Dubai çikolatası sınırlı üretimle küresel talebi nasıl şekillendiriyor

Son günlerde sosyal medyada ve büyük küçük pek çok markette her keseye hitap eden versiyonlarla önümüze gelen Dubai çikolatası aslında düşündüğümüz gibi yeni bir buluş değil. 2021 yılında Sarah Hamouda isimli Mısırlı-İngiliz bir girişimci kadın ve Filipinli şef Nouel Catis Omamalin tarafından geliştirildi. Sosyal medyada duyulduğu üzere bu ürünü geliştiren kadın gerçekten hamile idi ve yediği çikolata ve tatlılar kendisini tatmin etmeyince kendi çikolatasını kendi yapmaya karar verdi. Tat olarak Doğu ile Batının bir sentezi olan Dubai çikolatasında modern diyebileceğimiz desenlerle yapılan bir çikolata kaplama içinde tamamen Doğu’ya ait kadayıf, Antep fıstığı ve tahinin akışkan bir kıvamda sunumu var. Sarah Hamouda, kendi kişiliğinde birleştirdiği Doğu ile Batı’yı bu çikolatada da sentezlemiş ve eşi bu çikolataya “Künefeye doyamıyorum” anlamına gelen “Can’t Get Knafeh of It” adını vermiş. Sarah Hamouda ve Filipinli şef tam olarak yapmak istedikleri gibi alışılmışın dışında ve nostaljik bir tatlı geliştirmişler ve bunu 2021 yılından beri Fix Dessert Chocolatier adıyla evde üreterek internet üzerinden satmaya başlamışlar.

Ezber bozan yönleri neler?

Hikâyede ezber bozan pek çok nokta var. Öncelikle bu çikolata trend olduğu 2024 yılında değil 2021 yılında üretildi ve o zamandan beri satılıyor. Çikolatayı üreten ve her gün ürettikleri kadarını sadece sipariş usulü satan Sarah Hamouda bile Dubai çikolatasının bugün geldiği noktayı “çılgınlık” olarak niteliyor. Hamouda başlangıçta evde sınırlı miktarda üretim yaparken yaşanılan talep artışı sonucunda bir yer kiralayarak üretimi günlük 500 adete çıkardı. Çikolatanın adını üreticileri Dubai çikolatası olarak koymadı, insanlar sosyal medyada paylaşımlarını Dubai çikolatası olarak etiketlediği için orijinal adı “Künefeye doyamıyorum” olan bu ürün dünyanın her yerinde “Dubai çikolatası” olarak anılmaya ve satılmaya başlandı.

2021 yılından 2023 yılı aralık ayına kadar mütevazi şartlarda üretilen ve sadece kısıtlı bir çevrede bilinen bu çikolata 2023 yılı aralık ayında bir yemek fenomeni olan Maria Vehera’nın sosyal medyada çıtırdatarak yemesinin ardından tüm dünyaya yayıldı. Aslında Maria bu videoda sadece antep fıstıklı versiyonu değil, Mind Your Own Busicoff isimli lotuslu beyaz çikolata ve Crazy Over Caramel isimli karamelli bir çeşit de yemişti. Ancak sosyal medya ve sonrasındaki dalgalar Antep fıstıklı versiyonu göklere çıkardı. Diğer çeşitler nedense çok dikkat çekmedi.

Arkasında nasıl bir reklam stratejisi var?

2021-2023 yılları arasında Dubai’ye giden ve bu çikolatadan haberdar olan kişiler bu çikolatayı pahalı ve lüks bir hediye olarak ülkelerine götürdüler. Alman bir çikolata üreticisi bu çikolatayı Dubai’de yedikten sonra kendi ülkesinde kendi adıyla üretmeye başladı. Diğer bir Alman çikolata üreticisi 2024 yılında Noel Baba formunda Dubai çikolataları üreterek piyasaya sürdü.

Dubai çikolatasını üretenler görünüşe göre hırslı bir büyüme stratejisini gütmedi. Kendi imkânlarıyla ürünü birkaç yıl sattıktan sonra sosyal medyada yayınlanan bir video ile meşhur oldular. Eğer bu çikolatanın üreticileri Maria Vehera isimli yemek fenomenine kasıtlı olarak Dubai çikolatasını yedirtip video çektirmedilerse, yani her şey kendiliğinden olduysa, bu inanılmaz yayılımı sosyal medya yoluyla ağızdan ağıza ve kendiliğinden gerçekleşen yeni nesil bir kavram olarak tanımlamamız gerekir.

