Yunanistan ekonomisi 2024’te yüzde 3 büyüme ile Euro Bölgesi’ni geride bırakıyor

Ağırlıklı olarak AB’ye yapılan ve tarım ürünleri, yakıt ve eczacılık ürünlerinden oluşan Yunanistan’ın ihracatı Avrupa’da yaşanan ekonomik durgunluğun etkisiyle geçen yıl neredeyse yüzde 9 oranında düşüş gösterdi. Ülkenin ekonomik büyümesi, kısmen ticaret ortaklarının ekonomik durgunluğu nedeniyle 2023’te yüzde 2’ye geriledi.

2008 krizinde yaşanan ekonomik bunalımın ardından Yunanistan, yeni bir sayfa açmaya başladı. 2013 yılında yüzde 27,4 ile zirve yapan işsizlik oranı 2022’de yüzde 11’e geriledi. 2024 yılı için Yunanistan ekonomisi güçlü bir toparlanmanın işaretlerini veriyor. Yaklaşık yüzde 3’lük bir büyüme oranına işaret eden projeksiyonlar, ülkenin 2009 krizi öncesindeki ekonomik büyüklüğüne oldukça yaklaşıyor. Beklenen bu büyüme ile yüzde 0,8’lik büyümede kalan Euro Bölgesi ortalamasını önemli ölçüde aşıyor. Son on yılı aşkın süredir kemer sıkma politikalarının ardından Yunanistan için durgunluklardan zorlu kemer sıkma programlarıyla kurtulmak yıllar aldı.

‘Enerji’ en önemli ihracat kalemi

Yunanistan’ın dış ticaretinde İtalya, Bulgaristan, Almanya, Kıbrıs, Rusya, Çin, Türkiye, Irak ve Hollanda öne çıkıyor. Dış ticaretinin yüzde 40’ını bu ülkelerle gerçekleştiren Yunanistan dış ticaretinde ise açık veriyor. 2013 ile 2021 yılları arasında ortalama 23,6 milyar dolar dış ticaret açığı veren ülke 2022 yılında Rusya Ukrayna gerginliklerinin emtia fiyatlarını yükseltmesiyle 40,4 milyar dolar açık verdi. Bu rakam geçtiğimiz yıl 34,4 milyar dolara geriledi. Rusya, Irak ve Kazakistan’dan satın aldığı enerji ürünlerini Bulgaristan, Libya, Lübnan, Kuzey Makedonya dâhil birçok ülkeye ihraç eden Yunanistan’ın enerji sektöründeki ihracatı tüm ihracatın üçte birine yakınını oluşturuyor. Enerji ihracatı 2023 yılında 17,8 milyar dolar ile tüm ihracatın yüzde 32’sini oluştururken 24,6 milyar dolar enerji ithalatı yaptı. Alüminyumdan eşya, eczacılık ürünleri, elektrikli cihazlar sektörleri Yunanistan’ın ihracatının yüzde 10,5’ini oluştururken, elektrikli cihazlar, makinalar, eczacılık ürünleri sektörleri ise ithalatın yüzde 16,3’ünü oluşturuyor.

Yatırımcılar devreye giriyor

Yıllar süren uluslararası kurtarma ve sert kemer sıkma programlarından sonra Yunanistan, yatırımcıları çeken, ihracatı canlandıran ve rekor düzeydeki işsizliği tersine çeviren önemli değişiklikler yaptı. Yunanistan ekonomisinin toparlanmasına dair en önemli işaret derecelendirme kuruluşlarının Yunanistan’ın notunu artırması. 2022 yılında Yunanistan’a gelen yaklaşık 7,5 milyar euroluk doğrudan yabancı yatırımın yarısından fazlası, Fransa ve Almanya gibi Kuzey Avrupa ülkeleri. Yunanistan ekonomisi, Microsoft ve Pfizer gibi çok uluslu şirketlerin artan yatırımları, rekor düzeydeki turizm ve yenilenebilir enerji yatırımları sayesinde geçen yıl Euro Bölgesi ortalamasının yaklaşık iki katı büyüdü. Atina’nın doğusunda 1 milyar euro değerinde bir veri merkezi inşa eden Microsoft’un yanı sıra daha kuzeyde Pfizer 650 milyon euroluk bir araştırma merkezi kuruyor. ABD’li, Çinli ve Avrupalı şirketler yenilenebilir enerji anlaşmaları yapıyor. Cisco, JPMorgan, Meta ve diğer çok uluslu şirketlerin yatırımlarının önümüzdeki birkaç yıl içinde milyarlarca euro değerinde bir ekonomik etkiye sahip olması bekleniyor. Dört yüz bin istihdam ile ülkedeki istihdamın yüzde 10’unu oluşturan tarım sektöründe de Mondelēz, Lays, Barilla, Cadbury, General Mills, Friesland Campina dâhil birçok yabancı yatırımcı bulunuyor.

