Google reklam gelirinde 305 milyar dolar kazandı telif krizi küresel gündemde
Dijitalleşmenin hızına yetişmeye çalışan devletler, teknoloji şirketleriyle adeta köşe kapmaca oynar hale geldi. İnternet, sosyal medya ve mobil uygulamaların ülke yasalarına göre hareket etmesi için yoğun bir çaba sarf ediyor. Son yıllarda özellikle ön plana çıkan konulardan biri de küresel teknoloji devlerinin birçok alanda büyüyerek kendi alanlarında tekele dönüşmesi. Avrupa Birliği (AB) gibi ulus üstü örgütlerin de takibinde olan bu yapılar, piyasadaki hemen her alanı etkiler hale geldi. Örneğin Meta ve Google, hakim oldukları pazarlarda küçük girişimcilerin veya startupların gelişmesine izin vermeden yoluna devam ediyor.
Reklam pazarı küresel devlerin elinde
Birçok ülkedeki reklam pazarı, olası seçimleri etkilemeye yönelik spekülatif adımlar ve dahası sıkça tartışılıyor. İnternet teknolojilerinin gelişim döneminde, dijital mecraları denetlemeye yönelik düzenlemelerde geç kalan birçok ülke 2010’lu yıllardan itibaren bu hatanın bedelini farklı biçimlerde ödedi. Bugün AB başta olmak üzere siyasi birimler; Google, Meta, Alibaba gibi farklı yapılardaki teknoloji devlerinin piyasadaki hakim durumu kötüye kullanma eylemlerini yakından takip ediyor. Bu konuda birçok ülkeye emsal olacak bir adım Kanada’da atıldı.
Kanada'nın kararı emsal olacak
Kanada Rekabet Kurumu, Google'ın piyasadaki hakimiyetini korumak için reklam araçları arasında kurduğu bağlantının "yasa dışı olduğunu ve tekelleşmeye yol açtığını" ileri sürdü. Asıl sorun ise, Google’ın milyonlarca içeriği telif ödemeden hoyratça kullanmasıydı. Gazete, internet, TV veya farklı akademik içerikteki bilgiler şirket tarafından kullanıcıların hizmetine sunuluyordu. Örneğin bir gazetecinin haberindeki veya analizindeki bilgiler izin alınmadan Google’da arama yapanlara sunuluyordu. Google'ın çevrim içi rekabet yasasına uymadığını belirten Rekabet Kurumu, konuyu mahkemeye taşıdı. Sonrasında, ülkedeki telif hakları konusunda önemli bir yasa hayata geçirildi. Kanada'da yasalaşan ‘Çevrim içi Haberler Yasası’ da küresel çapta bir emsal olarak değerlendirildi. Bu yasa gereğince, Meta ve Google gibi küresel devlerin haber içeriklerini kullandırdığı takdirde Kanadalı medya kuruluşlarına ücret ödeyecek. Meta ise bu yasadan muaf kalabilmek için, Haziran 2023’te, Kanada kullanıcılarının Facebook ve Instagram’daki haber içeriklerine erişimini kısıtlayacağını duyurmuştu.
Kanadalı medya kurumlarına 70 milyon dolar ödeyecek
Her türlü bilginin telif ödenmeden ve izinsiz olarak dijitalde yayımlanmasıyla, şirket 2023’te 305 milyar dolar gelir elde etti. Telif ödemeye yanaşmayan şirket, Kanadalı yetkililerle uzlaşarak, ülkedeki medya kurumlarına 70 milyon dolar ödemeye razı oldu. Bu örnek hamlenin, Türkiye başta olmak üzere birçok ülke için önümüzdeki dönemde emsal olması bekleniyor. Şirketin, pazardaki hakim konumu uzun yıllardır eleştiri konusu.
Google, tekel olma özelliğinden dolayı, faaliyet gösterdiği ülkedeki reklam verenlere ve yayıncılara onun şartlarını kabul etmekten başka bir alternatif bırakmıyor. Firmanın 2023 toplam geliri 305 milyar dolar olurken, bunun 237 milyar doları reklamdan kazanıldı. Google’ın ana şirketi Alphabet, geçen yılın üçüncü çeyreğinde sadece arama motoru işinden 49,4 milyar dolar gelir sağladığını açıkladı. Bu rakamların çok büyük bir bölümü ise arama motorundan paylaşılan ve telif ödenmeyen içeriklerden geliyor.
Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.