Şehrin merkezinde bir hapishane: Nanterre Yarı Açık Cezaevi

 Nanterre Yarı Açık Cezaevi.
Nanterre Yarı Açık Cezaevi.

Local Architecture Network, Fransa’nın Nanterre şehrinde, alışılagelmiş hapishane anlayışından uzak kentsel bir yapı tasarladı. Ekip, düşük güvenlikli Nanterre Yarı Açık Cezaevi’ni, kent bağlamından soyutlamamak için duvar ve tel örgüler yerine daha geçirgen bir cepheyle inşa etti.

2002 yılında, Benoit Jallon ve Umberto Napolitano tarafından kurulan, Paris merkezli yerel bir mimarlık ofisi olan Local Architecture Network (Yerel Mimarlık Ağı),Fransa’nın Nanterre şehrinde bir hapishane tasarladı.

Geniş konsol, açık alanın üzerinde yer alıyor.
Geniş konsol, açık alanın üzerinde yer alıyor.

Local Architecture Network (LAN), projeye başlamadan önce hapishanelerin kentteki yerini sorguluyor. Tarih boyunca, daimî olarak şehirden uzaklaştırılan hapishane yapıları için yeni mimari cevaplar arıyor.

Nanterre Yarı Açık Cezaevi’nin proje görselleştirmesi.
Nanterre Yarı Açık Cezaevi’nin proje görselleştirmesi.

Genellikle bir duvar ile çevrelenen, tekil bir yapı olan ceza infaz kurumları, dışarısı ile sınır oluşturma ve içeriyi kontrol altında tutma işlevlerine karşılık verecek şekilde tasarlanır. LAN ekibi ise bu projeyle; şehir ve hapishane, iç ve dış kavramlarını, mekanlar üzerinden sorguluyor.

Yapıya dışarıdan bakıldığında, klasik hapishane binalarıyla bütünleşen dikenli teller yer almıyor. Bu yüzden, 14 metre yüksekliğindeki çelik kaplı yapı, mahallenin bir parçası olarak ön plana çıkıyor.
Yapıya dışarıdan bakıldığında, klasik hapishane binalarıyla bütünleşen dikenli teller yer almıyor. Bu yüzden, 14 metre yüksekliğindeki çelik kaplı yapı, mahallenin bir parçası olarak ön plana çıkıyor.

Projenin mimarlarından Napolitano, yapıyı şöyle anlatıyor:

"Suçu ve cezayı hatırlatmayan, daha açık ve aydınlık, dışarıyla görsel iletişim sağlayan yekpare bir kütle istedik."

Hapishane binası kompakt bir küboid gibi görünüyor.
Hapishane binası kompakt bir küboid gibi görünüyor.

Nanterre Yarı Açık Cezaevi, müstakil evler ve 1960’lı yıllardan kalma bazı endüstriyel binalar ile çevrili bir kentsel alanda yer alıyor. LAN, çeşitli biçimler aracılığıyla şehir ve hapishane sınırları arasındaki ilişkiyi yeniden değerlendirmeyi ve ikisi arasındaki kopukluğu azaltmayı hedefliyor.

Çoğunlukla hapishane yapıları, şehir merkezinde olsalar dahi, kapalı kütleleri ile kentsel olmayan nesnelere dönüşüyor. Nanterre Hapishanesi ise mahalle ile etkileşime açık olacak şekilde tasarlanıyor.
Çoğunlukla hapishane yapıları, şehir merkezinde olsalar dahi, kapalı kütleleri ile kentsel olmayan nesnelere dönüşüyor. Nanterre Hapishanesi ise mahalle ile etkileşime açık olacak şekilde tasarlanıyor.

Mimarlar, çevreyle arasında sınır çeken katı ve geçirimsiz bir duvar yerine açık bir cephe tasarlıyor. Ayrıca her biri farklı hedef popülasyonları barındıran iki programı, çeşitli hacimlerde birleştiriyor.

Hapishanenin dış cephesinde giriş bölümü için geniş bir açıklık tercih ediliyor.
Hapishanenin dış cephesinde giriş bölümü için geniş bir açıklık tercih ediliyor.

Nanterre projesi, iki ayrı kullanıcı profili için farklı mimari programları bir araya getiriyor. Hauts-de-Seine bölgesindeki cezaevi hizmetlerinin Denetimli Serbestlik Genel Merkezi (SPIP),yargı gözetimi altına alınan kişilerin takibini sağlıyor. Yarı Açık Cezaevi (QSL) ise, 92 mahkûm barındırıyor.

Hapishanenin yakın çevresini gösteren çizim.
Hapishanenin yakın çevresini gösteren çizim.

Bina, dışarıdan bakıldığında, iki caddenin birleştiği köşede bulunan kompakt bir kare prizma gibi görünüyor. L biçimli binanın ön tarafında, SPIP programı ve merkez blokta ise QSL’e ait hacimler bulunuyor.

Denetimli Serbestlik Merkezi, sokak ile etkileşime açık olacak şekilde tasarlanıyor.
Denetimli Serbestlik Merkezi, sokak ile etkileşime açık olacak şekilde tasarlanıyor.

Général Leclerc ve Acacias Caddesi’nin köşesine yerleşmiş olan Denetimli Serbestlik Genel Merkezi (SPIP) ofisleri, sokağa bakıyor. Yarı Açık Cezaevi (QSL) ise kontrollü girişlerin sağlanmasına izin vermek ve gizliliği korumak için sokaktan geri çekilerek konumlandırılıyor.

Hapishane kütlesi.
Hapishane kütlesi.

