini azaltan anayasa değişikliğine onay verdi

26 yıldır ‘başkanlık sistemi’yle yönetilen Kazakistan’da Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in yetkilerini azaltan anayasa değişikliği ezici bir çoğunlukla kabul edildi. Nazarbayev’in de desteklediği değişiklik milletvekilleri ve kabineye daha fazla yetki verirken, siyasi değişimlerin de önünü açıyor. 26 yıldır Nazarbayev’in partisi Nur Otan’ın yönetimindeki Kazakistan’da güçlü bir muhalefet bulunmuyor.

0. Nükleer silahlardan kendi iradesi ile vazgeçti
Nazarbayev yönetimindeki Kazakistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından nükleer silahlarından kendi iradesi ile vazgeçen dünyadaki ilk ülke olmuştur. Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in öncülüğünde, gönüllü olarak nükleer silahlardan vazgeçen Kazakistan’da bu kararı bazı kesimlerce eleştirildi. Ülkenin savaş kabiliyeti ve manevrasının gerilediği; kendisini savunma konusunda zayıfladığı iddiaları bu kesimlerin ortak eleştirileri arasında yer aldı. Bununla birlikte Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in kendi ifadesiyle, bazı Asya ülkeleri, nükleer silaha sahip olan tek Müslüman ülke olarak Kazakistan’a uluslararası arenada yüksek prestij ve büyük ekonomik destek vaadinde bulundukları bir süreçte bu karar alınmıştı. Nazarbayev’in ülkesini nükleer silahtan arındırmak suretiyle birkaç ülkenin kendi arasındaki mücadelede arada kalmaktan kurtulduğunu ileri sürmek mümkündür.