Türkiye, Yunanistan’a net ihracatçı konumunda

Son 10 yıllık dönemde iki ülke arasındaki ticaret hacmi dalgalı bir seyir izlerken Türkiye, Yunanistan ile dış ticaretinde 2018 yılından beri net ihracatçı konumda yer alıyor. 2020 yılında salgının etkisiyle iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 600 milyon dolar azalarak 3,1 milyar dolar seviyesine gerilerken 2021 yılında 5,3 milyar doların üzerine çıktı. 2022 yılında Türkiye’nin Yunanistan’a ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 6 artarak 3,3 milyar dolar olurken ithalatı ise yüzde 1 azalarak 2,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Türkiye’nin Yunanistan’a ihracatı 2023 yılında bir önceki yıla göre ise yüzde 26 artarak 4,1 milyar dolar seviyesine yükselmiş, ithalatı ise yüzde 25,5 düşüşle 1,6 milyar dolar olmuştu. Böylelikle Türkiye’nin Yunanistan’a dış ticaret fazlası 2,5 milyar dolar seviyesine yükseldi.

• Türkiye ile Yunanistan arasındaki dış ticarette demir çelik, enerji, plastik ve otomotiv sektörleri öne çıkıyor.

Demir ve çelik, 2023 sonu itibarıyla 246 milyon dolarla ihracatta ilk sırada yer aldı. Bu sektörü 233 milyon 581 dolarla motorlu kara taşıtları ve 210 milyon dolarla plastik ve mamulleri takip etti. Bu dönemde Yunanistan’dan 1 milyar 495 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilirken, 553 milyon dolarlık mineral yakıtlar satın alındı. Bu ürünleri 214 milyon 298 dolarla pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat izledi. 2023 yılı verilerine göre, Türkiye, Yunanistan’a ihracatının yüzde 30’unu demir çelik, enerji ve plastiklerden gerçekleştirirken enerji ithalatı, Yunanistan’dan ithalatın yüzde 42’sini oluşturdu.

Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde normalleşme

Atina Deklarasyonu ile yeni bir sayfa açılan ilişkilerde Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis’in 13 Mayıs Pazartesi günü Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyaretin iki ülke iş dünyası için çok anlamlı olduğunu dile getiren DEİK Türkiye-Yunanistan İş Konseyi Başkanı Adnan Polat, “Türkiye ve Yunanistan arasında ekonomi, ticaret, ulaştırma, enerji, sağlık, teknoloji, eğitim ve gençlik gibi pek çok alanda ikili işbirliğini artırmak için pek çok fırsat ve imkân olduğunu görüyoruz. İki ülke arasındaki iletişim kanallarının açık tutulması için iş dünyası olarak bizlere önemli bir görev ve sorumluluk düştüğünün bilincindeyiz” diyor.

Türkiye’nin de Yunanistan'ın da turizm destinasyonlarına, ticaret ve enerji sevkiyatları açısından küresel öneme ve karşılıklı doğrudan yatırım avantajlarına sahip olmaları ekonomi alanında başlıca fırsatlar olarak öne çıkıyor. Öte yandan iki ülke arasında dış ticaret hacminin 10 milyar dolara yükseltilmesi hedefleniyor. Türkiye’nin ve Yunanistan’ın cazip turizm destinasyonlarına, ticaret ve enerji sevkiyatları açısından küresel öneme ve karşılıklı doğrudan yatırım avantajlarına sahip olmaları ekonomi alanında ilki ülkenin önündeki başlıca fırsatlar olarak öne çıkıyor.

İki ülke arasında enerji işbirliğinde yeni dönem

Dünyadaki en büyük armatörlük ülkesi olan Yunanistan, 5 bin 520 gemiden oluşan ticaret filosunun toplam kapasitesini son on yılda yüzde 50 oranında artırdı. Denizcilik; ekonomik, sosyal ve stratejik katkısıyla Yunan ekonomisinin en üretken direklerinden birini oluşturuyor. Deniz taşımacılığının Yunan ekonomisi üzerindeki genel etkisi GSYH’nin yüzde 7’sine ulaşırken, Yunanistan’da doğrudan ve dolaylı olarak yüzbinlerce iş yaratıyor. Ayrıca denizcilik Yunan ekonomisine büyük parasal girdiler sağlıyor. 2012-2022 döneminde denizcilik, Yunanistan ekonomisine 148 milyar euroluk giriş sağladı ve bu da sektörün Yunanistan için oynadığı önemli rolün altını çizdi.

