Yakın tarihin en büyük petrol mücadelesi: Körfez Savaşı

ABDÜLKERİM ARSLAN
Abone Ol

1990’da Kuveyt’i işgal eden Irak kuvvetleri, yaklaşık 5 ay sonra ABD öncülüğünde başlayan yaklaşık bir milyon askerin yer aldığı koalisyon güçlerini karşısında buldu. İşte 20. yüzyılın en kanlı bombardımanlarına sahne olan Körfez Savaşı…

İran ile 8 yıl süren savaşta çok büyük ekonomik kayıp yaşayan Saddam yönetimindeki Irak, Arap ülkelerinden aldığı borçları ödeyemeyecek hale geldi. Gözünü Kuveyt’in petrollerine dikti ama iki yıl önce İran ile savaşında müttefiki olan ABD’yi dikkate almadı.

0. 8 yıl süren İran-Irak savaşı sonrası silahlanmasını hızlandıran Saddam yönetimindeki Irak, geçmişten beri Kuveyt’te hak iddia ediyordu.

1961’de İngiltere’den bağımsızlığını kazanan Kuveyt’in Osmanlı döneminde Basra vilayetine bağlı bir kaza olduğunu, dolayısıyla şimdi de kendisine bağlı olması gerektiğini öne sürdü. Irak Kuveyt sınırının İngiltere lehine bir biçimde çizilmiş olduğunu iddia etmekteydi. Irak’a göre Kuveyt Osmanlı döneminde Basra’nın bir parçası olduğu için Irak’a aitti.

0. OPEC’in günlük varil kotalarını aşan Kuveyt ve bazı Körfez ülkeleri, Irak’ın petrol satışını düşürerek büyük zarara uğrattı.

Saddam yönetiminin bunlarla birlikte doğru olup olmadıkları kesin olarak bilinmeyen bazı tezleri de vardı. Milyonlarca insan Saddam'ın İran savaşından önce Suudi Arabistan ve Kuveyt'ten aldığı borçların silinmesini istiyordu. Çünkü İran'daki 'Şii Devrim'den Arap ülkelerini koruduğunu iddia ediyordu. Saddam'ın öne sürdüğü bahanelerin çoğu Kuveyt'i işgal öncesi meşruluk yaratma çabası olarak görüldü.

0. Saddam Kuveyt’e girmeden önce İran savaşındaki ‘müttefiki’ABD ile görüştü

Saddam, Temmuz 1990’da Kuveyt’i işgali hedeflemişti, ancak silahlı kuvvetlerini Kuveyt’e sevk etmeden önce İran-Irak Harbi süresince kendini destekleyen ABD’ye yaklaşarak nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda görüş almak istedi, bu amaçla ABD büyükelçisini sarayına davet etti. Saddam Hüseyin, ABD Bağdat Büyükelçisi April Glespie ile 25 Temmuz 1990’da görüşmesini yaptı. 

April Glespie Saddam’ın sorusuna; ”Kuveyt ile aranızdaki sınır anlaşmazlığı gibi, Arap ülkeleri arasındaki ihtilaflar hakkında fikrimiz yok” cevabını vermişti. Daha sonra ABD dışişleri bakanlığı, Saddam’a; ”Washington’un Kuveyt ile özel güvenlik ve savunma güvenlik anlaşması yoktur.” Mesajını gönderdi. ABD Saddam’a yeşil ışık yakmak niyetinde olmadığı halde, verdiği cevaplar ile gerçekte Saddam’ı cesaretlendirmişti. (A.Öner Pehlivanoğlu,Orta Doğu ve Türkiye,Kastaş Yayınevi,2004,p.193)

0. Arap Birliği, komşu ülkeler ve bazı Batılı ülkeler ile görüşmeler yapan Saddam, gidişatın sonuçsuz olacağını düşünerek 2 Ağustos 1990’da Kuveyt’in işgaline başladı.
0. Savaş başlamadan önce dünyanın beşinci büyük kara ordusu olan Irak kısa sürede ülkenin başkenti Kuveyt şehrini ele geçirdi.
0. 8 Ağustos’ta Kuveyt'i ilhak ettiğini açıklayan Irak, 28 Ağustos’ta da Kuveyt’i Irak’ın 19. vilayeti olarak ilan etti.
0. BMGK, 15 Ocak 1991’e kadar Irak’ın Kuveyt’ten çekilmemesi halinde kuvvete başvurulmasını öngören 678'no'lu kararı aldı ve 2 gün sonra harekete geçildi.
0. Hazırlıklarını sürdüren ABD'nin öncülüğünde İngiltere, Fransa, Mısır, Suudi Arabistan ve Suriye'nin oluşturduğu koalisyonun bölgedeki askeri gücü 956 bin kişi olmuştu. Bunların 690 binini Amerikan askerleri oluşturdu.
0. Irak kuvvetlerinin Kuveyt’ten çıkarılmasını amaçlayan “Çöl Kalkanı Harekâtı” başladı.
0. Hava ve deniz bombardımanlarıyla başlayan harekat, 100 saatlik kara harekatıyla devam etti.
0. Koalisyon üç gün içinde Irak direnişini kırarak Kuveyt'in başkenti Kuveyti geri aldı. Şehir yerle bir olmuştu.
0. Koalisyon güçleriyle Irak arasında yapılan ve Irak'ın savaş tazminatı ödemesinin de yer aldığı ateşkes ile Körfez Savaşı Nisan ayının ilk haftalarında 1991 yılında resmen sona erdi.

Savaşta 30 binden fazla Irak askeri ile 500'e yakın Amerikan askeri öldü. Irak ordusu büyük kayba uğradı. ABD, savaş öncesinde Körfez ülkelerine geçici olarak kurduğu askeri üslerin çoğundan çıkmadı. 

0. Irak o dönemde Kuveyt’i ele geçirseydi, Suudi Arabistan’dan sonra dünyanın ikinci büyük petrol rezervine sahip ülke durumuna gelecekti.
0. Hiç şüphesiz savaştan geriye akıllarda kalan en çarpıcı olay, Kuveyt'ten çekilen Irak ordusunun, 700'ün üzerinde petrol kuyusunu ateşe vermesi oldu.
0.
0.