Yekpare bir küp olarak görünen binanın bu düzenini, güney cephede yer alan Yarı Açık Cezaevi (QSL) bölgesinin girişindeki büyük açıklık bozuyor. Bu açıklığı sağlayan konsol, hem daha akışkan hem de daha güvenlikli bir geçiş alanı oluşturuyor.

Bina, güneşten korunma sağlayan, derinlik ve şeffaflık sunan delikli çelik saclarla kaplanıyor. Böylece binanın güçlü kimliğine uyumlu bir cephe sunuluyor.
Bina, güneşten korunma sağlayan, derinlik ve şeffaflık sunan delikli çelik saclarla kaplanıyor. Böylece binanın güçlü kimliğine uyumlu bir cephe sunuluyor.

Denetimli Serbestlik Genel Merkezi (SPIP) binasının üst katında; yönetim ofisleri, zemin katında ise toplu kullanım alanları ve teknik odalar bulunuyor. SPIP, gün boyunca yaklaşık 3.000 kişiyi ve 1.000 mahkûmu denetliyor ve bu insanların topluma yeniden katılmalarına yardımcı oluyor.

 Bazı hücrelerin baktığı yerlerde, hükümlüler tarafından ekip biçilen bir bostan tasarlanıyor fakat uygulamaya geçirilmiyor.
Bazı hücrelerin baktığı yerlerde, hükümlüler tarafından ekip biçilen bir bostan tasarlanıyor fakat uygulamaya geçirilmiyor.

QSL’de yer alan 89 hücrede; ikisi fiziksel engelli olmak üzere, toplam 92 hükümlü kalabiliyor. Hücrelere, avluya bakan, geniş yürüyüş yollarından erişiliyor. Hücreler, karşısında herhangi bir bina olmayacak şekilde, avluya ya da bahçelere bakıyor.

İki binanın ortasında yer alan avludaki işlevler, renk farkı ile belirleniyor.
İki binanın ortasında yer alan avludaki işlevler, renk farkı ile belirleniyor.

Mahkumların avluda vakit geçirdiği zamanlarda, hücreler ile görsel teması azaltmak ve yeşil alan sağlamak için binaların etrafı bahçe ile çevreleniyor. Bu alanlarda, çim ve sucul bitkiler kullanılıyor.

Hapishane, pastel renklerle boyanmış bir spor sahasını çevreleyen iki blok halinde tasarlıyor.
Hapishane, pastel renklerle boyanmış bir spor sahasını çevreleyen iki blok halinde tasarlıyor.

QSL’nin zemin katında; kantin, spor odası, bilgisayar odası, kütüphane, çamaşırhane ve açık avlu bulunuyor. Güvenlikli erişim ile ulaşılan avluda; basketbol ve hentbol sahaları yer alıyor.

QSL’e giriş.
QSL’e giriş.

Hapishanenin farklı alanlarının güvenlik organizasyonları, korumalı giriş noktası [(PEP (Protected Entry Post)] ile kontrol altında tutuluyor. Yapının ön cephesindeki avlusuna bakan güvenlikli giriş noktası; lojistik, idari ve gözaltı alanlarına erişim sağlıyor.

Çelik saclardan yapılmış delikli paneller, hapishane binasının cephesini kaplıyor. Ayrıca yapıda, iç mekanlara giren güneş ışığı seviyesini düzenlemek için otomatik olarak açılıp kapanabilen panjurlar bulunuyor.
Çelik saclardan yapılmış delikli paneller, hapishane binasının cephesini kaplıyor. Ayrıca yapıda, iç mekanlara giren güneş ışığı seviyesini düzenlemek için otomatik olarak açılıp kapanabilen panjurlar bulunuyor.

Vaziyet planı.
Vaziyet planı.

Zemin kat planı.
Zemin kat planı.

 Birinci kat planı.
Birinci kat planı.

İkinci kat planı.
İkinci kat planı.

Programdaki farklı ihtiyaçlara uygun olarak projede; korten, ısı cilalı alüminyum ve ince taneli sıva olmak üzere üç ana malzeme kullanılıyor. Ayrıca, Yarı Açık Cezaevi’nin cephesinde, kendi kendini temizleyen malzemeler kullanılıyor.

Cephe uygulama detayı.
Cephe uygulama detayı.

Termolaklı alüminyum ve alçıdan oluşan bu cephe, su geçirmiyor. Denetimli Serbestlik Genel Merkezi, korten çelik kaplamasıyla, içerisi ve dışarısı arasında görsel bir süzgeç görevi görürken, aynı zamanda cepheye bütüncül bir karakter de kazandırıyor.

Güney ve batı görünüşü.
Güney ve batı görünüşü.

Kuzey ve doğu görünüşü.
Kuzey ve doğu görünüşü.

Batı ve güney görünüşü.
Batı ve güney görünüşü.

Kesit.
Kesit.

Kesit.
Kesit.

Kesit.
Kesit.

Proje

Nanterre Yarı Açık Cezaevi

Program

Entegrasyon ve Denetimli Serbestlik İçin Minimum Güvenlik Alanı ve Cezaevi Hizmetleri

Mimarlar

LAN Mimarlık (Benoit Jallon ve Umberto Napolitano)

Alan

4350 m²

Yıl

2019

Yer

Nanterre, Fransa

Maliyet

13 milyon €

Fotoğraflar

Cyrille Weiner, Charly Broyez

Proje lideri

Philippe Pelletier

Yeşil bina danışmanı (HQE)

Franck Boutté

Yapı danışmanı

Batiserf İngénierie

Elektrik danışmanı

Nicolas İngénierie

Finans danışmanı

Michel Forgue