Mevsimler tat alma duyumuzu nasıl etkiliyor? Yaz ve kışın farklı lezzet tercihleri
Mevsimler tat alma duyumuzu nasıl etkiliyor? Yaz ve kışın farklı lezzet tercihleri
Yazın ferah bir limonata ya da karpuz, kışın ise sıcacık bir mercimek çorbası neden bize daha cazip gelir? Yazın farklı kışın farklı damak zevkine sahip olanlar eminim bu durumun sebebini çok merak ediyordur. Her ne kadar tat alma duyumuz sabit gibi görünse de aslında mevsimden mevsime değişiklik gösterdiğine şahit olabiliyoruz. Peki gerçekten mevsime göre damak zevkimiz değişiyor mu? Gelin inceleyelim...
İnsan vücudu mevsimsel döngülere uyum sağlayabilen dinamik bir sisteme sahip. Kışın daha fazla kaloriye, yazın ise daha fazla sıvıya ihtiyaç duyuyoruz. Tabi bu biyolojik ihtiyaçlar, tat alma tercihlerimize de yön veriyor. Soğuk havalarda yağlı, baharatlı ve tuzlu yemeklere yönelmemiz aslında vücudun kendini koruma refleksiyle bağlantılı. Yazın ise daha hafif, sulu ve ekşi tatlara ilgi duymamız, bedenimizin ihtiyaç duyduğu serinleme ve su dengesini sağlama isteğinin bir sonucu.
Tat alma duyumuz sadece dilimizdeki reseptörlerle sınırlı değil. Hormonlar, duygu durumları ve hatta gün ışığı miktarının bile tat alma duyumuzu etkilediği araştırmalar doğrultusunda kanıtlanmış bir gerçek. Eminim birçoğunuz "gün ışığıyla tat almamızın ne alakası var Lokmacığım?" demiş olabilirsiniz. Bu durumu açıklamak için örnek vermemiz gerekirse: güneş ışığı serotonin düzeyimizi artırıyor ve bunun sonucunda vücudumuz otomatik olarak tatlı isteğini azaltıyor. Bu nedenle yaz aylarında daha az tatlıya ihtiyaç duyarken, kış aylarında çikolata veya hamur işleri gibi karbonhidrat ağırlıklı yiyecekleri daha çok isteriz.
Tüm bunların yanı sıra her coğrafyanın mutfağı, kendi mevsim döngüsüne göre şekillenmiştir. Her mutfak hangi mevsimde ne yetişiyorsa ona göre şekillendiğinden beklentilerimizde bilinçaltımızda mevsimsel olarak şekillenir. Örneğin karpuzu kışın yesek bile bize aynı keyfi vermez; çünkü karpuz o yaz sıcağında verdiği ferahlıkla birlikte sevilen bir meyve.
Sadece tat değil, koku da değişiyor!
Tat alma duyumuzla koku duyumuz birbiriyle iç içe. Hatta tat alma duyumuzun çok yüksek oranını koku duyumuzun etkilediği ise bilimsel bir gerçek. Bu sebeple mevsim değişikliğinde tat almamızı etkileyen bir başka şey ise koku da olan değişiklikler. Bunun sebebi ise çok basit: Soğuk havalarda burun mukozamız kuruduğu için kokuları daha az alırız, bu da yemeklerden aldığımız keyfi azaltabilir. Bu sebeple kışın baharatlara daha fazla yöneliriz. Kısaca özetlemek gerekirse bilinç dışı yaptığımız beslenme değişikliği aslında tat alma duyumuzda oluşan değişimlerden kaynaklanıyor. Mevsimler değiştikçe kıyafet değiştirdiğimiz gibi tat algılarımız da değişiyor ve beslenmemiz ona evriliyor.
Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.