Saraybosna'da yaralı bir kütüphane
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'nın en önemli sembollerinden biri olan tarihî Vijecnica Kütüphanesi, 1992-1995'teki Bosna Savaşı'nda Sırp askerlerinin topçu ateşi sonucu çıkan yangında 25 Ağustos 1992 günü büyük hasar aldı. 18 yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından eski ihtişamına kavuşturulan kütüphane binası, 33 yıl sonra hâlâ şehrin hafızası olarak ayakta duruyor.
Osmanlı Devleti'nin Bosna'dan ayrılmasından sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde Endülüs mimarisi tarzında inşa edilen Vijecnica Kütüphanesi, bölgedeki en çok bilinen mimarî sembollerden biri olarak kabul ediliyor.
Mimar Aleksandar Witek'in projeyi hazırlarken Mısır'ın başkenti Kahire'deki cami ve medreselerden de etkilendiği bilinen yapının inşaatı 1892'de başladı.
Vijecnica, belediye binası olarak 129 yıl önce 20 Nisan 1896'da hizmet vermeye başladı ve İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar bu amaçla kullanıldı. 1945'te ulusal kütüphaneye dönüştürülen Vijecnica, "Saraybosna'nın hafızası" özelliğini kazandı.
Saraybosna'yı kuşatan Sırp askerlerinin ilk hedefleri arasında kütüphane binası vardı
Vijecnica Kütüphanesi, Sırpların 1992'de başlayan ve 1995'te sona eren Bosna Savaşı'nda saldırıların hedefi oldu.
Saraybosna'yı kuşatan Sırp askerleri, 25 Ağustos 1992'de içerisinde kitapları, tarihî belgeleri ve arşiv kayıtlarını barındıran kütüphane binasını topçu ateşiyle vurdu ve çıkan yangında yapı büyük hasar aldı.
- Savaşın canlı tanığı olan kütüphane binasındaki yangın 3 gün sürdü. Yangında yetkililerin raporlarına göre, 155 bin el yazmasının yanı sıra ülkenin ulusal arşivlerinin de bulunduğu yaklaşık 2 milyon eser yok oldu.
Yıkım öncesi Boşnak, Sırp, Hırvat ve Yahudilere ait el yazmaları ve önemli eserlerin de bulunduğu yaklaşık 6 milyon kitap ve arşiv belgeleriyle ülkenin hafızası konumunda olan kütüphanenin restorasyon çalışmaları, savaştan bir yıl sonra 1996'da başladı.
Vijecnica Kütüphanesi, 18 yıl süren çalışmaların ardından 9 Mayıs 2014'te kapılarını yeniden ziyaretçilerine açtı.
Vijecnica, müze olarak Bosna’nın tarihine ışık tutmaya devam ediyor
Restorasyondan sonra müze haline getirilen bina, kentteki birçok önemli programa, sergiye, davete ve organizasyona ev sahipliği yapıyor ve hem ülkenin hem de başkentin tarihine ışık tutuyor.
- Saraybosna'da yerli ve yabancı turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerden biri olan tarihî bina, şehrin 3,5 yıl süren Sırp kuşatması sırasında yaşadığı zulümlerin canlı tanığı olarak ayakta duruyor.
Her yıl on binlerce kişi tarafından ziyaret edilen Vijecnica Kütüphanesi, konumu dolayısıyla da fotoğraf tutkunlarının en gözde mekânları arasında bulunuyor.