Açık denizlerin fatihleri: Ummanlılar

2020 senesinde vefat eden Sultan Kabûs b. Sid, Umman’da bir cennet yaratmış ve Körfezin en müreffeh insanlarından oluşan bir devlet inşa etmişti.

Ummanlıların Türklere olan muhabbeti ve ünsiyeti de her zaman özel bir durum ihtiva etmişti. Hakeza Türkler de eskiden beri Ummanlıları diğer tüm Arap halklarından ayrı bir yere konumlandırmış ve bunu siyasetlerine de yansıtmıştı.

Kadirşinas karakterini bu asırda da koruyan Umman, başta Filistin meselesi olmak üzere pek çok konuda net bir tavır ortaya koyuyor.

İsrail’i bir devlet olarak dahi tanımayan Umman, sahip olduğu serveti müsrifçe harcayan ülkelerden değil.

Meseleyi daha iyi anlamak adına buyurun insanlığın en kadim coğrafyalardan birisi olan Umman’ın tarihi serüvenine ve Türklerle olan münasebetlerine yakından bakalım.

Portekizlilere nefes aldırmadılar

1508 senesinde Portekizliler, Arap körfezindeki birçok stratejik nokta gibi Umman coğrafyasını da işgal etmişlerdi.

Yaklaşık 150 senelik bu işgal sürecinden sonra, diğer bölgelerin aksine Osmanlı yardımı gelmeden bağımsızlığını elde etmeyi başaran nadir ülkelerden birisi Umman olacaktı.

Osmanlı Devleti, Ummanlıların bu çabasına saygı göstererek Umman’ın bağımsızlığını tanımış ve Ya’rubîlerin kendi yönetimlerini kurmalarına karışmamıştır.

Ayrıca savaşçı bir halkın Portekizlilerle arasında güçlü bir tampon oluşturması, İstanbul’u memnun etmişti.

Sonraları Sultan İkinci Abdülhamid, İngilizlere karşı benzer bir politikayı Yemen’de deneyecek ve Umman tipi devlet modeli Osmanlı için makul bir siyasal sistem olarak ele alınacaktı.

Başka bir deyişle Anadolu’dan asker getirip işgalcileri durdurmak yerine bölgede savaşçı halkları eğit-donat projesiyle Portekiz, İngiliz ve Hollandalıların karşısına çıkarma yaklaşımı Umman örneği ile bir politikaya dönüşecekti.

Osmanlı’dan da daha uzaklara erişiyorlardı

Ummanlılar, Portekizlileri yalnız kendi topraklarından değil; tüm coğrafyadan söküp atmayı aklına koymuştu. Bû Saîd hanedanı bu bağlamda harekete geçti kısa sürede öyle bir imparatorluk kurdu ki 1750 yılında sınırları Pakistan’dan Zangibar’a uzanıyordu.

Osmanlı ile aralarında yazılı olmayan bir anlaşma var gibiydi: Osmanlı’nın doğal hinterlandının dışındaki her nokta Ummanlılara helal sayılıyordu.

Maskat İmamlığı denilen Umman idaresi, Osmanlı ne zaman talep ederse asker göndermesi sebebiyle İstanbul ile hiç karşı karşıya gelmemiş ve çok ciddi bir siyasî kriz yaşanmamıştı.

Hatta Portekizlilerin elinden kurtardığı bazı stratejik noktaları Osmanlı’ya bırakması İstanbul’un Maskat’a olan müspet bakışını güçlendirmişti.

Portekizler bölgeden sökülmüşse de yerlerine İngilizler gelmiş ve Umman’da iktidar kavgası bu denize dayalı bu ihtişamlı imparatorluğun bir sömürgeye dönüşmesine neden olmuştu.

Kuruluşunda Türk istihbaratı

Umman’da Sultan Kâbus, devlet felsefesini Süleyman el-Bârûnî isimli Libyalı eski bir devlet adamın görüşleri üzerine inşa etmişti.

Sultan Kâbus, 1940 senesinde doğdu. Süleyman el-Bârûnî ise 1940 senesinde öldü. Başka bir deyişle ikisi hiç tanışmadılar; ama fikirleri bir noktada buluşmuştu.

Peki, Umman’da başta bakanlık olmak üzere olan birçok önemli görev üstlenen Süleyman el-Bârûnî kimdi ve biz Türklerle bağı neydi?

Bârûnî, her şeyden önce Taşkilat-ı Mahsusa’nın bir üyesiydi. Başka bir deyişle Türk istihbaratının bir üyesiydi. Osmanlı paşasıydı. Yani resmen bir Türk devlet memuruydu.

Enver Paşa’nın en önemli adamlarından birisiydi. Libya’dan Umman’a geçişi de elbette tesadüf değildi.

Millî Mücadele’nin içindeydi. Yani Bârûnî için vatan sathı sadece Libya ve Umman’dan değil; Anadolu’dan başlıyordu.

Onun fikirleri genç bir Ummanlı, ki sonraları Sultan olarak tanınacak Kâbus bin Sid’i fazlasıyla etkileyecekti.

Libya’dan Anadolu’ya ve Umman’a varıncaya dek Müslümanların bağımsızlığını, birliğini savunan ruh olan Bârûnî, 1970 senesinde Umman Sultanlığının ideolojik arka planının da esasen mimarı sayılırdı.

Haritada yerini aradığımız ülke, tarihte Türklerin hafızasında çoktan yerini almıştı oysa. Sadece hatırlamaya ihtiyacımız var.