Trump’ın tarife politikası ABD piyasasında belirsizlik ve kayıplar yaratıyor

Hatırlarsanız Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ilk ayını henüz geçirmişken yazdığımız bir makalede Rusya’ya uygulanan yaptırımların çokluğundan bahisle takip etmekte zorlandığımızı ifade ederek buna çözüm olarak Rusya yaptırımlarını takip portalı açıldığını duyurmuştuk.

Trump’ın tarife portalı!

Her gün iki ileri bir geri haliyle Başkan Trump’ın imzaladığı kararnameleri takip etmenin zorlaşması ve karmaşıklaşması nedeniyle Trump Tarife portalı isimli bir portalın hizmete girdiğine şahit olduk. The Peterson Institute for International Economics isimli kurum web sitesinde an be anlık Trump’ın imzaladığı kararnameleri ve karşılığında etkilenen ülkelerin yaptırımlarının tutulduğu bir sayfayı hizmete almış ve ihtiyacı gidermiş. İşte, konan, kaldırılan, sonra farklı şekilde muafiyet tanınan haliyle karmaşıklaşan tarife savaşlarının piyasa için getirdiği ilk şey “belirsizlik”, bunu Şikago VIX (korku, belirsizlik) endeksinin rekor tazelemesinden teyit edebiliyoruz. 19 Şubat ile 10 Mart arasında ABD’nin düşen endekslerinde buharlaşan takriben 5 trilyon doların bu belirsizlik ile meydana çıktığını ifade edebiliriz. Ancak bahse konu enstrümanlar likit olduğundan aşağı veya yukarı tepkiler çok hızlı gelişiyor. Bize manzarayı tam olarak ifade etmekten uzak diyebilirim.

Bumerang etkisi nedir?

Bumerang, hava, rüzgâr, hız ve fırlatma tekniği gibi tüm faktörler birlikte çalıştığında, fırlatan kişiye geri dönmek üzere tasarlanmış bir kanattır; her zaman başlangıç noktasına geri dönecektir. ABD’nin Trump gelmeden yaşadığı coşkunun bugünlerde ABD’de ağır kayıplara ve endişeye sebep olması tam da bumerangın kendine yönelmesi sebebiyledir.

Trump ABD’sinin attığı her “Reciprocal” Türkçesi “Karşılık” prensibi gereği taraf ülkece cevap verildi. Cevap verilmeyen yaptırım yok.

Şimdi endişe şuna döndü; dünyadaki geniş ticaret alanından en fazla faydalanan ABD’nin küresel şirketleriyken, diğer ülkelerin verdiği karşılık gereği bundan en fazla etkilenecek şirketlerin başında yine ABD şirketleri mi gelmekte?

Süreç böyle devam ederse herkes kendi bahçesinde oynamak zorunda kalacak. İşte ABD’nin iş dünyası bunun için kan kaybediyor.

İşin diğer bir yönü ABD’nin ithal etmesi kaçınılmaz olan ürünler ile alakalı; Reuters tarafından görülen bir mektuba göre Quaker Oats ve Folgers kahve gibi büyük ambalajlı gıda üreticileri Trump’tan kakao ve meyve gibi ithal ürünlere yönelik gümrük vergilerinden muafiyet istedi. PepsiCo, Conagra ve J.M. Smucker da Tüketici Markaları Derneği adlı ticaret grubu tarafından gönderilen mektupta Başkan’dan ABD kaynaklarından temin edilemeyen bileşenlerin muaf tutulmasını talep etti.

ABD’de akıllı telefonlar, masaüstü bilgisayarlar ve tabletler gibi ürünlere ilk kez gümrük vergisi uygulanmaya başlanırken, diğer ürünlere uygulanan vergiler de yükseldi. ABD’nin video oyun konsolu ithalatının yüzde 87’si, akıllı telefonların yüzde 78’i, dizüstü bilgisayar ve tabletlerin yüzde 79’u ve monitörlerin üçte ikisi Çin’den geliyor ve artık tarifeye tabi. Senelik yüzde 4-5 enflasyona katlanamayan ABD’lileri yüzde 20’lik artışlar bekliyor.

Şubat ayında Tayvanlı Acer firması, Çin’e uygulanan yüzde 10’luk gümrük vergisi nedeniyle dizüstü bilgisayarlarının fiyatının yüzde 10 artacağını belirtirken, ABD’li HP grubu da gümrük vergileri nedeniyle kârının düşeceği uyarısında bulunmuştu. Zira hiçbirinin karı uygulanan tarifelerden fazla değil. Ayrıca şimdilerde bu oran yüzde 20’ye çıktı.

Gelir ayağı müphem

Kanada, Meksika ve Çin’den yapılan 2024 ithalat verilerine dayanarak, açıklanan tarifeler, talebin değişmediği varsayımıyla, ABD’nin toplam tarife gelirlerini yaklaşık 300 milyar dolar artırabilir. Bu da Trump’ın Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası için önerdiği uzatmanın yıllık maliyetinin sadece yaklaşık üçte birine denk geliyor.

Ancak bu, üreticilerin tarife uygulanmayan ülkelerden ürün tedarik etmeye çalışması nedeniyle tarifelerden etkilenen bölgelerden yapılan ithalata olan talebin muhtemelen azalacağı gerçeğini hesaba katmamaktadır.

Azalan talep ve potansiyel ikame etkileri göz önüne alındığında, gelirdeki nihai artışın yukarıda belirtilen 300 milyar dolardan daha küçük olması muhtemeldir.

Trump’ın göreve geldiği zamandan beri aldığı kararların ABD lehine çıktı verme olasılığı elbette var. Buna karşı kendini vurma olasılığı git gide yükseliyor. Zira ABD için öngörülebilirliğin azaldığı ve beklenmeyen direncin ve çıktıların olduğu bir dönem belirginleşiyor. ABD piyasası da bunun farkına varmış görünüyor.

Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.