Suriye yönetimi, 60 yıl önce idam edilen Mossad ajanı Eli Cohen'in arşivinin İsrail'e iadesini onayladı

Üç kaynak Reuters'a, Suriye yönetiminin İsrail'le düşmanlığını hafifletmek ve ABD Başkanı Donald Trump'a iyi niyet göstermek amacıyla 1965'te yakalanarak idam edilen İsrailli casus Eli Cohen'in eşyalarının İsrail'e teslim edilmesini onayladığını söyledi.

İsrail, 18 Mayıs Pazar günü, Cohen ile ilgili yaklaşık 2 bin 500 belge, fotoğraf ve kişisel eşyadan oluşan arşivi ele geçirdiğini duyurdu. ve casusluk teşkilatı Mossad'ın materyali güvence altına almak için ismi açıklanmayan bir yabancı istihbarat teşkilatı ile birlikte çalıştığını söyledi.

Ancak Suriyeli bir güvenlik kaynağı, Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara'nın danışmanı ve ülkeler arasındaki gizli görüşmelere aşina bir kişi, arşivin aslında İsrail'e, gerginliği azaltmak ve Trump'ın güvenini kazanmak isteyen Şara tarafından dolaylı bir jest olarak teklif edildiğini söyledi.

• Kemal Emin Sabit takma adıyla 1962-1965 yıllarında Suriye'de görev yapan ve Şam'ınn siyasî elitlerine sızan Eli Cohen, 18 Mayıs 1965’te Şam’ın Merce Meydanı'nda halka açık olarak idam edildi ve bilinmeyen bir yere defnedildi.
• Ülkesinde “büyük bir kahraman” olarak anılan Cohen’in cenazesi, Suriye ve İsrail arasındaki gerilimin sebeplerinden biri olmaya devam ederken 1967’deki Altı Gün Savaşı’nda İsrail’in yıldırım zaferine yardımcı olan askerî sırları ortaya çıkardığı için Mossad'ın en ünlü casusu olarak görülüyor.

Başbakan Benyamin Netanyahu, arşivin ele geçirilmesinin ardından Cohen'i bir efsane ve "devletin tarihindeki en büyük istihbarat ajanı" olarak tanımladı.

İsrail uzun zamandır ajanın cenazesini memleketinde yeniden gömmek için ararken, Suriye istihbaratının 60 yıldır elinde tuttuğu Cohen arşivinin geri verilmesi Mossad tarafından "en yüksek ahlaki düzenin bir başarısı" olarak takdir edildi.

İsrail, arşivin nasıl ele geçirildiğini kamuoyuna açıklamadı, yalnızca "müttefik bir yabancı istihbarat servisiyle işbirliği içinde yürütülen gizli ve karmaşık bir Mossad operasyonunun" sonucu olduğunu söyledi.

Netanyahu'nun ofisi, Suriye yetkilileri ve Beyaz Saray, Suriye'nin İsrail'in Cohen arşivini kurtarmasındaki rolüyle ilgili yorum taleplerine yanıt vermedi.

Cohen dosyası

İsrail'in Suriye'ye yönelik saldırılarını sonlandırmak ve Amerika Birleşik Devletleri ile diğer Batılı ülkelerle ilişkileri iyileştirmek, 14 yıllık iç savaştan sonra parçalanmış ülkesini yeniden canlandırmaya çalışan Şara için hayatî önem taşıyor.

• Haber kaynağına konuşan Suriyeli kaynağa göre, aralık ayında Şaraa liderliğindeki isyancılar, Başkan Beşşar Esad'ı aniden devirerek ailesinin 54 yıllık iktidarına son verdikten sonra, Cohen dosyasını bir devlet güvenlik binasında buldular.

Kaynak, Şara ve yabancı danışmanlarının materyali hemen bir kaldıraç olarak kullanmaya karar verdiklerini söyledi.

Suriyeli güvenlik kaynağı, Şara'nın, Cohen arşivinin İsrailliler için önemli olduğunu ve geri dönüşünün önemli bir diplomatik jest olabileceğini fark ettiğini söyledi.

Eli Cohen'in belgeleri İsrail'e getirildi

İsrail Başbakanlık Ofisi'nden yapılan açıklamada, 18 Mayıs 1965'te idam edilen ajana ait yaklaşık 2 bin 500 belge, fotoğraf ve kişisel eşyanın İsrail'e getirildiği bildirildi.

Söz konusu operasyonun yabancı bir istihbarat servisiyle işbirliği içerisinde gerçekleştirildiği ve Eli Cohen hakkındaki resmî Suriye arşivinin ajanın ölümünün 60'ıncı yılında ülkeye getirildiği belirtildi.

Belge, fotoğraf ve kişisel eşyaların yer aldığı arşivde, Cohen'in Suriye'deki soruşturması, temas halinde olduğu kişilerle ilgili dosyalar, kayıtlar ve belgeler ile ailesine kendi el yazısıyla yazdığı mektuplar ve fotoğrafların da bulunduğu aktarıldı.

Cohen'in mahkumiyet ve idam kararlarının da belgeler arasında bulunduğu, Şam'daki Yahudi cemaati lideri Haham Nissim Indibo'nun ajanın Yahudi geleneklerine göre papazlık yapmasına izin verdiğine ilişkin bir ifadenin de yer aldığı kaydedildi.

Dosyalar arasında, Nadia Cohen'in Mossad ajanı eşinin serbest bırakılması için Suriye Devlet Başkanı'na yazdığı mektupların da yer aldığı bildirildi.

Söz konusu belgelerin, ajanın eşi Nadia'ya teslim edildiği ve belgeler arasında idamından saatler önce yazdığı orijinal vasiyetinin de olduğu belirtildi.

İsrail dış istihbarat servisi Mossad Direktörü David Barnea, söz konusu arşivin İsrail'e getirilmesine ilişkin, "Bu, Şam'daki adamımızın gömüldüğü yerin bulunmasına yönelik soruşturmanın ilerletilmesinde ilave bir adımdır." ifadesini kullandı.