Uzaydan gelen gizemli ses: 44 dakikada bir tekrarlanıyor
NASA'nın Chandra X-ışını Teleskobu, evrende eşi benzeri görülmemiş bir keşfe imza attı. Bilim insanları, hem radyo dalgaları hem de X-ışınları yayan ve her 44 dakikada bir düzenli olarak sinyal gönderen gizemli bir kozmik nesne tespit etti. Yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklıkta, Samanyolu Galaksisi içinde bulunan ve 'ASKAP J1832-0911' adı verilen bu gök cismi, bilimsel literatürde "uzun periyotlu geçici kaynak" (long-period transient - LPT) olarak sınıflandırılıyor.
İlk olarak Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobu tarafından gözlemlenen nesne, daha sonra NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan takip çalışmalarıyla detaylandırıldı. Bilim insanları, her 44 dakikada bir yaklaşık iki dakika süren bu patlamaların hem düşük enerjili radyo dalgalarında hem de yüksek enerjili X-ışınlarında aynı anda meydana geldiğini doğruladı.
Bu keşif, bir LPT’nin aynı anda her iki dalga boyunda ışınım yaydığına dair ilk somut gözlem olarak kayıtlara geçti. Araştırmacılara göre bu durum, söz konusu nesnelerin doğasını anlama yolunda önemli bir adım olabilir.
“Daha önce gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor”
Keşif ekibinin lideri, Curtin Üniversitesi’nden araştırmacı Zieng (Andy) Wang, bulgularla ilgili yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
- “Bu nesne, daha önce gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor.”
Wang, LPT’lerin ilk kez 2022’de keşfedildiğini, bugüne dek 10 farklı örnek tespit edildiğini ancak ASKAP J1832-0911’in bunlardan tamamıyla farklı özellikler taşıdığını belirtti.
Ekip, Chandra teleskobunun oldukça dar görüş alanına rağmen bu nesnenin X-ışınlarını kaydedebilmiş olmasının büyük ölçüde şans eseri olduğunu da vurguladı.
Büyük ihtimalle ölü bir yıldız
Araştırmacılar, gizemli sinyalin kaynağının büyük ihtimalle ölü bir yıldız olduğunu düşünüyor. Ancak bu yıldızın aşırı yoğun manyetik alana sahip bir nötron yıldızı (magnetar) mı, yoksa bir çift yıldız sistemindeki beyaz cüce mi olduğu hâlâ netlik kazanmış değil. Mevcut teorilerin bu sıra dışı davranışları açıklamakta yetersiz kaldığını belirten Wang, şu değerlendirmede bulundu:
- “Bu keşif, yeni bir fizik anlayışına ya da yıldız evrimi hakkında yeni modellere işaret ediyor olabilir.”
Hem radyo hem de X-ışını yayılımı, bu tür gök cisimlerinin enerji üretim süreçleri hakkında yeni ipuçları verebilir. Bilim insanları, bu özelliklerin sadece ASKAP J1832-0911’e özgü olmadığını, benzer davranışlar sergileyen başka uzun periyotlu geçici kaynakların da evrende bulunabileceğini değerlendiriyor.
Çığır açıcı nitelikteki bu araştırma, 28 Mayıs Çarşamba günü Nature dergisinde yayımlandı. Ekipte yer alan bilim insanlarından Nanda Rea da bulgularla ilgili şu sözleri kaydetti:
- “Bu nesnenin geçici X-ışını yayması, doğası hakkındaki anlayışımıza yepyeni bir kapı aralıyor.”