Can kaybının 185'i geçtiği Sudan'daki çatışmaların geçmişi
Sudan'ın başkenti Hartum'da ve çeşitli şehirlerde ordu ile ordunun isyancı ilan ettiği paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) üyeleri arasında patlak veren çatışmalar dördüncü gününe girerken ölü sayısı 185'i geçti.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri'nin Sudan Özel Temsilcisi Volker Perthes, Sudan'da ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmalar nedeniyle 185 kişinin hayatını kaybettiğini, 1800'den fazla sivil ve askerin yaralandığını duyurdu.
Perthes, video konferans yoluyla New York'taki BM binasındaki gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Cumartesi sabahı başlayan çatışmaların sürdüğünü aktaran Perthes, Sudan halkının temel ihtiyaçlarını karşılamalarını sağlamak için birkaç saatlik çok kısa süreli ateşkes anlaşması sağladıklarını belirtti.
Perthes, "İki tarafa da çatışmaya acilen son verme ve yardım çalışanlarına yönelik erişim engelini kaldırma çağrısında bulunuyoruz. İki taraf da BM örgütlerini, büyükelçilikleri ve tıbbi tesisleri korumak zorunda. Çok ciddi ihlaller gerçekleşiyor." diye konuştu.
BM örgütlerinin, yardım operasyonlarını saldırı altında sürdürmesinin mümkün olmadığına dikkati çeken Perthes, personelin evlerinden dışarıya çıkamadığını söyledi.
Sudan’daki çatışmalar
Sudan’da 15 Nisan sabahında Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dagalu tarafından yönetilen HDK arasında silahlı çatışmalar başladı.
Burhan, isyancılarla savaşmak için kurulan HDK’nin bağımsız bir güç olarak hareket etmesini engellemek amacıyla birliklerin orduya katılmasını istiyor. HDK’nin başındaki Dagalu ise bunun sivil bir yönetim ile gerçekleştirilmesi gerektiğini savunuyor.
Ordu ile HDK arasında "HDK'nin tamamen orduya katılmasını" öngören askerî güvenlik reformu konusunda son birkaç aydır yaşanan anlaşmazlık, sıcak çatışmaya dönüşmüştü.
Sudan Dışişleri Bakanlığı, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Burhan'ın, orduyla çatışan HDK'nin feshedilmesi ve devlete karşı isyancı güç ilan edilmesi kararı aldığını ve bu esasa göre davranılacağını bildirdi.
Can kaybının 185'i geçtiği şiddetli çatışmalar devam ederken ABD, Çin, Rusya, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve Afrika Birliği, taraflara bölgede istikrarsızlığı arttıran çatışmalara son verilmesi çağrısında bulunmuş, Mısır ve Güney Sudan taraflar arasında arabuluculuk yapmayı teklif etmişti.
- Sudan ordusu sözcüsü Nebil Abdullah ise, 15 Nisan'dan bu yana yaşanan olayların siyasî anlaşmazlıktan ziyade yönetimin ele geçirilmek istendiği bir "darbe girişimi" olduğunu bildirdi.
Sudan'ın bitmeyen güç mücadelesinin kronolojisi
Yıllardır demokrasi ve istikrar özlemi çeken Afrika ülkesi Sudan’da, Aralık 2018'de başlayan rejim karşıtı gösteriler sonrasında yaşanan devrim, darbe, kalkışmalar ve son olarak 15 Nisan’da iki askerî unsur arasındaki güç mücadelesinin çatışmaya dönüşmesiyle, istikrarsızlıkta yeni bir dönem başladı.
Sudan, Aralık 2018'de başlayan rejim karşıtı protestolardan sonra girdiği karmaşık süreçte darbe, darbe girişimi ve iç savaş tehdidi gibi kilit olaylar yaşadı.
19 Aralık 2018
Hayat pahalılığı nedeniyle başlayan gösteriler, ülke genelinde rejim karşıtlığına dönüştü. Bu süreç, "Aralık Devrimi" olarak adlandırıldı.