Ayrıca bol güneş ışığı ve rüzgâr, Yunanistan’ı güneş ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına uygun hale getiriyor. Ülke, enerji bağımsızlığını ve sürdürülebilirliği hedefleyerek bu sektörlere yatırımlarını sürdürüyor. Yenilenebilir enerji sektöründe Haziran 2023 itibariyle 5,8 GW enerji kapasitesine sahip fotovoltaik panel kullanılan ülkede 4,8 GW kapasiteli rüzgar enerji panelleri dâhil 11,3 GW yenilenebilir enerji kapasitesi bulunuyor. Aktif kontratlar ile birlikte yakın zamanda kapasitenin 19,2 GW’a çıkması bekleniyor. 2030 yılına kadar elektrik üretiminin yüzde 80’ini (yaklaşık 28 GW) yenilenebilir enerji sektöründen gerçekleştirmeyi hedefliyor. 2030 yılına kadar ise bu alanda 35 milyar euro yatırım yapılması bekleniyor.

Yunanistan’ın enerji üretiminin yüzde 57’si yenilenebilir enerji kaynaklarından gelirken, Türkiye de bu yönde ciddi adımlar atıyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye'deki enerji yatırımlarının yüzde 64’ünü yenilenebilir enerji kaynakları oluşturdu. Bu alanda iki ülkenin de ciddi bir performans sergilediğini ve önemli bir potansiyel barındırdığına dikkat çeken Polat, Türkiye ve Yunanistan’ın Avrupa ve Asya arasındaki bağlantı yolları ile enerji koridoru için önemli bir güzergâh oluşturduğunu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Yunanistan Başbakanı Miçotakis arasında Aralık ayında yapılan görüşmede de enerji alanındaki işbirliğinin öneminin vurgulandığını hatırlatıyor.

Turizm, Yunan ekonomisi için hayati öneme sahip

Yunanistan’ın sahip olduğu kültürel zenginlik dünyanın her yerinden turist çekerek ekonomiye önemli katkı sağlıyor. Yunanistan Merkez Bankası tarafından yayınlanan turizm verilerine göre, turizmde rekor en son 2019 yılında Kovid salgını öncesinde, 31 milyon 300 bin turist ile kırılmıştı. Yunanistan geçtiğimiz yıl 32 milyon 700 bin turisti ağırladı. Buna göre; turist sayısı 2019 yılına göre yüzde 4,4, 2022 yılına göre yüzde 17,6 artış gösterdi. AB dışındaki ülkelerden de Yunanistan’da tatil yapmayı tercih edenlerin oranı yüzde 20.8 oranında artış gösterdi.

Merkez Bankası’nın verilerine göre; turizm gelirleri yılın tamamında 20,45 milyar euroyu buldu. Bu rakam, 2019 yılında gerçekleşen rekor 18,15 milyar euronun yüzde 12,7 üzerinde yer aldı. 2023 yılı turizm gelirleri, önceki yıl gerçekleşen 17,67 milyar euroya göre ise yüzde 15,7 artış gösterdi. Kişi başına düşen ortalama turizm harcaması ise; 2019 yılına göre yüzde 7 artarak, 623 euroya yükseldi.

• Turizm faaliyetlerinin Kovid-19 salgını sonrasında hareketlenmesiyle Yunanistan vatandaşlarının Türkiye’ye olan ziyaretleri de arttı.

İkili ilişkilerin önemli bir boyutunu oluşturan turizm faaliyetlerinin Kovid-19 salgını kaynaklı önlemler nedeniyle sekteye uğradığını hatırlatan Polat, 2021 yılında iki ülke arasındaki karşılıklı turist hareketliliğinin salgın öncesi dönemin yaklaşık yüzde 10-15’i civarlarına düştüğünü söylüyor. Salgın önlemlerinin ortadan kaldırılması ile birlikte 2022 yılında turizm rakamlarının büyük bir iyileşme gösterdiğine değinen Polat, Türkiye’yi ziyaret eden Yunanistan vatandaşlarının bir önceki yıla göre neredeyse 3,7 kat artışla 567 bin 819’a yükseldiğini, 2023 yılı Ocak-Kasım döneminde ise bu rakamın 621 bin 249’a ulaştığını belirtiyor.

Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.