Vatikan’dan tarihi adım: Eserler geri veriliyor

Vatikan’ın, Kanada’daki Yerli toplulukların talep ettiği birkaç düzine eseri geri vereceğini yakında açıklaması bekleniyor. Bu adım, Katolik Kilisesi’nin Amerika’daki Yerli kültürünü baskı altına alma rolüyle yüzleşmesinin bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Bu eserler arasında bir Inuit kayığı da bulunuyor ve Vatikan Müzesi’nin etnografik koleksiyonu olan Anima Mundi Müzesi’nde yer alıyor. Söz konusu koleksiyon, koloniyal dönemlerde Yerli halklardan alınan kültürel eserlerin iadesiyle ilgili müzelerdeki tartışmalarınodağında yer alıyor.

Vatikan’ın bu eserleri geri verme süreci, Vatikan’a gelen Yerli liderlerle görüşmesinden sonra hız kazandı. Ziyaret sırasında, koleksiyonda yer alan wampum kemerleri, savaş sopaları ve maskeler gibi bazı objeler gösterildi ve geri verilmesi istendi.

Papa Francis, bu eserlerin ve Vatikan koleksiyonundaki diğer parçaların durum bazında iade edilmesini desteklediğini şu şekilde belirtti:

• “Geri verebileceğiniz durumlarda, bir jest yapmak gerekiyorsa, bunu yapmak daha iyidir”

Kanada Katolik Piskoposlar Konferansı, bu eserlerin “kaynak topluluklarına” geri verilmesi için Yerli gruplarla birlikte çalıştığını ve Vatikan’ın iade kararını açıklamasının beklendiğini bildirdi.

Vatikan ve Kanada yetkilileri, önümüzdeki haftalarda resmi açıklamanın yapılmasını ve eserlerin yıl sonundan önce Kanada’ya ulaşmasını öngörüyor.

The Globe and Mail gazetesi, iade müzakerelerindeki ilerlemeyi ilk olarak duyurmuştu.

Eserlerin çoğu, 1925 yılında Vatikan bahçelerinde düzenlenen ve o yılın Kutsal Yılı’nın önemli bir etkinliği olan sergi için Katolik misyonerler tarafından Roma’ya gönderilmişti.

Eserlerin gerçekten gönüllü verilip verilmediği tartışılıyor

Vatikan, bu eserlerin Papa Pius XI’e hediye edildiğini ve Kilise’nin küresel etkisini, misyonerlerini ve evangelize ettikleri Yerli halkların hayatlarını kutlamak için sergilendiğini savunuyor.

Ancak tarihçiler, Yerli topluluklar ve uzmanlar, dönemde Katolik misyonlarının güç dengeleri göz önüne alındığında bu eserlerin gerçekten özgür iradeyle verilip verilmediğini sorguluyor. O yıllarda

Katolik dini tarikatları, Kanada hükümetinin Yerli geleneklerini ortadan kaldırma politikasını destekliyordu; bu politika Kanada’nın Gerçek ve Uzlaşma Komisyonu tarafından “kültürel soykırım” olarak tanımlandı.

Eserlerin iadesi, Vatikan’ın 2023 yılındaYunan Ortodoks Kilisesi’ne Parthenon mermerlerini vermek için uyguladığı “kiliseden kiliseye” modeli izleyerek gerçekleşecek. Üç mermer parçası Vatikan tarafından devletler arası bir iade değil, Ortodoks kilisesine “bağış” olarak tanımlanmıştı.

Bu kez eserler, Kanada piskoposlar konferansına teslim edilecek ve nihai koruyucuların Yerli topluluklar olacağı açıkça belirtilecek.

Eserlerin iadesi sonrası süreç

Eserler ve üzerlerinde bulunan varsa tüm kaynak bilgileriyle birlikte önce Quebec’teki Gatineau şehrinde bulunan Kanada

Tarih Müzesi’ne götürülecek. Burada uzmanlar ve Yerli gruplar, eserlerin hangi topluluğa ait olduğunu belirlemeye çalışacak ve eserlerin nasıl muhafaza edileceğine karar verecek.

Yetkili, kaç eserin iade edileceğini ya da kimlerin hangi eserlerin iadesine karar verdiğini açıklamadı ancak sayının“birkaç düzine” olduğunu söyledi.

Hedef, eserleri bu yıl içinde geri almak ve 2025 yılında umut ve 1925 Kutsal Yılı’nın yüzüncü yıldönümünü kutlamak.

1925 sergisi bugün öyle tartışmalı ki, Vatika yüzüncü yılını neredeyse tamamen görmezden geliyor.

Yerel First Nations (İlk Milletler) Meclisi, eserlerin iadesinden önce protokollerin oluşturulması gibi lojistik konuların tamamlanması gerektiğini belirtti.

First Nations Ulusal Lideri Cindy Woodhouse Nepinak şu açıklamalarda bulundu:

• “Bu eserler bizim için sadece objeler değil. Canlı, kutsal kültür ve tören parçalarımızdır ve paha biçilmez değerleriyle öyle muamele görmelidirler."