Bir ürünü kullanıp da tecrübelerini kendi yakın çevresi ile paylaşan kullanıcılar o ürünün en güzel reklamını yapanlardır ve buna pazarlama dilinde “ağızdan ağıza pazarlama” (Word of Mouth Marketing) denilir. Ağızdan ağıza pazarlamada potansiyel kullanıcılar ürünü kullanan kişilerin tecrübelerine güvenerek alım kararı verir. Günümüzde internet üzerinden yapılan alışverişlerde çok sık başvurulan ürün yorumlarını inceleme bu yönteme bir örnek olarak verilebilir. Ağızdan ağıza pazarlama yönteminin bir diğer versiyonu ise influencer pazarlama dediğimiz “etkileyici kişi pazarlaması” dır. Bu yöntemde ürünü sosyal medyada takipçisi çok olan birisi tavsiye eder ve böylece ürün daha büyük kitlelere yayılır.

Dubai çikolatası üreticilerinin kendi beyanlarını esas alırsak, 2021 yılından bu yana popüler olmak ve daha çok satmak amacıyla aldıkları herhangi bir aksiyon olmamış. Tüm dünya çılgınlar gibi Dubai çikolatası yemek isterken orijinal üretici olan Fix Dessert Chocolatier’in günlük üretimi 500 adetten daha yüksek bir miktara çıkarmaması da bu algıyı doğruluyor. Bu durum iki ihtimali düşündürüyor. Ya orijinal üreticiler gerçekten çok hırslı değil veya dünyadaki Dubai çikolatası talebinin tamamen artmasını ve dünya pazarına girmek için en doğru zamanı sabırla kolluyorlar.

Dubai çikolatası kuyrukları

Dubai çikolatası kuyrukları düşündüğümüz gibi sadece Türkiye’de değil. Ünlü bir marka Almanya genelinde 1000, belirli şehirlerde de 100’er adet Dubai çikolatası satacağını duyurunca çok rasyonel olduğu düşünülen Almanlar bile gece yarısından sabaha kadar Dubai çikolatası sırasında bekledi. Sonuç olarak kuyrukta bekleyenlerin bir kısmı çikolatayı alamadı ama görünüşe göre orada bulunmaktan bile keyif alıyorlardı.

Almanya ve Türkiye’de kuyrukta bekleyen insanlar yapılan röportajlarda orada bulunma sebeplerini genel olarak merak ve nadir bulunan bir ürüne sahip olma isteği olarak açıkladılar. Sadece orada bulunmak için bile gelenler vardı.

• Alman medyası Dubai çikolatasını “çikolatanın ortaya çıktığı ilk günden bu yana en çok aranan ve sorulan çikolata” olarak tarif etti. Gece yarısından itibaren sandalye ve battaniyeleri ile sıraya giren, Dubai çikolatasını aldığı ilk anı telefonla kayıt altına alıp sosyal medyada paylaşanlar da oldu.

Dubai çikolatasını 15 Avrodan alıp internet üzerinden yüzlerce Avroya satanlar da oldu. Yani nadir ürünler gibi hemen ikinci el piyasası da oluştu. Almanya’da bir Mercedes’in camının kesilip içinden sadece Dubai çikolatasının çalınma haberi de bu çikolatanın gündeme oturan haberlerinden biri oldu.

Pek çok sosyal medya fenomeni Dubai çikolatasını farklı yerlerden satın alıp tatma deneyimlerini takipçileriyle paylaştı. Yemek fenomenleri de kendi tarifleriyle Dubai çikolatası yaparak fiyatı çok yüksek olan bu çikolatayı evde deneyimlemek isteyenlere yardımcı oldu.

Dubai çikolatasının yıldızının parladığı yıl: 2024

Elimizdeki mevcut bilgilerle 2024 yılını Dubai çikolatasının yıldızının parladığı yıl olarak tanımlamamız çok yanlış olmaz. Bir sosyal medya paylaşımının akabinde dünyada dalga dalga yayılan bir trend olan Dubai çikolatası pek çok ülkede gündem oldu, kendine özel bir piyasa yarattı ve maliyetinin oldukça üzerinde fiyatlarla satıldı. Evde yapmak isteyenler piyasada Antep fıstığı ezmesini zor bulur hâle geldi. Alışveriş sitelerinde “Dubai Çikolatası Paketi”şeklinde hazır paketler oluşturulup içine bu çikolatanın yapımında bulunması gereken ana malzemeler yerleştirildi. Sıradan çikolata kalıpları “Dubai çikolatası kalıbı” adı altında satılmaya başlandı.

Sosyal medya etkisi

Dünya Turizm Örgütü’ne göre gastronomi turizmi yemeğin ve yemekle ilişkili deneyimlerin öne çıktığı bir turistik aktivite tipi olarak tanımlanıyor. Sosyal medya paylaşımları gastronomi turizmini teşvik eden bir özelliğe sahip. İnsanlar gittikleri yerden tarihi ve kültürel güzelliklerle beraber yemek paylaşımları da yapıyor.

• Eskiden “yediğin içtiğin senin olsun, bana gördüklerini anlat.” denilirdi. Şimdi ise gezilerde nerde ne yiyip içtiğinizi de paylaşmanız bekleniyor.

