Cammu Keşmir diken üstünde

Hindistan, yarım asırdan uzun süredir Cammu Keşmir'e ayrıcalık tanıyan anayasa maddesini iptal ederek, bölgenin özel statülü yapısını ortadan kaldırdı.

Hindistan’ın 1947'de İngiltere'den bağımsızlığını kazandığı günden bu yana Cammu Keşmir, kendi yasalarını çıkarabilen özerk bir eyalet konumundaydı. Bu özel statü, yabancıların bölgeye yerleşmesine ve mülk edinmesine izin vermeyen vatandaşlık yasasını da içeriyordu.

Seçim kampanyası döneminde yaptığı konuşmalarda Cammu Keşmir'in özel statüsünün kaldırılacağına dair söz veren Hindistan Başbakanı Narendra Modi liderliğindeki milliyetçi Hindistan Halk Partisi (BJP) hükümeti, bağımsızlık sonrası bölgeye tanınan otonom yapıyı, bugün verdiği kararla ortadan kaldırarak, Cammu Keşmir'in ayrıcalıklı konumuna son verdi.

Cammu Keşmir’in özel statüsünün kaldırılmasının ardından, bölgede geniş çaplı protesto gösterilerinin yaşanmasının beklendiği, iletişim kanallarındaki kesintiler sebebiyle halkın durumu nasıl karşıladığının bilinmediği bildirildi.

BBC muhabirinin bölgedeki meslektaşlarından edindiği bilgiye göre, kimse, eyaletin diğer bölgelerinde ne tür gelişmelerin yaşandığını bilmiyor, kimseyle iletişim kurulamıyor.

Bölge halkının yanı sıra Hindistan'ın diğer eyaletlerinde yaşayan Keşmirlilerin de ailelerine ve akrabalarına ulaşamadığı için endişeli oldukları vurgulandı.

Kontrol Hattı'nda gerginlik üst seviyede

Hindistan ve Pakistan sınırındaki Kontrol Hattı'nda tansiyonun yüksek olduğu kaydedildi.

Pakistan kara, hava ve deniz birliklerinin, Yeni Delhi yönetiminin Cammu Keşmir'e yeni askeri birlikler gönderme kararının ardından yüksek seviyede alarma geçtiği; ülkenin en üst düzey komutanlarının, garnizon şehri Rawalpindi'de toplandığı bilgisi paylaşıldı.

Güvenlik güçlerine uydu telefonu

Hindistan'ın, son haftalarda Cammu Keşmir'e on binlerce paramilisi konuşlandırması, bölgedeki gerilimi yükseltmişti.

Turistlerin bölgeden ayrılması, dini ziyaret için bölgede bulunan Hindu hacıların evlerine dönmesi istenmişti.

Pazar gecesi Cammu Keşmir'in iki eski başbakanının ev hapsine alınmasının ardından bölgede telefon ve internet hizmetleri kesilmiş, telefon kesintilerinin yaşanacağı nedeniyle, güvenlik kuvvetlerine uydu telefonları verilmişti.

Öte yandan dün akşam Cammu Keşmir’in eski başbakanları Omar Abdullah ve Mehbuba Mufti ile yerel siyasetçiler tutuklanmıştı.

Pakistan'dan karara tepki

Pakistan Başbakanı İmran Han dün Malezya Başbakanı Mahathir Mohamad ile telefon görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada Hindistan'ın adımının "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarının açıkça ihlali olduğunu söyledi.

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da, "Bu uluslararası anlaşmazlığın tarafı olarak Pakistan, bu yasadışı adımlarla mücadele için her olasılığı değerlendirecek" denildi.

Tarihsel süreç içinde Keşmir

Hindistan, 1947'de bağımsız olana değin, İngilizler tarafından doğrudan yönetilen (1857 sonrası) ve 562 prenslik tarafından kontrol edilen bir hakimiyet altındaydı.

Bağımsızlıktan sonra İngilizlerin kontrolü altında yaşayan Müslümanların yoğun olduğu bölgeler, Pakistan'a dahil oldu.

