Ricardo Bofill’in zamana meydan okuyan fabrikası: La Fabrica
La Fabrica, 1973 yılında İspanyol mimar Ricardo Bofill tarafından Barselona yakınlarında keşfedilmiş eski bir çimento fabrikası. 1. Dünya Savaşı sonrasında Katalanya’nın ilk endüstriyelleşme dönemlerinden kalmış olan fabrika; 100 metrekare büyüklüğünde ve 30’dan fazla silodan oluşuyor.
Mimar Bofill, brütalist mimarinin etkisinde olan fabrikayı satın alıyor ve kendine has üslubu ile yeniden tasarlıyor. Geçmisin izlerini taşımakta olan alışılagelmişin dışında çözülen doluluk-boşluk oranını ve sirkülasyon şemasını; geleceği yansıtmaya yönelik yorumluyor ve büyülü bir mekan haline getiriyor.
Eski çimento fabrikası La Fabrica’nın inşaatına, bazı kısımları yıkılarak başlanmış ve dinamit ve çekiç yardımı ile yapılan yıkımlar 2 yıl sürmüş. Mekanlar yeniden işlevsel hale getirilmiş ve fabrika fonksiyonunda kullanılmayan boşluklara nitelik kazandırılmış.
Sanayi yapısı, devasa beton silolardan sarkan ince sarmaşık ve bitkilerle yeşillendirilmiş. Yapının yeniden tasarlanmasına bir sanatçı perspektifinden bakan mimar düşüncelerini şu şekilde ifade ediyor.
Buraya baktığınızda fabrika bacaları yerine minimal malzemeler ve bakış açısı ile tasarlanmış silindir heykeller göreceksiniz’’
Yapılan tasarımlarda fabrikaya eklenen yeni yapıların eski yapılardan ayırt edilmesi sağlamış ve vernaküler mimari ile zıt bir dil kullanmış.
Mimar; pencere, kapı ve merdiven gibi yeni yapı elemanlarını modern bir dille yorumlayarak adeta yapıya asılı hale getirmiş. Bofill’in bir mimarlık stüdyosu oluşturmak amacıyla yeniden tasarladığı fabrikada kullanılan alanlar; silolarının içinde 4 kata yayılmış ve katlar arası sirkülasyon ise dönen merdiven ile çözülmüş.
Stüdyo’nun farklı işlevlerine hizmet etmesi için her kat farklı plan şemalarında tasarlanmış. 4m yüksekliğindeki birinci kat; Ricardo Bofill’in ofisi olarak düzenlenmiş ve fabrikanın büyük salonu ise konferans-sergi odası olarak yeniden işlev kazanmış. 10 metre tavan yüksekliğine sahip bu mekanda paslanmış çelik yüzeyler ve çıplak beton yapı malzemelerinin kontrastı başarılı bir şekilde uygulanması ile endüstri yapısının ruhu korunmaya çalışılmış.
Aynı zamanda iç mekanda ağırlıklı olarak aydınlık tonlar, büyük beyaz koltuklar, perdeler ve ahşap kitaplıklar kullanılarak yaşama mekanının varlığı yansıtılmış.
Geçmiş ile geleceği, çelik ve ahşabı, endüstri yapı ile yaşama mekanını beraber yorumlayan mimar; kendi yaşam alanı olarak tasarladığı fabrikanın üst katını ‘evcil, anıtsal, brütalist ve kavramsal’ olarak yorumluyor.
Oscar Tusquets tarafından tasarlanan çift taraflı şömine, zemin katta bulunan mutfak - yemek odasında yer alıyor ve tüm aileyi bir fabrikanın içinde ‘ev’ ortamında birleştirmek üzere kullanılıyor. Ünlü katalan mimar Antoni Gaudi’nin tasarımlarının yorumu olarak Taller de Arquitectura tarafından tasarlanan sandalye ve tabureler; orta katta bulunan Fas duvar kaplaması ve kırmızı alicante mermerli yemek masasının bulunduğu odada yer alıyor.
İç mekanda zamansız olarak nitelendirilebilecek mobilya ve tefrişlerin kullanılması ile Ricardo Bofill’in yapıyı satın almasının üzerinden 40 yıl geçmesine rağmen fabrika hala gelişmeye ve geçmişi yenilikçi bakış açısıyla yansıtmaya devam ediyor.