Bajram serif mubarek olsun

Arnavutluk

Arnavutluk’un yarıdan fazlası Müslümanlardan oluşuyor. Buna rağmen bu ülkede İslam oldukça garip durumda. Başkent Tiran’da, Edhem Bey Camii’nden başka ibadet mekanı bulunmuyor.

O da yetersiz. İşkodra, Berat ve Elbasan’daki Müslümanlar, cami açısından daha şanslılar. Bu şehirlerdeki bayramların da daha canlı olduğu söylenebilir. Tiran’da yaşayan binlerce Müslüman, bayram namazını şehrin geniş bulvarlarında, meydanlarında ya da parklarda kılıyor. Namazı Arnavutluk Diyanet İşleri Başkanı kıldırıyor. Bayram namazına, hanımlar da gidiyorlar. Erkeklerin namaz kıldıkları yere yakın ama ayrı bir yerde namaza iştirak ediyorlar.

Şehrin görünür yerlerine ‘Bayram Şerif Mubarek Olsun’ yazılı pankartlar ve minarelere yeşil-beyaz renkli, ay-yıldızlı bayraklar asılıyor. Bu bayraklar, bayramın son günü ikindi vaktine kadar minarelerde dalgalanıyor.

Bir de namaz kılanları seyretmekle yetinen Müslümanlar var. Bayram namazının ardından davul, zurna eşliğinde havai fişekler atılıyor. Bunu namaza katılanların tokalaşması ve birbirlerine şeker ve lokum ikramı izliyor.

Bosna Hersek

Bosna Hersek’te bayram hazırlıkları günler öncesinden başlıyor. Şehrin görünür yerlerine ‘Bayram Şerif Mubarek Olsun’ yazılı pankartlar ve minarelere yeşil-beyaz renkli, ay-yıldızlı bayraklar asılıyor. Bu bayraklar, bayramın son günü ikindi vaktine kadar minarelerde dalgalanıyor. Bayram namazını başkent Saraybosna’daki Gazi Husrev Bey Camii’nde kılacaksanız, sabah namazından önce orada olmalısınız. Namaz vakti yaklaştıkça, camiye giden yollarda bile adım atacak yer kalmıyor. Sabah namazını, bayram sohbeti ve Boşnakça, Türkçe ve Arapça ilahiler takip ediyor. Müezzin, cemaati bayram namazına Türkçe davet eder: ‘Niyet edin bayram namaz; iki rekât, altı tekbir, uyun hazır olan imama...’ Reis-ul Ulema’nın (Diyanet İşleri Başkanı) kıldırdığı bayram namazına, Cumhurbaşkanlığı Konseyi Boşnak Üyesi ve İslam ülkelerinin büyükelçileri de katılır.

Bulgaristan

Bulgaristan’da bayram hazırlığı, Kadir Gecesi’nden başlıyor. Meydanda toplanan çocuklara şeker dağıtılıyor. Arife günü de ‘kolaç’ isimli hamurişi ve çörekler pişirilerek, komşulara ikram ediliyor. Dağıtımı gerçekleştiren çocuklara, şeker, çikolata ya da para veriliyor. Sonrasında baklavaların hazırlığı başlıyor. Bulgaristan’da Osmanlı’dan kalma birçok cami ya müze olarak kullanılıyor ya da herhangi bir sebeple, kaderine terk edilmiş bulunuyor. Müslümanların yoğun olduğu Sofya, Kırcaali, Şumnu, Rusçuk, Dobruca, Razgrad, Varna ve Burgaz’da, ibadete açık, sadece bir cami bulunuyor. Bu sebeple bayram namazlarında, cemaat avluya ve sokaklara taşıyor. Bayram namazının ardından, evlerde bayramlaşılır ve bayram yemeği yenir.

Kosova

Kosova’da, bayram hazırlıklarına yönelik tatlı telaş günler öncesinden başlar. Şehrin çeşitli yerlerine ‘Hayırlı Bayramlar’ yazılı pankartlar asılır. Bayram alış verişi listenin başında tatlılar yer alır. Şeker, lokum ve kadayıf çarşıdan alınırken, baklava evde hazırlanır. Bayram namazında camiler dolup taşar. Kosova Diyanet İşleri Başkanı, bayram namazını Priştine’deki Fatih Sultan Mehmet Camii’nde kıldırır. Cemaat, başkentteki cami eksikliği sebebiyle, avluya ve sokaklara taşar. Bayram namazlarının Prizren’deki adresi ise Sinan Paşa Camii’dir. Bayram namazının ardından, kabristanda ölmüşlerin ruhuna dualar okunur. Evdeki ilk bayramlaşmadan sonra, bayram yemeğine geçilir. Kosovalı Arnavutlar, bayramın ilk günü kahvaltı yapmazlar. Paça, büryan ya da yahni gibi güne özel yemekler sunulur. İçlik olarak kıyma, kabak, ıspanak, pırasa, fasulye ya da ekşi lahana kullanılarak hazırlanan börekler de sofradaki yerini alır. Erkekler, akşama kadar devam eden bayramlaşma ziyaretlerini gerçekleştirirler. Hanımlar ise sokağa çıkmazlar. Evde misafirleri karşılarlar. Misafirlere gül şurubu ve baklava ikram edilir.

• Gündüz yapılan ziyaretlerin ardından, akşamları meydanlarda gençlerin korzo atışları başlar. Şehir meydanında volta atma anlamına gelen ‘korzo’, tüm eski Yugoslavya ülkelerinde olduğu gibi, Kosova için de önemli bir gelenektir.

Makedonya

Üsküp’te bayram hazırlıkları, Kadir Gecesi’nden önce başlar. Evler temizlenir, baklava ve şekerpare yapılır. Mayalı ekmek için nohutlu maya hazırlanır. Bayramda ikram edilecek yemekler, arife gününün gecesinde hazırlanır. Bayram yemekleri; çorba, yufkalı paça, etli pilav, imambayıldı, sarma, bamya, etli pırasa’dan oluşan zengin bir menüye sahiptir.

Bayram sabahı erkenden kalkıp, namaza gidilir. Namazın ardından kabristan ziyaret edilir. Dönüşte, evin hanımı başta olmak üzere, evlatlar, gelinler ve torunlar yaş sırasıyla, evin en büyük erkeğinin elini öperler. ‘Bayram kuşluğu’ denilen bayram yemeği yenildikten sonra akraba ziyaretine geçilir. Ziyaretlerde önce reçel ve su ikram edilir. Ardından baklava ya da diğer tatlılar verilir.