Ülkedeki prensliklerden üç tanesi Cammu Keşmir, Junagarh ve Haydarabad ise bağımsız kalmak istedi.

Cammu Keşmir, Hindu lider Hari Singh tarafından yönetilen ve Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bir eyaletti.

Junagarh ve Haydarabad ise Müslüman liderler tarafından yönetilen ancak Hindu nüfusun çoğunlukta olduğu bir yapıya sahipti. Junagarh ve Haydarabad, Hindu nüfusun daha fazla olduğu gerekçesiyle Hindistan tarafından ülke topraklarına dahil edildi.

Hindu Kral Sing Hindistan'dan yardım istedi

Keşmir’in Poonch bölgesinde çıkan isyan ve Pakistan’ın kuzeybatı şehri Peşaver’deki kabilelerin saldırıları nedeniyle, Hindu kral Hari Singh Hindistan'dan yardım istemek zorunda kaldı.

Singh, Keşmirli siyasetçi Şeyh Muhammed Abdullah'ın rızasıyla Hindistan'la katılım anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre, Hindistan, yasayı ve düzeni sağlamak için birlikler gönderecek ve katılım konusu için halka başvurulacaktı.

Hindistan, Pakistan'ın "isyancıları" desteklediği şikayetiyle Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'ne başvurdu. BM, bölgenin "istilacılardan" temizlenmesini ve her iki ülkeye de referandum yapmasını önerdi. İki ülke de BM'nin önerisini kabul etti.

370. madde ve Keşmir'in geçici statüsü

Hindistan, Cammu Keşmir'de Kurucu Meclis oluşturdu ve Şeyh Abdullah'ı başbakan olarak atadı.

Hindistan Anayasası'na, Cammu Keşmir'in demografik yapısını ve kimliğini korumak amacıyla "370. madde" eklendi. Yasaya göre, Cammu Keşmir'de yabancıların mülk edinmesine ve eyalet hükümetinde iş sahibi olmalarına izin verilmedi.

Bu durum, katılımın tam anlamıyla gerçekleşmesine değin geçici bir karar olarak kaldı. Ancak hiçbir zaman katılım kararı verilemediğinden, 370. madde, Yeni Dehi yönetiminin Keşmir'le ilişkisini tanımlayan kalıcı bir düzenleme olarak kabul edildi.

BJP Keşmir'in özel statüsüne karşı

Alınan kararda, bölge, Cammu ve Keşmir Birlik Toprağı ile Ladakh Birlik Toprağı şeklinde yeniden düzenlendi. Karara göre, Cammu Keşmir bölgesinde sınırlı yetkilere sahip yerel bir meclis bulunacak ancak Ladakh'ta meclis olmayacak.

Bugüne kadar, anayasanın 370. maddesi gereği, Cammu Keşmir bölgesi tamamıyla otonom bir yapıya sahipti. Eyalet Meclisi, iletişim, savunma, finans ve dış ilişkiler alanları dışında kendi yasalarını düzenlemekte serbestti. Hükümetin aldığı kararla, bu otonom yapı ortadan kaldırıldı.

Cammu Keşmir'in demografisi

Hindistan hükümeti tarafından 2011'deki son nüfus sayımına göre, Cammu Keşmir'in toplam nüfusu 12,5 milyon. Bölgedeki nüfusun, yüzde 68,3'ü Müslüman, yüzde 28,4'ü Hindu ve yaklaşık yüzde 1'i Budistlerden oluşuyor.

Keşmir Vadisi yüzde 94,4 Müslüman nüfusa sahipken, Cammu bölgesi yüzde 62,5 Hindu ve yüzde 33,4 Müslümanlardan oluşuyor.

Cammu, yüzde 60'ının Müslüman olduğu Chenab Vadisi'ni oluşturan iki bölge ve yüzde 74,5'inin Müslüman olduğu Pir Panchal'ın dahil olduğu üç alt bölgeye sahip.

Soğuk çöl olarak bilinen Ladakh'ın nüfusu 274 bin. Bölge nüfusunun yüzde 46,42'si Müslüman ve yüzde 39,6'sı Budist.