Bazı insanların sırf bu çikolatayı orijinal üreticisinden satın alıp yemek için Dubai’ye gittiğini de okuyoruz. Butik çikolata üreticilerinin orjinalini bir kez alıp deneyimleyerek benzerini üretmeye çalıştığı haberlerini görüyoruz.

• Dubai çikolatasının sosyal medya paylaşımları ve ağızdan ağıza pazarlama yöntemleri ile nasıl viral olduğu (eskiden meşhur olmak denilirdi) ders kitaplarına girecek nitelikte özellikler barındırıyor.

Mannheim’da beş kuşaktır çikolata üreten ve son haftalarda Dubai çikolatası üretmeye başlayan bir aile işletmesini yöneten Jan Stofel isimli Alman üretici, müşteri kitlesinin yaş ortalamasının son 3 haftada yarıya indiğini söylüyor ve bunun sebebini Dubai çikolatası ile ilgili Tiktok paylaşımlarına bağlıyor. Hem işletme hem de iktisat bilimi için uygulama örneği Pazarlama teknikleri, Influencer Marketing (etkileyici kişi pazarlaması) gibi hususlarda işletme bilimi için dolgu malzemesi bol bir örnek teşkil eden Dubai çikolatası, diğer yandan da iktisat bilimi açısından yüzyıllık teorilerin bir kez daha teyit edildiği bir örnek. Dünyada insanlar bir çikolataya ederinin çok üzerinde bir fiyatı ödemek ve ona sahip olmak için neden yarışıyor? Neden Almanya gibi rasyonel insanlardan oluşan ülkede bile insanlar gece yarısından sabah kadar sıralarda bekliyor? Neden Kadıköy’de saatlerce bitmeyen bir kuyrukta yüzlerce insan bekliyor? Dubai çikolatasını orjinali Dubai’de 17 Dolara satılırken, Almanya’da fiyatı 15 Avro ve Türkiye’de 100- 650 TL arasında.

• Dubai çikolatasının ederinin çok üzerinde bir fiyata satılmasının ana nedeni arzının sabit tutulması. Sınırlı miktarda üretilen her ürün veya hizmet gibi Dubai çikolatası da arzın sabit tutulup fiyatın yüksek bırakıldığı bir piyasa örneği sergiliyor. Üreticiler kendilerini daha fazla üretmek için üzmüyor, az üreterek ürünü kıymete bindirmeyi tercih ediyor.

Örneğin Lindt isimli marka Almanya genelinde sadece 1000 adet satacağını duyuruyor. Orijinal üretici FIX günlük 500 adet üretip 1-2 dakika içinde tüm ürünü günlük olarak satıyor. Üreticiler için arzı sınırlı tutmanın mantıklı bir açıklaması da var: “El emeği ile üretilen ve fabrikasyon olmayan bir ürün olduğu için sadece belirli sayıda üretebiliyoruz. Ürünün kalitesinden ödün vermek istemiyoruz”. Bu açıklama Dubai çikolatasının kıymetini müşteri gözünde bir kat daha artırıyor.

Çikolatanın isminde bulunan “Dubai” kelimesi zenginliği ve lüksü çağrıştırıyor. Bu da müşterilerin üst sınıf bir ürünle tanışma isteğini körüklüyor

Dubai çikolatasının geleceği

Dubai çikolatası furyası bir tahmine göre bir süre sonra sönebilir, çünkü sırada bekleyen pek çok kişi kendisinden beklenmeyen bu hareketi sadece bir kez yaptığını söylüyor. Eğer durum böyle ise ve yiyen insanlar bu çikolatayı vazgeçilmez bir şey olarak görmezlerse Dubai çikolatası kendine özel bir müşteri kitlesi olan bir çikolata olarak kalır ve en parlak dönemini şu aralar geçiriyor ve hatta geçirmiş olabilir. İkinci bir ihtimal ise yıldızı parlamaya ve pek çok farklı üretici tarafından üretilmeye ve satılmaya devam edebilir. İlk kez yüksek fiyatla piyasaya girdiği için de müşteriler alışmış oldukları yüksek fiyatları ödemeye devam ederler.

• Her türlü eleştiriye rağmen gündemimize bir canlılık ve hareket getiren bir vakıa olarak kabul edebileceğimiz ve yaşadığımız döneme dair gülümseyerek hatırlayacağımız bir ürün. Dubai ve gastronomi turizmi için bir fırsat.

İşletme ve iktisat bilimlerinde derslerde verebileceğimiz iştah açıcı bir örnek. Kendiliğinden gelişen olaylar silsilesinin sonucunda Doğu ile Batıyı, Singapur ile ABD’yi, Almanya ile Türkiye’yi ortak bir paydada buluşturan dolgu malzemesi çok bol, içinden sürprizler çıkan bir çikolata.

Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.