Beynimiz bizi kandırabilir mi? Şizofrenide seslerin şaşırtıcı kaynağı
EEG kullanılarak yapılan çalışmada, iç konuşma sırasında beyin aktivitesinin nasıl değiştiği incelendi. Şizofreni hastalarında, özellikle halüsinasyon yaşayanlarda, bu iç sesin dış kaynaklı algılandığı ve beyin tarafından bastırılamadığı gözlemlendi. Bulgular, içsel ve dışsal gerçeklik algısının nasıl karıştığını ortaya koyuyor.
Şizofreniye sahip bireylerin "sesler" duymasının, kendi iç konuşmalarını dışsal bir kaynaktan geliyormuş gibi yanlış yorumlamalarından kaynaklandığı yönündeki uzun süredir devam eden teori, yeni bulgularla doğrulandı.
New South Wales Üniversitesi’nden psikoloji araştırmacısı Thomas Whitford şu ifadelerde bulundu:
"Bu fikir 50 yıldır var, ancak iç konuşma doğası gereği özel olduğu için test edilmesi son derece zordu."
Whitford ve ekibi, beyin dalgalarını ölçen EEG (elektroensefalografi) kullanarak beynin iç konuşmaya nasıl tepki verdiğini ve şizofrenisi olan bireylerde işitsel halüsinasyonlara verilen tepkileri inceledi.
Whitford şu açıklamalarda bulundu:
- "Konuştuğumuzda – hatta sadece kafamızın içinde bile konuşsak – beynin dış dünyadan gelen sesleri işleyen bölgesi daha az aktif hale gelir. Çünkü beyin kendi sesimizi öngörür. Ama sesler duyan insanlarda bu öngörü işlemi bozulmuş gibi görünüyor ve beyin bu sesi bir başkasından geliyormuş gibi algılıyor."
Araştırmaya, yakın zamanda işitsel halüsinasyon yaşamış 55 şizofreni hastası, son dönemde halüsinasyon geçirmemiş 44 şizofreni hastası ve hiç şizofreni geçmişi olmayan 43 sağlıklı birey katıldı.
Katılımcılardan kulaklıkla bir ses dinlerken, aynı anda kafalarının içinde "bah" ya da "bih" kelimelerinden birini söylemeleri istendi. Dinletilen ses de ya "bah" ya da "bih" idi; ancak katılımcılar içlerinden söyledikleri kelimenin duyacakları sesle aynı olup olmadığını bilmiyordu.
İç konuşma ile dışarıdan duyulan ses örtüştüğünde, yakın zamanda işitsel halüsinasyon yaşamış katılımcıların beyinleri çok daha güçlü tepki verdi.
- "Sağlıklı bireylerde, iç konuşma sırasında beyindeki aktivite tıpkı sesli konuşmada olduğu gibi azalıyor. Ama sesler duyan kişilerde bu azalma yaşanmıyor. Tam tersine, beyin iç konuşmaya dışsal bir sesmiş gibi daha güçlü tepki veriyor. Bu da seslerin neden bu kadar gerçekmiş gibi hissettirdiğini açıklayabilir."
Bu bulgular, şizofreni hastalarının duyduğu "seslerin", aslında kendi iç sesleri olduğunu ancak beyinlerinin bu sesi dışsal bir kaynak olarak yanlış algıladığını gösteriyor. Bu sayede, psikoz riski taşıyan bireyler hastalık ortaya çıkmadan önce tespit edilebilir ve erken müdahale şansı doğabilir.
Araştırma, Schizophrenia Bulletin dergisinde yayımlandı.