Judy Gahagan: Bence şiirin, Batı kültürünün talancı tabiatından kaçmamıza imkan veren bir tarafı olmalı

Şiir yazmak için imgelerin ve fikirlerin özüne konsantre olmalı…
Şiir yazmak için imgelerin ve fikirlerin özüne konsantre olmalı…

Söyleşi: Mevlüt Ceylan

Cins için çeviren: Ayşenur Bayraktaroğlu

Kelimelerini seçerken en çok neye dikkat ediyorsun? Hassasiyet mi, içerik mi daha büyük rol oynuyor?

Bir şiirin başlangıcı, her zaman bir tema veya fikri çağrıştıran bir imgedir. Kelime seçimi, bu birlikteliği sağlama şartına bağlıdır. İçeriğin, bu süreçte daha öncelikli olduğunu söyleyebilirim.

Şiirin dünyamızı değiştirebileceğini düşünüyor musun? Neden şiir?

Şiir yazmak için özel bir zihinsel hâlin gerekli olduğunu düşünüyorum. Kişi, kendi kafasını, tartışmacı, didaktik tonlardan, moda olan geçici görüşlere ve edebi ortamlara fazla bağlılıktan temizlemeli. İmgelerin ve fikirlerin özüne konsantre olmalı…

Şiirin özüyle stili arasında nasıl bağlantı kuruyorsun?

Londra şiir okulunda, tam da bu konuyla ilgili bir konuşma yaptım. Ve gelecek sene de bunun dersini vermeyi planlıyorum.

Benim temel tezim, çoktan işlenmemiş ve metalaştırılmamış bir tecrübe iddia etmeniz zor. Seyahat, ilişkiler, hisler bizim için genişçe işlendi.

Özü şuydu: şiir, içi tepeden tırnağa medya ve eğlenceyle doldurulmuş bir kültürde yerini nasıl bulabilir? Ticari amaçlar ve gazetecilik için kullanılan ‘şiirsel’ dil, şiir adına ulaşılabilir olan dilden yoruluyor. Benim temel tezim, çoktan işlenmemiş ve metalaştırılmamış bir tecrübe iddia etmeniz zor. Seyahat, ilişkiler, hisler bizim için genişçe işlendi. Bu, bütün yiyeceklerin önceden işlendiği bir dünyada aşçı olmak gibi. Bence bu, şiir ve diğer sanatlar için en büyük tehdit ve bir çeşit deneysel iflasa yol açacak. Temel şeylere dönmemiz gerektiğine inanıyorum. Doğayla olan ilişkimiz, aşkınlık için duyduğumuz arzu, ikamet ettiğimiz yerler ve mekânlar, onları paylaşan insanlarla olan tecrübelerimiz.

Sana göre, bir şiiri gelecekle ilgili kılan nedir?

Bence şiirin, insanların, Batı kültürünün talancı tabiatından kaçmasına izin ve imkân veren bir tarafı olmalı. Bu tarafı gürleştirilmeli. Şiirin, insanlar ve onların değerleri haricinde bir şeyi ‘değiştirebileceğini’ düşünemiyorum.

  • Şiirin özünü, tarzıyla nasıl ilişkilendiriyorsun?
  • Bu soruyu basitçe ve kısaca, geniş örnekler vermeden yanıtlayabileceğimi düşünmüyorum.

Peki, öyleyse senin için şiiri gelecekle alakalı yapan nedir?

İnsan deneyimi, doğal yaşamdaki konumumuzla sınırlandığı için şiirin zamansız olduğunu düşünüyorum. ‘Gelişme’ fikrine inanmıyorum. Sadece, dışarıdaki değişimlere verdiğimiz cevaplar değişiyor.

The Secret Frontiers (Gizli Sınırlar)
The Secret Frontiers (Gizli Sınırlar)

İlk ne zaman şiirle hemhâl oldun?

Kendimi bildim bileli şiirle ilgiliydim. On beş yıl önce, akademisyen bir psikolog olarak çalışmayı bıraktığımda, kendimi, şiiri ana aktivitem yapmaya adadım ve şiir yayımlamaya başladım.

Judy Gahagan: Amerikalı çağdaş bir şair ve aynı zamanda yazar, öğretmen, psikolog, gazeteci ve piyanisttir. Yayımlanan eserleri: Crossing the Noman’s Land (Kimsesiz Toprakları Geçiş) , Night Calling (Gece Araması), The Secret Frontiers (Gizli Sınırlar), Did Gustav Mahler Ski?( Gustav Mahler Kayak Yaptı mı?)