Antalya Muratpaşa Belediyesi Türkan Şoray Kültür Merkezi

Türkan Şoray Kültür Merkezi, orta yoğunluklu konut bölgesinin merkezinde Antalya’da Muratpaşa ilçesi Yeşilbahçe mahallesi, 1455 sokak, 8 numarada konumlanıyor. 8.348 m² inşaat alanına sahip yapının inşaatı 2018 tarihinde tamamlanıyor. Kültür merkezi, 658 kişilik seyirci alabilen salonları bünyesinde barındırıyor. Atölye, fuaye-sergi alanı, sanat sokağı, sosyal etkinlik terası, enstrüman-sahne depoları, orkestra, prova odaları, aksesuar, yönetim ofisleri, kulis ve otopark gibi alanlar da merkezin içinde bulunuyor. İki ana taşıt ve yaya yoluna yerleştirilmiş olan bu kültür merkezi, kent mimarisi içerisinde bir köprü işlevi görüyor. Fuar, atölye ve prova salonlarının yerleşimi, kentte yaşayanları ve salon kullanıcılarını bir araya getirecek biçimde planlanıyor olmasıyla öne çıkıyor.

Muratpaşa Belediyesi’nin inşa ettiği Türkan Şoray Kültür Merkezi, Türkan Şoray’ın katılımıyla açılıyor. 2016 yılında duyurulan, Muratpaşa Belediyesi Çok Amaçlı Gösteri Merkezi Atölye ve Sahnesi Mimari Fikir Proje Yarışması'nda 1.lik ödülüne layık görülen Türkan Şoray Kültür Merkezi yapısının tasarım ekibi; Cihan Sevindik, Doğan Türkkan, Tunahan Koç ve Zeynep Canan Aksu'dan meydana geliyor. Yapının statik projesi Akıncı Mühendislik, mekanik projesi G Mühendislik, elektrik projesi Çakırtek Mühendislik, akustik projesi Karakutu Akustik, aydınlatma projesi ise Studio Lighting Design tarafından gerçekleştiriliyor. Proje sürecinin en büyük zorluklarından birinin, yarışma aşamasında 300 kişi olarak belirlenen salon kapasitesinin, uygulama aşamasında 700 kişiye yükseltilmesi olduğu biliniyor.

Yarışmanın adının ve sonrasında düzenlenen kolokyumda jüri üyelerinin sıkça vurguladığı gibi, birçok işlevin bir arada sığabileceği çok amaçlı bir kullanım biçimi, tasarımda, zemin ve üst zemin katmanlarının esnek ve akıcı yapısıyla ifade buluyor. Bu aşamada, ekip ana hedefini, “yapının hem boyut hem de dil açısından sahip olduğu sade tasarımın, şehir ve park ile entegrasyonu ve farklı zaman dilimlerinde değişik kullanıcı grupları ile etkileşime girebilen, dinamik bir yapı olması” şeklinde tanımlıyor. Bu esnek yapı, Akdeniz şehir kimliği ve iklim şartları ile ortaya çıkan yarı açık ve açık mekanlarla birleştiğinde, bir sarmal kiriş içerisinde düzenlenmiş ve çok fonksiyonlu gösteri salonu hacminin dominant öğe olduğu bir parçalanmış konsepti meydana getiriyor. Şehir ile park arasındaki ilişkiye dayanan kamusal alanlar, farklı şekil ve özelliklerde, yapı içine de transfer edilerek bir yanda ölçek ve yerle oluşturulan alçakgönüllü dil, öte yanda kamusal kullanım alternatiflerinin, yalın bir mimari dille yeniden yorumlanması ile geçirgen bir yapı oluşturma hedefleniyor. Kültür merkezinin, orta ölçekli bir konut bölgesine yakın bir konumda yer almasının yanında, parkın farklı seviyelerden algılanabilmesi ve şehir sakinlerine çeşitli iç ve dış mekân kullanım seçenekleri sunması, günlük yaşamın bir parçası olabilecek bir mekân oluşturma amacı da proje kapsamında önem verilen unsurlar arasında bulunuyor. Bu çerçevede, parka yönelik cephesinde yapı sınırını daha belirsiz kılmak ve park ile yapı arasında daha fazla etkileşim sağlamak hedefleniyor. Sanat sokağındaki kent atölyeleri de bu etkileşimi güçlendirecek faktörler arasında kabul ediliyor.

