Şiirsel modernizmin temsilcisi: Alvaro Siza

27 TEMMUZ 2023 , PERŞEMBE 15:00

Alvaro Siza.

Modern Portekiz mimarisinin önde gelen temsilcilerinden biri olan Alvaro Siza, özgün ve kendine özgü üslubu ile dünyanın önde gelen mimarlarından biri olarak biliniyor. Yüzme havuzlarından kamu binalarına kadar uzanan çeşitli işlevlerdeki yapıları ile ünlü mimar, 1992'de Pritzker Ödülü'ne layık görüldü.

Álvaro Siza Vieira, 1933'te Portekiz'in Matosinhos şehrinde doğar.Siza, genç yaşta heykeltraş olmak isterancak babasının itirazları ve Katalan mimar Antoni Gaudí'nin çalışmalarına duyduğu hayranlık onu 1949'da Porto Güzel Sanatlar Okulu'nda (şimdi Porto Üniversitesi'nin bir parçası)mimarlıkprogramına yöneltir. 1955'e kadar Porto Üniversitesi'nde mimarlık okur ve ardından Mimar Fernando Távora ile çalışmaya başlar. Bu deneyim aynı zamanda "yerel geleneklere saygıyı koruyan ancak onların sürekliliğini çağdaş bir bağlamda arayan" mimari felsefe aşılar. 1950’lerin sonunda Casa del Tè in Leça da Palmeira adıyla kendi stüdyosunu açar. 1960'ların ortalarından itibaren çeşitli üniversitelerde misafir profesör olarak görev yapar ve daha sonra öğretim faaliyetlerine tamamen Porto ÜniversitesindekiMimarlık Fakültesinde devam eder.

Sudaki Yapı (The Building on the Water).

Tasarımcının ilk ünlü yapıları Boa Nova Çay Evi (1963) ve Leça da Palmeira Yüzme Havuzları (1966)dır. Her iki proje de büyük beğeni toplar. Álvaro Siza Vieira, ilk projedeki farklı malzemelerin kullanımı ve kompleksin üzerinde durduğu dağlık manzara ile entegre tasarımı: “Proje, küçük bir kilise ile ileride bir deniz feneri arasında uzanan bölgenin doğal dengesine odaklanmanın sonucuydu. Bu nedenle restoran, kilisenin meydana getirdiği siluetin önüne geçmemek için yüksek katlı inşa edilmedi. Projenin amacı, mevcudiyetle rekabet etmek değil, aynı zamanda inşaatın karaktersiz kalmasını engellemek, yeni yapının özerkliğini mevcut bağlamla uzlaştırmaktı.” şeklinde açıklar.Leça da Palmeira Yüzme Havuzları, hem beton hem de kaya ile şekillendirilen duvarlar aracılığıyla, yapı ile sahil kıyısı arasındaki dengeli bir bütünleşme sağlar. Bu proje, mimarın kariyerindeki en çok takdir edilen projelerden biri olarak öne çıkar.

Leça da Palmeira Yüzme Havuzları, Portekiz

Álvaro Siza Vieira, Portekiz’in 1974 Karanfil Devrimi’nden sonra toplu konutlara yönelir ve bu ona çalışmaları için sosyo politik bir bağlam sağlar. Tasarım odağının büyük bir bölümünü de sosyal konutlar oluşturur. Kenar mahallelerdeki yaşam koşulları iyileştirmeyi amaçlayan hükümet destekli SAAL (Serviço de Apoio Ambulatório Local) kuruluşu için Porto'da Bouça ve São Victor konut projelerini (her ikisi de 1977) inşa eder. 1977'de Évora'daki 1.200 müstakil sıra evden oluşan, 20 yılı aşkın bir süredir aşamalı olarak inşa edilen Quinta da Malagueira kompleksini geliştirme çalışmalarına başlar. Bu projeler Siza'nın uluslararası tanınırlığına katkı sağlar.

Portekiz dışındaki ilk projelerinden biri olan, Berlin'in Kreuzberg bölgesindeki SchlesischesTor Konutunu tasarlar. Bu proje, bağlamsal farkındalık ve özgünlük arasında hassas bir denge oluşturur. Daha sonra Porto'da Bouça ve São Víctor konut komplekslerini inşa eder.

Siza için mimari bir fikir geliştirme sürecinde her projesi için düzinelerce eskiz üretir.Onun tasarım dilini, "mimarlar hiçbir şey icat etmezler, sadece var olanı dönüştürürler" mantığı ile açıklar. Mimar, dönemin deneysel ve geçici akımlarından büyük ölçüde etkilenmez, bunun yerine kendi tarzını zaman içerisinde kademeli olarak geliştirmeyi tercih eder.

Álvaro Siza, duygunun mimarideki en önemli araçlardan biri olduğu konusunda ısrar eder. "Yaptığınız şeyi hissetmeli ve sorunları keskin bir şekilde çözecek kadar mantıklı olmamalısınız, çünkü duygu çok önemlidir. Duygu olmadan bir şeyler eksik kalır" der.

Eleştirmenlere göre Siza'nın çalışmalarının çoğu, bir dizi deneyi temsil eder. Bu nedenle yaptığı işler monotonluktan uzaktır ve her yeni tasarım beraberinde bir yenilik getirir. Çalışmaları genellikle mimari dünyanın yeni boyutlarını ve potansiyellerini araştıran bir tasarım deneyimi olarak kabul edilir. Başka deyişle, Siza'nın katkılarıyla, yani şiirsel modern mimariyle, nesli tükenmekte olan bir mimarlık türünün korunmaya çalışıldığı da söylenebilir.

Banco Borges & Irmão Banka Binası, Vila do Conde, Portekiz.

Banco Borges & Irmão projesi ile 1988'de Avrupa Birliği'nden Mies van der Rohe Çağdaş Mimarlık Ödülü’nü alır. 1992'de Pritzker Mimarlık Ödülü, 2009'da RIBA Kraliyet Altın Madalyası ve 2012'de Venedik'te düzenlenen 13. Uluslararası Mimarlık Sergisi vesilesiyle 2023 Altın Aslan Yaşam Boyu Başarı Ödülü de dâhil olmak üzere çok sayıda ödül alır. Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'nin yanı sıra İngiliz Kraliyet Mimarlar Enstitüsü, Amerikan Mimarlar Enstitüsü, Fransa Mimarlık Akademisi, Avrupa Bilim ve Sanat Akademisi ve Amerikan Sanat ve Sanat Akademisi'nin Onursal Üyesi olarak görev alır.