6 Nisan 2019
Protestocular; Genelkurmay Başkanlığı, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanlıkları ile Devlet Başkanlığı Konutu'nun yer aldığı; Ordu Genel Komutanlığı yerleşkesi çevresinde oturma eylemi başlattı.
11 Nisan 2019
Ordu, yönetime el koyarak 30 yıllık Ömer el-Beşir iktidarını sonlandırdı.
3 Haziran 2019
Güvenlik güçleri, Ordu Genel Komutanlığı yerleşkesi çevresinde oturma eylemlerini sürdüren ve sivil yönetim talep eden göstericileri, şiddet kullanarak dağıttı. Olaylarda 100’den fazla protestocu öldü.
17 Ağustos 2019
Uluslararası ve bölgesel tarafların desteğiyle belirsizliği sona erdiren ve geçici yönetim düzenlemelerini içeren Anayasal Bildiri Anlaşması imzalandı. Anlaşma gereği, Temmuz 2023'e kadar sürmesi planlanan asker-sivil ortaklığındaki ilk geçiş dönemi başladı.
3 Ekim 2020
Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da ülkedeki silahlı gruplarla barış anlaşması imzalandı.
23 Ekim 2020
Sudan, ABD'nin arabuluculuğuyla İsrail ile ilişkileri normalleştirmeyi kabul etti. Kısa süre sonra ABD, Sudan'ı "Terörü destekleyenler ülkeler listesi"nden çıkardı.
25 Ekim 2021
Ordu ile sivil yönetim arasında iktidar mücadelesi ve ciddi fikir ayrılıkları yaşanması sonucu asker, yönetime el koyarak olağanüstü hal ilan etti, hükümeti feshetti ve Başbakan Abdullah Hamduk dahil, onlarca siyasetçiyi gözaltına aldı.
21 Kasım 2021
Ordu, Hamduk'u teknokrat hükümeti kurması için görevine iade etti.
2 Ocak 2022
Hamduk, siyasî krizin çözülememesi sebebiyle görevinden istifa etti.
4 Temmuz 2022
Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, siyaset sahnesinden çekileceklerini belirtti.
5 Aralık 2022
Asker ile siviller arasında yeni geçiş dönemini başlatacak, sivil hükümet ve demokratik seçimlerin yolunu açacak "çerçeve anlaşma", uluslararası ve bölgesel katılımla imzalandı.
19 Mart 2023
Sudan'daki siyasî süreç sözcüsü Halid Ömer Yusuf, ülkedeki siyasî krizi sonlandıracak nihai anlaşmanın 1 Nisan'da, geçiş dönemi anayasası anlaşmasının 6 Nisan'da imzalanacağını ve yeni hükümetin 11 Nisan'da kurulacağını duyurdu.
1 Nisan 2023
Yusuf, yapılması kararlaştırılan nihai anlaşma imza töreninin, "taraflar arasında bazı önemli konularda fikir birliği sağlanamaması" nedeniyle 6 Nisan'a ertelendiğini açıkladı.
6 Nisan 2023
Ordu ve HDK arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle nihai anlaşmanın imzalanması süresiz ertelendi.
13 Nisan 2023
HDK, ülkenin kuzeyindeki ve ordunun askerî hava üssünün bulunduğu Meravi şehrine çok büyük bir birlik sevk etti.
Ordu, onayı ve koordinasyonu dışında HDK'nin başkentte ve bazı şehirlerde hareketlilik gösterdiğini ve yayıldığını açıkladı.
Ordu,"HDK'nin bu açılımları ve güçlerini yeniden konumlandırması, orduya bağlı kuvvetlerin görev ve çalışma sistemi ile çelişmekte olup açık bir hukuk ihlalidir. Bunların devamı, bölünme ve gerilime hatta kaçınılmaz olarak ülkedeki güvenliğin bozulmasına yol açabilecek. Tehlike sinyalini vermeliyiz. Tarihi ve tehlikeli bir dönemeçten geçiyoruz." açıklamasını yaptı
15 Nisan 2023
Ordu ile HDK arasındaki söz savaşı ve tırmanan gerginlik, başkent Hartum ve çeşitli şehirlerde ordu ile HDK arasında silahlı çatışmaya dönüştü.