Türkan Şoray Kültür Merkezi’nin Akdeniz iklimine sahip bir konumda yer alması, insanların günlük rutinlerini etkiliyor. Bu bölgede insanların sosyalleşme faaliyetleri iklim koşulları nedeniyle gün batımından sonra gerçekleşiyor. Bu doğrultuda yarışma alanındaki ağaçları korumak ve kültür merkezini adeta bir güneşlik olarak tasarlamak kaçınılmaz oluyor. Yapının orta yoğunluklu konut bölgesinin ortasında konumlanıyor olması nedeniyle tasarımın amacı, kullanıcıları sadece yapının ana seyri için değil, aynı zamanda sosyalleşmek için de alana çekmek oluyor. Bu nedenle yapı ve peyzaj organizasyonunungeçirgen ve esnek olması tercih ediliyor. Kültür merkezinin gece/gündüz ve yaz/kış kullanılabilmesi için bir restoran, bir gözlem platformu, ortak alanlar ve avlular tasarlanıyor. Teras ve yürüme platformları sayesinde Türkan Şoray Kültür Merkezi, sadece zeminde değil farklı seviyelerde de kullanılabiliyor. Böylece park boyunca uzanan bir fuaye, "Sanat Sokağı" ve kullanıcılar ile çevreyi birbirine bağlayan açık alanlar ile sürdürülebilir bir tasarım hayata geçiriliyor. Proje, kullanıcılarına sürekli aktif bir alan sunmayı hedefliyor ve yapı ölçeğini aşan bir kamusallık yaratmayı amaçlıyor; çıplak beton ve açık tasarımı ile kamusal bir objeye dönüşüyor. Tasarım yaklaşımının temeli, yapıda malzemelerin ve bütün inşa sistemlerinin gerçekte oldukları gibi kendilerini göstermelerine dayanıyor. Bu çerçevede, taşıyıcı sistem, akustik düzenleme ve mühendislik altyapısı, olabildiğince açık bir şekilde, yapılan çatıyla bütünleşerek sistem içindeki pozisyonunu belirginleştiriyor.

Çok amaçlı salon, sistemde temel bir bileşen olarak öne çıkarken, orkestra çukuru, ana ve yan sahneler, ışık odası gibi teknik modüllerle destekleniyor ve kullanıcılar için görsel ve işitsel ergonomi sağlama amacı güderken, aynı zamanda farklı türdeki etkinlikleri ağırlayabilecek biçimde düzenleniyor. Kültür merkezinin çok amaçlı gösteri salonu, önemli etkinliklere ev sahipliği yapmak üzere tasarlanıyor. Akustik ve disiplin gereksinimleri doğrultusunda tasarlanan bu salon, yapının en önemli alanını oluşturuyor. Kullanıcıların görsel ve işitsel konforunu sağlarken aynı zamanda salon, çeşitli etkinlik türlerine uyum sağlama kapasitesine sahip olmasıyla da öne çıkıyor. Fuaye, hem salonu hem de kullanıcılarını aynı seviyede birleştirerek, şehir sakinlerini ve salon kullanıcılarını yapıdaki bir kesişme noktasında buluşturuyor. Bu sayede, yapı, şehir kullanıcısı için belirgin bir kamusal yapı olurken, park da salon kullanıcıları için yoğun şehir dokusunda bir kaçış noktası işlevi görüyor. Atölye ve prova salonlarına duyulan ihtiyaç, Sanat Sokağı’na açılan avlu ile entegre olup, yapı kullanıcısına aynı seviyede tüm servisleri kullanabilme fırsatı tanıyor. Önde bulunan kamusal alan, restoran ve seyir platformu ile değer kazanarak, kent sakinlerinin yapıyı her zaman kullanabilmesini hedefliyor ve etkinlik avlusu vasıtasıyla tüm bu bölümleri bir araya getiriyor.

Şehir sakinlerinin Türkan Şoray Kültür Merkezi ile sadece programlı sanatsal aktivitelere değil, aynı zamanda açık ve yarı açık alanlarda düzenlenen benzer etkinliklere de katılımı teşvik ediliyor ve bu kapsamda, üst terasta tasarlanan yürüme yolları, yapıyı her seviyede şehir sakinleri için erişilebilir kılıyor. Proje kapsamında; servis girişi ve otopark rampası gibi teknik alanlara iniş sağlayan birimler, yapının yanındaki trafik yollarından oluşturulan oyuntular ile yer alıyor. Yönetim birimleri, Kuzey’deki giriş bölgesinde konumlanıyor ve bu şekilde belirtilen tüm birimleri hem denetim altına alabiliyor hem de gerektiğinde perdelenebilme özelliği ile ayrışabiliyor. Ekip, kültür merkezinin gece veya gündüz, yaz veya kış kullanıcılarına sürekli bir kullanım olanağı sağlama amacını taşırken, tasarım aşamasında hayal edilen, ölçek ve konumla sıkı bağlantılar kurma çabasının, uygulama sonrasında meydana gelen yapıda somutlaşmış olması, yarışma yoluyla kazanılmış bir kamu binası oluşturma sürecinin en olumlu yönlerinden biri olarak görülüyor.